Νοέμβριος 1973. Περασμένα, ξεχασμένα;

Απο το Anarchy press gr
Συνεχίζουμε την αναδημοσίευση, εν όψει της 43^ης ετήσιας εκδήλωσης μνήμης για την εξέγερση του 1973, κάποιων από τα κείμενα  που δημοσιεύθηκαν στην ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ σε σχέση με αυτό το γεγονός. Το κείμενο που ακολουθεί δημοσιεύθηκε στο φύλλο 110, Νοέμβριος 2011.
Έχουν γραφτεί πάρα πολλά για την εξέγερση του Νοεμβρίου 1973 και ίσως ένα ακόμη κείμενο να προκαλεί κάποιου είδους δυσφορία του τύπου: "Πάλι τα ίδια!".


Θεωρούμε πως μια τέτοια στάση είναι λαθεμένη. Όπως ήταν λαθεμένη εντελώς και η στάση όσων απαξίωναν την ετήσια επέτειο. Χρησιμοποιούμε παρελθόντα χρόνο επειδή διαπιστώθηκε πως τελευταία αρκετοί από τους υποστηριχτές της αποχής από το τριήμερο έχουν ντροπαλά και σιωπηλά αναθεωρήσει τη στάση τους πλαισιώνοντας σωματειακά μπλοκ ή ακολουθώντας «χαλαρά» τις πορείες για την επέτειο κοντά σε αριστερά μπλοκ. «Στερνή μου γνώση να σ’ είχα πρώτα», «Κάλλιο αργά παρά ποτέ» ή «Ανάγκα και θεοί πείθονται»; Δεν έχει πλέον σημασία.

Εκείνο που ενδιαφέρει σήμερα είναι οι συνθήκες που βιώνουμε. Και αυτές είναι που φέρνουν στην επικαιρότητα κάποιες σκέψεις που μάλλον έχουν «παραμεληθεί» υποκύπτοντας στον καταιγισμό των ψεύτικων πληροφοριών, της διαστρέβλωσης της αλήθειας και των εξουσιαστικών σκοπιμοτήτων.

Πολλά είναι αυτά που έρχονται στην επιφάνεια μετά από ένα εξεγερτικό γεγονός, γρήγορα όμως συγκαλύπτονται από τους μανδύες που απλώνονται επιτήδεια.

Σε ό,τι αφορά την εξέγερση του Νοέμβρη 1973, κανείς δεν αμφισβητεί, πλέον, πως υπήρξε το αποτέλεσμα μιας μακρόχρονης προετοιμασίας που αφορούσε τόσο μια σειρά από μελετημένες κινήσεις στην πολιτική σκακιέρα, όσο και μια σειρά από διαδικασίες και διεργασίες που αφορούν τον κοινωνικό ανταγωνισμό.

Η αφετηρία όλων αυτών μπορεί να αναζητηθεί με σιγουριά λίγο μετά τον πρώτο χρόνο της στρατιωτικής διακυβέρνησης και σημειολογικά σχετίζεται με την κηδεία του Γιώργου Παπανδρέου (ας κρατήσουμε στα υπ’ όψιν ότι έντονα επεισόδια και συγκρούσεις πραγματοποιήθηκαν μετά από πέντε χρόνια στο μνημόσυνό του). Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί πως ο πληθυσμός του ελλαδικού χώρου δεν εκδήλωσε μέχρι τότε κάποια άλλου είδους «μαζική» αντίθεση στη δικτατορία. Θα μπορούσε μάλιστα να ειπωθεί πως κατά τα πρώτα χρόνια της δικτατορίας υπήρξε κοινωνική ανοχή.

Πως, τότε, καταλήξαμε σε μια κοινωνική εξέγερση;

Οι δυνάμεις που αντιτίθονταν στο τρόπο διακυβέρνησης από τους συνταγματάρχες δεν σημαίνει πως ενδιαφέρονταν στην πραγματικότητα για τα συμφέροντα του λαού, ούτε ότι έλκονταν από κάποια ανιδιοτελή διάθεση.

