Από το Μάτι μέχρι τη Χαβάη, τα κρατικά εγκλήματα είναι παντού και πάντα παρόντα

Γεγονότα όπως οι πρόσφατες πολύνεκρες πυρκαγιές στη Χαβάη έρχονται για να υπενθυμίσουν αντίστοιχες που έχουν συμβεί στο ελληνικό Μάτι και αλλού. Είναι εκείνα τα πολύνεκρα και καταστροφικά συμβάντα που ακυρώνουν τις συχνές και μονότονες φράσεις του τύπου «αυτά μόνο στην ελλάδα γίνονται» κλπ. Διότι αυτά γίνονται όπου υπάρχει Κράτος και μόνο αυτό. Δεν είναι αποτέλεσμα ενός «καθυστερημένου» και ανίκανου Κράτους αλλά και ενός προηγμένου. Από την ελλαδίτσα μέχρι τις πλανηταρχικές ΗΠΑ το αποτέλεσμα είναι ίδιο. Πάνω από 100 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους ξεχωριστά και με πάνω από 300 αγνοούμενους στη περίπτωση της Χαβάης. Η κριτική σε τυχόν ολιγωρίες των κρατικών μηχανισμών διενεργείται πολλές φορές με τέτοιο τρόπο που επισκιάζει και κυρίως αποκρύπτει τις ευθύνες του Κράτους σε δομικές και καίριες αποφάσεις του και αφορούν τις ζωές μας συνολικά. Διότι δεν ήταν όλα καλά καμωμένα στο Μάτι και στο Μάουι από την πλευρά του Κράτους, πριν τις πυρκαγιές, και, δήθεν, η εκατόμβη των νεκρών υπήρξε λόγω άστοχων κρατικών χειρισμών. Αυτή είναι μια αρκετά περιοριστική και αφαιρετική προσέγγιση. Ο κεντρικός χωροταξικός σχεδιασμός αποτελεί βασική και κύρια ευθύνη και λειτουργία του Κράτους. Και στην περίπτωση του Μάουι, είναι γνωστό ότι μετασχηματίστηκε σε ένα τουριστικό προορισμό, όπως και το Μάτι σε ένα παραθεριστικό, με τις παθογένειες που επιφέρουν αυτές οι σύγχρονες life style συστημικές επιλογές.

Για να το θέσουμε όσο πιο απλά αλλά και ωμά γίνεται. Εάν το Μάουι δεν είχε αποικηθεί πριν από 250 χρόνια και ήταν αφημένοι οι εκεί ιθαγενείς στη δική τους κοινωνική οργάνωση, σήμερα θα μέτραγαν μερικές εκατοντάδες νεκρούς και αγνοούμενους; Θα είχε λάβει η συγκεκριμένη πυρκαγιά τέτοιες ανεξέλεγκτες διαστάσεις; Ανεξαρτήτως της κοινωνικής δομής και οργάνωσης που διέθεταν, θεωρούμε ότι η βίαιη προσάρτηση των νήσων της Χαβάης στους σύγχρονους δυτικούς δυνάστες επέφερε τεράστια προβλήματα στους ιθαγενείς. Και είναι σημαντικό το ποσοστό εκείνων που αντιμετωπίζουν αρνητικά την ένωση με τις ΗΠΑ. Ταυτόχρονα, μάχονται ενάντια στα σχέδια του αμερικάνικου κράτους για διάφορα μεγαλεπήβολα σχέδια, όπως την κατασκευή ενός τηλεσκοπίου μήκους 30 μέτρων και αξίας 1,4 δις δολαρίων πάνω στο ιερό βουνό τους, Μαούνα Κέα. Επίσης, σταθερός και συνεχής είναι ο αγώνας πολλών κατοίκων της Χαβάης πάνω στο ζήτημα του νερού.

