Έλλη Παππά 1920 – 2009

Συγγραφέας, δημοσιογράφος και αγωνίστρια της κομμουνιστικής Αριστεράς. Με την κριτική σκέψη που τη χαρακτήριζε, διαφοροποιήθηκε από πολλές προσωπικότητες της γενιάς της. Στόχος της, όπως η ίδια έλεγε, «η κάθαρση της μαρξιστικής σκέψης από τις σταλινικές στρεβλώσεις». Ήταν σύντροφος του Νίκου Μπελογιάννη και αδελφή της Διδούς Σωτηρίου.


Η Έλλη Παππά γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1920, «πέμπτο παιδί, αθέλητο και παραπεταμένο», όπως γράφει αυτοβιογραφούμενη, του Ευάγγελου Παππά και της Μαριάνθης Παπαδοπούλου. «Η μάνα μου αρνήθηκε να με θρέψει. Δεν ήμουν παιδί, ήμουν άλλο πράμα και με πέταξε. Επέζησα χάρη στη μεγαλύτερη αδελφή της μητέρας μου. Η καταστροφή έφερε την οικογένεια στον Πειραιά. Την υγεία μου την ανέλαβε η θάλασσα του Πειραιά και την αγωγή μου τα αλητάκια του Πειραιά. Όλα έδειχναν ότι η προλεταριακή μου συνείδηση ήταν εξασφαλισμένη. Τότε μπήκαν στη ζωή μου τα μεγαλύτερα παιδιά της οικογένειας, ο Γιώργος, που έγινε ασυρματιστής, και ο «άγγελος της ζωής μου», η Διδώ (Σωτηρίου), που ζούσε με την πλούσια αντιδραστική θεία, αδελφή του πατέρα μας. Από τη σκληρή δουλειά του ο Γιώργος, από μια έμφυτη συνείδηση η Διδώ, από κοντά κι η μάνα μας, είχαν γίνει και οι τρεις κομμουνιστές».

Από τα γυμνασιακά της χρόνια, στη διάρκεια της Μεταξικής Δικτατορίας, οργανώθηκε σε αντιδικτατορική ομάδα και στην Κατοχή, προσχώρησε στο ΕΑΜ και το ΚΚΕ. Σπούδασε φιλοσοφία και νομικά στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας, χωρίς να ολοκληρώσει τις σπουδές της, ενώ παράλληλα εργαζόταν ως δημοσιογράφος. Εργάστηκε στην παράνομη έκδοση του Ριζοσπάστη μέχρι το 1949, οπότε άρχισε η συνεργασία της με τον Νίκο Πλουμπίδη στον παράνομο μηχανισμό του ΚΚΕ και από τον Ιούνιο του 1950 με τον Νίκο Μπελογιάννη που έγινε ο άνδρας της ζωής της.




Συνελήφθη για την κομμουνιστική της δράση τον Δεκέμβριο του 1950 και καταδικάστηκε σε θάνατο μαζί με τον σύντροφό της Νίκο Μπελογιάννη τον Φεβρουάριο του 1952. Δεν εκτελέστηκε, όπως ο Μπελογιάννης, γιατί ο γιος τους Νίκος, που είχε στο μεταξύ γεννηθεί στη φυλακή, ήταν μόλις επτά μηνών. Αποφυλακίστηκε από τις φυλακές Αβέρωφ την πρωτοχρονιά του 1964 και αμέσως εντάχθηκε στην ΕΔΑ. Δούλεψε στη σύνταξη της εφημερίδας «Δημοκρατική Αλλαγή», αλλά το 1968 η Απριλιανή χούντα την εξόρισε στη Γυάρο. Αποφυλακίστηκε τον Ιούλιο του 1968, λόγω σοβαρής ασθένειας. Η Σοβιετική Ένωση προσφέρθηκε να τη φιλοξενήσει με τον γιο της, αλλά η ίδια αρνήθηκε, επειδή είχε διαφωνήσει με τη στρατιωτική εισβολή των Σοβιετικών στην Τσεχοσλοβακία.

Μέχρι την πτώση της δικτατορίας εργάστηκε σε εγκυκλοπαίδειες και περιοδικά και αργότερα στην εφημερίδα «Μακεδονία» με ψευδώνυμο. Στη μεταπολίτευση, η Έλλη Παππά προσπάθησε μάταια να επανασυνδεθεί με το ΚΚΕ: «Η επανένωση της Αριστεράς ξεκίνησε με καλούς οιωνούς και είχε οικτρό τέλος. Απεχώρησα από το ΚΚΕ, πράγμα που και η ηγεσία του επιθυμούσε». Επαγγελματικά δούλεψε στις εφημερίδες «Έθνος», «Μακεδονία» και το περιοδικό «Γυναίκα» έως το 1990, οπότε και αφιερώθηκε αποκλειστικά στο συγγραφικό της έργο.

Δημοσίευσε μελέτες για την αρχαία ελληνική φιλοσοφία, όπως «Ο Πλάτωνας στην εποχή μας» («Εκδόσεις 21ου Αιώνα»), η «Σπουδή στο θέμα της Ελευθερίας - Η έννοια της ελευθερίας στον προσωκρατικό υλισμό» («Άγρα»), και «Αρχαίοι Έλληνες Συγγραφείς στο “Κεφάλαιο” του Μαρξ» («Άγρα»), μελέτες για τον μαρξισμό και τον λενινισμό, όπως ο «Μύθος και ιδεολογία στη ρωσική επανάσταση - οδοιπορικό από το ρωσικό αγροτικό λαϊκισμό στο λαϊκισμό του Στάλιν» («Εστία») και «Ο Λένιν χωρίς λογοκρισία και εκτός μαυσωλείου».

Τα τελευταία πολιτικά βιβλία της ήταν «Αποχαιρετισμός στον αιώνα μου» («Κέδρος»), «Μακιαβέλι ή Μαρξ» («Άγρα») και «Η Κομμούνα του 1871» («Άγρα»). Το αρχείο της φυλάσσεται στο Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α).

Η Έλλη Παππά πέθανε στις 27 Οκτωβρίου 2009, σε ηλικία 89 ετών.

sansimera