Τα συμφέροντα που εκαλείτο να υπηρετήσει η κάθε μία από αυτές ήταν πολλές φορές αντιτιθέμενα μέχρι το σημείο του ανταγωνισμού. Σε τέτοιες περιπτώσεις νικητής ανακηρύσσεται εκείνος ο οποίος έχει προετοιμάσει καλύτερα τις συμμαχίες του, τους υπονομευτές του αντιπάλου και (γιατί όχι;) τους λεγόμενους προδότες. Απλά, στο θέμα της προδοσίας, μιας και αναφερθήκαμε, υποστηρίζουμε πως άλλο πράγμα αυτή που παρουσιάζεται μέσα από τους θολούς και δυσώδεις διαδρόμους της πολιτικής και της τεχνικής που αυτή εφαρμόζει κι άλλο πράγμα είναι η πραγματική, η ουσιαστική της υπόσταση.

Είναι δεδομένο πως η δικτατορία είχε αποφασίσει από το 1971 να μετασχηματισθεί, να πολιτικοποιηθούν οι στρατιωτικοί κατασκευάζοντας ένα κόμμα και να προχωρήσουν σε εκλογές μέσα από ένα «υγιές» κοινοβουλευτικό σύστημα που θα εγκαθίδρυαν. Αυτή η απόφαση αναβλήθηκε για δύο ολόκληρα χρόνια λόγω των εσωτερικών αντιθέσεων μέσα στους κόλπους της δικτατορίας. Είναι, επίσης, γενικά ομολογημένο και παραδεκτό πως μια από τις πλευρές που αντιτίθονταν στην πολιτικοποίηση της δικτατορίας ήταν οι νεότεροι στρατιωτικοί που συσπειρώνονταν γύρω από τον Ιωαννίδη.

Αυτό το χρονικό σημείο, που είχε οριστεί σαν αφετηρία για την «μεταπολίτευση» της δικτατορίας, δεν είναι τυχαίο. Όπως δεν είναι συμπτωματικό το ξεκίνημα των φοιτητικών κινητοποιήσεων τον αμέσως επόμενο χρόνο. Αυτή η χρονιά αποτέλεσε το «κλειδί» για τις περαιτέρω εξελίξεις. Το έναυσμα για την «τελική φάση» δόθηκε με τις πρώτες ανταρτοδιαδηλώσεις ολιγάριθμων φοιτητών και στη συνέχεια με τις κινητοποιήσεις για την εκλογή φοιτητικών συλλόγων.

Εδώ χρειάζεται να ειπωθεί πως αυτές οι κινητοποιήσεις και όσες ακολούθησαν δεν αντιτίθονταν στον κρατισμό. Κυριολεκτικά διεκδικούσαν την εφαρμογή της δημοκρατίας, με ένα τρόπο διαφορετικό από αυτόν που επιθυμούσε ένα τμήμα των στρατιωτικών που συνδεόταν άμεσα ή έμμεσα με τον Παπαδόπουλο. Μέσα σε τέτοιες συνθήκες τα πράγματα γίνονται ιδιαίτερα περίπλοκα, από τη στιγμή που εμπλέκονται τα αντιτιθέμενα συμφέροντα του ελλαδικού κράτους με το τουρκικό, της Αμερικής με τον ηγετικό πυρήνα της Ευρώπης και η αντίθεση ενός σημαντικού τμήματος του ελλαδικού πληθυσμού με το καθεστώς των συνταγματαρχών.

Ακόμη, υπάρχει η επίδραση δύο σημαντικών αποφάσεων: α) Η άρνηση του στρατιωτικού καθεστώτος να επιτρέψει την διέλευση αμερικανικών αεροπλάνων από τον ελλαδικό εναέριο χώρο, που θα μετέφεραν πολεμικό υλικό για την ενίσχυση του Ισραήλ το οποίο δεχόταν την καταιγιστική επίθεση των αράβων τον Οκτώβριο του 1973. β) Το γεγονός πως το καθεστώς του Παπαδόπουλου είχε θέσει ζήτημα απομάκρυνσης ή τουλάχιστον αναθεώρησης της παρουσίας των αμερικανικών βάσεων θέτοντας ως προθεσμία το τέλος του 1973, σε αντίθεση με το καθεστώς Ιωαννίδη που παρέτεινε την παραμονή τους επ’ αόριστον. Επί πλέον, παρέμενε ανοικτό το ζήτημα της διευθέτησης του καθεστώτος κάτω από το οποίο θα συνυπήρχαν οι δύο «κοινότητες» στην Κύπρο.