Για πάνω από έναν αιώνα, το νερό στη δυτική περιοχή του νησιού, αντλείται προς όφελος εξωτερικών συμφερόντων: για τις μεγάλες φυτείες ζάχαρης και ανανά και, πιο πρόσφατα, για τα μεγάλα ξενοδοχεία και τις επαύλεις με τις πισίνες. Αποτέλεσμα: ξηρασία σε εκτεταμένες περιοχές στο νησί, πηγάδια που στέρεψαν και λίμνες που ξεράθηκαν. Το νερό έγινε ένα είδος πολυτελείας για τους φτωχούς, ενώ είναι άφθονο για τους πλούσιους χρήστες των πισινών και των γηπέδων γκολφ. Πολλές οικογένειες ιθαγενών στερούνται το νερό στο δίκτυο τους, αφού δεν επαρκεί για να καλύψει τις ανάγκες τους. Επιπρόσθετα, τις μέρες των πυρκαγιών οι πυροσβεστικοί κρουνοί ήταν εκτός λειτουργίας, παρ’ ότι την τελευταία πενταετία έχει ξεσπάσει σημαντικός αριθμός πυρκαγιών.

Παρατηρείται, λοιπόν, η μετατροπή των νήσων της Χαβάης από υγροτόπους που ήταν προ αποικιοκρατίας σε φυτείες ζάχαρης και ανανάδων, αλλά και ξενοδοχεία. Η εκτροπή των αγωγών ύδρευσης προς τις φυτείες και η καλλιέργεια μη ενδημικών φυτών οδήγησε στη σύγχρονη καταστροφή. Ταυτόχρονα είναι και εκείνοι οι μεσίτες που σήμερα προσπαθούν να πάρουν κοψοχρονιά τις εναπομείνασες εκτάσεις των ιθαγενών με πενταροδεκάρες, γεγονός στο οποίο τους βοηθάει και ο Μπάιντεν, αφού προσφέρει μερικές εκατοντάδες δολάρια (600$) υποστήριξη σε κάθε πληττόμενη οικογένεια.

Σε αυτό το σημείο έχει ενδιαφέρον να αναφέρουμε, ότι η Χαβάη βρίσκεται στο επίκεντρο της στεγαστικής πολιτικής των ΗΠΑ λόγω του υψηλότερου κόστους στέγασης που διατηρούν στις ΗΠΑ. Μοντέρνες τάσεις πολεοδόμησης και life style όπως είναι η κατασκευή «έξυπνων πόλεων» ή «πόλεις 15 λεπτών» όπου οι κάτοικοι τους θα μπορούν εντός 15 λεπτών να μεταβαίνουν στην εργασία τους, στις δραστηριότητες τους, στην αγορά, στα σχολεία κ.λπ. με τα πόδια ή το ποδήλατο, έχουν εδώ και καιρό στοχοποιήσει τη Χαβάη. Αυτή η σύγχρονη τάση που με όρους μάρκετινγκ προωθείται από διάφορους διαύλους επικοινωνίας ενισχύει τον έλεγχο και την υποταγή του ανθρώπου και όλα αυτά στο όνομα της ατομικής περιβαλλοντικής ευθύνης και της βελτίωσης της ποιότητας ζωής.  Ο «μεγάλος αδελφός» είναι διαρκώς δίπλα μας. Άλλωστε κάτι αντίστοιχο θα λέγαμε ότι σκαρώνουν και στο Ελληνικό με την περίφημη smart city που σχεδιάζουν. Αλλά αυτή η μοντέρνα εκδοχή θα μας απασχολήσει στο μέλλον και γι’ αυτό και θα επανέλθουμε. Θα σημειώσουμε, όμως, ότι και οι δυτικές περιοχές της Αθήνας και ο Πειραιάς γιγαντώθηκαν πληθυσμιακά διότι οι κατοικίες των εργατών φτιάχνονταν δίπλα στα εργοστάσια της ζώνης Κηφισού-Πειραιά. Και εκεί, σε 10-15 λεπτά με τα πόδια πήγαιναν στη δουλειά τους.