Τα μεταπολιτευτικά, λοιπόν, «ανοίγματα» της δικτατορίας σκόνταφταν ήδη τόσο στις πολιτικές όσο και στις κοινωνικές αντιθέσεις αλλά και στα γεωστρατηγικά συμφέροντα που συναντιόντουσαν στην ευρύτερη περιοχή, στα οποία δεν ήταν ασήμαντος ο ρόλος της τότε Σοβιετικής Ρωσίας. Όλα αυτά μαζί δημιουργούσαν ένα εκρηκτικό μίγμα.

Η αντίθεση του πληθυσμού, που προαναφέραμε, δεν προέκυψε από τη μια μέρα στην άλλη. Ήταν το προϊόν μιας μακρόχρονης διαδικασίας που σχετιζόταν με όλες τις αντιθέσεις και καταστάσεις που προαναφέρθηκαν, κάθε μία από τις οποίες είχε και την ανάλογη, σύμφωνα με τις περιστάσεις, επίδραση στον κόσμο.

Είναι αναμενόμενο σε τέτοιες συνθήκες να επιχειρείται μια ομαλή διεκπεραίωση των υποθέσεων της κυριαρχίας. Αυτή η «ομαλότητα» είναι δυνατόν να επιτευχθεί ακόμα και με κινητοποιήσεις, που όμως κινούνται μέσα σε διαπραγματευτικά πλαίσια, χωρίς εξάρσεις, χωρίς να χάνεται ο πολιτικός και κυρίως ο οργανωτικός έλεγχος.

Αυτός ο οργανωτικός έλεγχος των «μαζών» δεν μπορούσε να έχει πραγματικό αντίκρισμα σε συνθήκες δικτατορίας. Θα έπρεπε να αναλάβουν αυτό τον τομέα οι αριστερές δυνάμεις ΚΚΕ εξωτερικού και ΚΚΕ εσωτερικού. Είναι προφανές πως υπήρξε μεγάλη προθυμία εκ μέρους τους. όπως επίσης είναι προφανές πως τα δύο ΚΚΕ έχοντας υποτυπώδεις οργανωτικές δομές στον κοινωνικό χώρο στράφηκαν στον φοιτητικό χώρο, ο οποίος ήταν πρόσφορος από πολλές απόψεις στο να γίνει ο μοχλός για την υλοποίηση των δρομολογούμενων εξελίξεων.

Οι «παλαιοπολιτικοί» δεν μπορούσαν να επιτύχουν κάτι τέτοιο και απλά προσπαθούσαν να κερδίσουν την συμπάθεια των όποιων κοινωνικών αντιδράσεων απέναντι στη δικτατορία χωρίς να λαμβάνουν υπ’ όψιν τους ότι σε συνθήκες όπως αυτές που περιγράφτηκαν μια τέτοια στάση, χωρίς το απαιτούμενο οργανωτικό υπόβαθρο πυροδοτούσε εκρήξεις πέραν οποιουδήποτε ελέγχου.

Είναι χαρακτηριστική η στάση απέχθειας του Καραμανλή του πρεσβύτερου προς τους υπόλοιπους πολιτικούς τους οποίους χαρακτηρίζει «παλαιοπολιτικούς» επειδή έσπευσαν να φιλήσουν το χέρι της εξέγερσης του Νοέμβρη 1973, κάνοντας την ανάγκη φιλότιμο, από τη στιγμή που δεν μπορούσαν να το δαγκώσουν. Βέβαια ο ίδιος έσπευσε πριν και μετά τη «μεταπολίτευση» να συνεργαστεί στενά μαζί τους προκειμένου να κυβερνήσει.

Η ίδια εξουσιαστική δίψα, που τον διακατείχε, συνοδευμένη από απερίγραπτο καιροσκοπισμό, τον έκανε να στέλνει υπομνήματα συνεργασίας με την δικτατορία εξαιρώντας τον Παπαδόπουλο και πρόθυμος να γονατίσει μπροστά στον Ιωαννίδη. Αυτά τα υπομνήματα στάλθηκαν κατά τη διάρκεια της εξέγερσης και μετά από αυτήν, όταν ο Παπαδόπουλος είχε ανατραπεί. Αυτός ο οποίος, κατά τα λεγόμενά του, «στέγνωσε την ζωή του για να κυβερνήσει», γονάτιζε στη δικτατορία, προθυμοποιόταν να αναγνωρίσει το έργο της «επαναστάσεως της 21ης Απριλίου», αναλάμβανε να ντύσει με δημοκρατικά ρούχα την δικτατορία με το αίτημα να του δοθεί από αυτήν το χρίσμα του Προέδρου της Δημοκρατίας. Το πήρε, τελικά, λίγα χρόνια αργότερα, από τους «παλαιοπολιτικούς».

Αυτή η αναφορά που γίνεται εδώ δεν είναι τυχαία. Γίνεται επειδή κατά καιρούς έχει διατυπωθεί πως «ο πολιτικός κόσμος» ήταν αντίθετος στην δικτατορία. Αν όμως ανατρέξει κάποιος στα διάφορα στοιχεία που διάσπαρτα δημοσιοποιούνται και «δένουν» μεταξύ τους, θα διαπιστώσει πως υπήρχε μια ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας είτε άμεσα, είτε με πλάγιες διαδρομές.

Αυτοί οι δίαυλοι είναι που διευκόλυναν τις διάφορες συναλλαγές, τα ξεπουλήματα, τις προδοσίες, τις συμφωνίες και τις συνομωσίες που ξεδιπλώθηκαν και που οι συνέπειές τους φτάνουν μέχρι τις ημέρες μας.

Ποιος άνθρωπος, όσο καλόπιστος και αφελής κι αν είναι θα μπορούσε να πιστεύει πως η νομιμοποίηση του ΚΚΕ έγινε χωρίς να υπάρχει κάποια προηγούμενη συμφωνία και συνεργασία; Η αλήθεια είναι πως όχι μόνο υπήρχε προηγούμενο, αλλά είχε και μεγάλη διάρκεια και προϊστορία. Άλλωστε τα ΚΚΕ της εποχής έκαναν τα πάντα προκειμένου να αποτρέψουν την εξέγερση και όταν αυτή ξέσπασε να την υπονομεύσουν και μάλιστα από τα μέσα, μια και έχει κατοχυρωθεί πως αποτελεί μέρος του λεγόμενου απελευθερωτικού κινήματος ή κάθε παρόμοιου απελευθερωτικού κλισέ. Η όλη πορεία των ιδεολογικοπολιτικών παραφυάδων –και μη·– του Μαρξισμού-Λενινισμού έχει επιβεβαιώσει πως πρόκειται για μια εχθρική προς την απελευθέρωση τάση της κυριαρχίας με την οποία οι αναρχικές απόψεις δεν έχουν ουσιαστικά κανενός είδους σχέση. Αυτή είναι μια πραγματικότητα που όχι μόνο δεν πρέπει να ξεχνιέται, αλλά αποτελεί μια παρακαταθήκη για το συνολικό ρόλο του Μαρξισμού-Λενινισμού και των ιδεολογικών-πολιτικών εκφραστών και παραφυάδων του. Η βαθιά εξουσιαστική φύση αυτής της ιδεολογίας που ντύθηκε τον απατηλό μανδύα μιας δήθεν απελευθέρωσης εξαπάτησε και εξακολουθεί να εξαπατά ανθρώπους με καλή πρόθεση. Άλλο όμως αυτό και τελείως παράλογο έως ψυχοπαθολογικό το σύμπλεγμα κάποιων αναρχικών να υιοθετούν λάθη του παρελθόντος και να τακιμιάζουν ιδεολογικά, πολιτικά και οργανωτικά με φορείς αυτής της παραμέτρου της ιδεολογίας της κυριαρχίας.

Είναι φανερό πως κανένας δεν ήθελε εξέγερση πλην ορισμένων αριστερίστικων ομάδων οι οποίες εξώθησαν τα πράγματα μέχρι εκεί, αλλά στη συνέχεια δεν μπόρεσαν όπως ήταν επόμενο να ελέγξουν την κατάσταση όπως στην πραγματικότητα επιθυμούσαν.