Σε πρόσφατο άρθρο στον Guardian, η Naomi Klein και η Kapuaʻala Sproat (Καθηγήτρια Δικαίου) με τίτλο: «Why was there no water to fight the fire in Maui?-Γιατί δεν υπήρχε νερό για να καταπολεμηθεί η φωτιά στο Μάουι;» σημειώνουν ενδεικτικά:

«Την Τρίτη 8 Αυγούστου, όταν η Tereariʻi Chandler-ʻĪao έφευγε από τις φωτιές στη Lahaina, άρπαξε μια τσάντα με ρούχα, λίγο φαγητό – και κάτι ασυνήθιστο: ένα κουτί γεμάτο με αιτήσεις για άδεια χρήσης νερού. Παρά την προσωπική της συμφορά, η Tereariʻi, δικηγόρος βάσης, ήξερε ήδη ότι ο αγώνας για το μέλλον του Maui επρόκειτο να ενταθεί και στην καρδιά του δεν θα ήταν η φωτιά, αλλά ένα άλλο στοιχείο: το νερό. Συγκεκριμένα, τα δικαιώματα νερού των ιθαγενών της Χαβάης, δικαιώματα που μια μακρά παρέλαση από φυτείες, κατασκευαστές ακινήτων και πολυτελή θέρετρα, έχουν καταπνίξει εδώ και σχεδόν δύο αιώνες. Καθώς πλησίαζαν οι φλόγες, η Tereariʻi φοβόταν ότι, υπό την κάλυψη έκτακτης ανάγκης, αυτοί οι μεγάλοι παίκτες θα είχαν επιτέλους την ευκαιρία να αρπάξουν το νερό του δυτικού Maui για τα καλά(…) Σήμερα, πολλές κοινότητες ιθαγενών της Χαβάης, που ζουν στο Maui Komohana από αμνημονεύτων χρόνων, παραμένουν αποκομμένες από το νερό για τις βασικές τους ανάγκες, συμπεριλαμβανομένου του πόσιμου, του πλυντηρίου και της παραδοσιακής άρδευσης των καλλιεργειών. Για παράδειγμα, η Lauren Palakiko, της οποίας η οικογένεια κατοικεί στην Kauaʻula για αιώνες και έχει δικαιώματα προτεραιότητας στο νερό βάσει του νόμου, κατέθεσε πέρυσι σε ακρόαση της κρατικής επιτροπής νερού ότι έπρεπε να κάνει μπάνιο το μωρό της σε έναν κουβά επειδή δεν έφτανε αρκετό νερό στο σπίτι της. Αυτό συμβαίνει επειδή τα ρέματα που κάποτε περνούσαν μέσα από την κοιλάδα τους εκτρέπονται σε φυτείες και ελέγχονται.»

Παράλληλα, η Katie Kamelamela, εθνοοικολόγος στο κρατικό πανεπιστήμιο της Αριζόνα στο Tempe, επαναλαμβάνει μετά από κάθε πυρκαγιά την τεράστια σημασία που έχει η πρόληψη, η οποία πηγάζει από τις εργασίες που γίνονται σε σταθερή και τακτική βάση μέσα στα κτήματα. Η βόσκηση για παράδειγμα μέσα σε αγροκτήματα αφαιρεί τις ποσότητες των χόρτων εκείνων που αποτελούν ξηρή καύσιμη ύλη. Το ίδιο ισχύει φυσικά και για τη Μεσόγειο και αλλού. Η πρόληψη δεν επιτυγχάνεται μέσα από την εκλιπαρούσα αρωγή του Κράτους παρά μονάχα από εμάς τους ίδιους, με την επαναχρησιμοποίηση εκείνου του μοντέλου της πραγματικής κυκλικής οικονομίας, το οποίο πολεμάται σταθερά από το Κράτος και τον καπιταλισμό.

Η Χαβάη πλήρωσε με τον πιο φρικτό τρόπο τις επιλογές που έκανε η αποικιοκρατία από τα τέλη του  19^ου αιώνα. Ένας συνδυασμός καταστάσεων όπως ξηρασία και ισχυροί άνεμοι προστίθενται στις ολοκληρωτικές επιλογές της εξουσίας διαχρονικά. Και αυτό δεν αφορά τη Χαβάη και το Μάτι μονάχα αλλά ολόκληρη τη Γη.

Αναρχικός Πυρήνας Χαλκίδας

Δημοσιεύθηκε στην ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ.240, Σεπτέμβριος 2023

πηγή