Η πραγματικότητα είναι πως από αυτή την εξέγερση που είχε ολοκληρωτική αντίθεση προς την δικτατορία επωφελήθηκαν πάρα πολλοί.

Ένας απ’ αυτούς (αλλά πρόσκαιρα) είναι η ομάδα Ιωαννίδη που ανέτρεψε τον Παπαδόπουλο και ονειρευόταν την ενσωμάτωση της Κύπρου χωρίς να παίρνει υπ’ όψιν της όλες τις συγκυρίες και ιδιαίτερα τις διεθνείς, που ίσχυαν εκείνη την περίοδο.

Είναι φανερό πως το πραξικόπημα στην Κύπρο και η έναρξη των στρατιωτικών επιχειρήσεων, οι οποίες εφ’ όσον έπαιρναν διαστάσεις, θα άλλαζαν κατά πολύ την εικόνα των πολιτικοστρατιωτικών συνθηκών στην περιοχή. Αλλά, οι εξουσιαστές πατούν σε πολλά σκαλιά μαζί προκειμένου να πετύχουν τους σκοπούς τους, όπως αποδείχτηκε. Η νίκη δόθηκε στα όπλα του Τουρκικού κράτους, όχι μετά από ένα πόλεμο, αλλά από ένα μη πόλεμο.

Η λύση του ζητήματος των τουρκοκυπριακών κοινοτήτων που είχε «ανακύψει» ανάμεσα σε Τουρκία και Κύπρο έγινε με ένα βίαιο τρόπο που ωφελούσε την Τουρκική πλευρά. Οι ευθύνες σ’ αυτήν την περίπτωση φορτώθηκαν μονόπλευρα στη δικτατορία στην οποία αποδόθηκε και το στίγμα της προδοσίας. Είναι αμφίβολο αν θα ανοίξει ποτέ «ο φάκελος της Κύπρου». Στην περίπτωση που θα συμβεί αυτό «θα έρθει ανάποδα ο ντουνιάς» για όσους ασχολούνται μ’ αυτήν την υπόθεση. Σίγουρα, όμως, τότε όλοι οι πρωταγωνιστές δεν θα ζουν για να επιβεβαιώσουν ή να διαψεύσουν τα όσα θα δουν το φως της δημοσιότητας. Επειδή τα χαλκεία της κυριαρχίας επιστρατεύονται όταν πρόκειται για περίπλοκα θέματα. Αλλά ακόμα κι αν δεν συμβεί κάποιου είδους χάλκευση, θα υπάρχουν τετελεσμένα γεγονότα.

Όμως η αλήθεια είναι πάντα αμείλικτη και πολύ διαφορετική από τις εικόνες που κατασκευάζονται. Εκείνη την περίοδο πραγματοποιήθηκαν σημαντικές ανακατατάξεις στην ευρύτερη περιοχή. Ως εκ τούτου, η διανομή περιλάμβανε καταμερισμό ποσοστών. Ο Ελλαδικός χώρος παραδόθηκε στο ευρωπαϊκό μπλοκ κυριαρχίας, κατά ένα σημαντικό ποσοστό (σύμφωνα πάντα με τις «διδαχές» των Στάλιν-Τσώρτσιλ). Η συμφωνία επισφραγίστηκε με τον ερχομό του Καραμανλή και των «Παλαιοπολιτικών», το 33% του κυπριακού εδάφους με τον ανάλογο φόρο αίματος «καταλήφθηκε» από το τουρκικό κράτος. Μια πολύ ακριβή ανταλλαγή για τους «παλαιοπολιτικούς» (που δεν νοιάστηκαν και ιδιαίτερα) και τον Καραμανλή ο οποίος δεν δίστασε να πει με ωμότητα ότι: «η Κύπρος είναι μακρυά». Το Ισραήλ ενισχύθηκε από την ισχυρή τουρκική παρουσία στην περιοχή, με τις ευλογίες των ΗΠΑ. Η νίκη των αράβων επί του Ισραήλ επισημοποιήθηκε με συμφωνίες και οι χουντικοί τιμωρήθηκαν με θανατική ποινή που μετατράπηκε σε ισόβια. Τα στόματα σφραγίστηκαν.

Όσοι καραβανάδες συμμετείχαν στη συνομωσία (κατά μία εκδοχή στην προδοσία), όπως οι Αραπάκης, Παπανικολάου, Μπονάνος, Γκιζίκης κλπ. έτυχαν της πλήρους κάλυψης από το καθεστώς των «παλαιοπολιτικών» και οι περισσότεροι παρέμειναν στη θέση τους επιβραβευμένοι.

Α, και μια «μικρή» λεπτομέρεια που θα πρέπει να μην παραλείψουμε. Την περίοδο των στρατιωτικών επιχειρήσεων του τουρκικού κράτους ο Ρωσικός στόλος είχε καταπλεύσει στην Μεσόγειο. Πολλοί αφελείς πίστεψαν πως αυτό συνδεόταν με επέμβαση του Σοβιετικού κράτους υπέρ της Κύπρου. Γελάστηκαν! Ο ρωσικός στόλος έπλευσε για να εποπτεύσει την ακριβή τήρηση των συμφωνημένων!!! Και μην ισχυρισθεί κανείς ότι το ΚΚΕ δεν ήξερε τίποτα από αυτά, επειδή μπορεί να υπάρξουν ανθρώπινες απώλειες από τα τρανταχτά γέλια.

Περασμένα ξεχασμένα; Όχι βέβαια, επειδή βιώνουμε μια ανάλογη περίοδο αναδιανομής των σφαιρών επιρροής σε γεωπολιτικό και οικονομικό επίπεδο. Η εμπειρία και η γνώση γύρω από τέτοια θέματα πρέπει να μεταδίδεται.

Για να ξαναγυρίσουμε στους «αρνητές» των επετειών της εξέγερσης, από το σημείο δηλαδή που περίπου ξεκίνησε αυτό κείμενο και να κλείσουμε αυτό το θέμα με την επισήμανση πως η επίγνωση ενός γεγονότος δεν επιτρέπει αφορισμούς. Αντίθετα η άγνοια, η ημιμάθεια και η πολιτική σκοπιμότητα έχει μια ευχέρεια στο αφορίζειν.

Δεν θα επαναλάβουμε τα όσα έχουν ειπωθεί για τη σημασία της εξέγερσης το Νοέμβρη του 1973. Το αδιαμφισβήτητο είναι ότι ο φόβος των εξουσιαστών σε σχέση με τις εξεγέρσεις είναι παντοτινός! Ακόμα κι όταν αυτές κινούνται μέσα στα ιδεολογικά πλαίσια της κυριαρχίας. Και αυτό συμβαίνει επειδή κάθε κοινωνική εξέγερση εμπεριέχει σε μεγάλο ή μικρό βαθμό την έλλειψη ελέγχου.

Το πνεύμα του κόσμου είχε προετοιμαστεί μέχρι το σημείο της πτώσης της δικτατορίας. Οι πράξεις των εξεγερμένων ξεπέρασαν τα όρια που ήθελαν οι εξουσιαστές έχοντας σε πολλές περιπτώσεις αντικρατικά στοιχεία. Οι εξεγέρσεις είναι δυνατόν να γίνουν βορά των εξουσιαστών όταν το πνεύμα των εξεγερμένων δεν είναι καλά και σωστά προετοιμασμένο από πριν για την συνολική απελευθέρωση. Αλλά, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν αφήνουν χρήσιμες εμπειρίες.

Η εξέγερση του Νοέμβρη έχει τεράστια σημασία για τους αναρχικούς. Υπήρξε, μέσα στην πολυσυνθετότητα του συνόλου, συμμετοχή και έκφραση του αντικρατικού και αναρχικού Λόγου. Ένα μικρό, τότε, ρήγμα που με την πάροδο του χρόνου συνεχίζει να διευρύνεται…

https://anarchypress.wordpress.com/2016/11/09/%ce%bd%ce%bf%ce%ad%ce%bc%ce%b2%cf%81%ce%b9%ce%bf%cf%82-1973-%cf%80%ce%b5%cf%81%ce%b1%cf%83%ce%bc%ce%ad%ce%bd%ce%b1-%ce%be%ce%b5%cf%87%ce%b1%cf%83%ce%bc%ce%ad%ce%bd%ce%b1/

Lemmy