Η ψυχοδιαβρωτική λαίλαπα των Χριστουγέννων

Συντάκτης: Σπύρος Μανουσέλης – efsyn.gr
«Η διερεύνηση των ανθρώπινων ψυχοσωματικών αντιδράσεων στην υπερβολικά παρατεταμένη -από καταναλωτικές και κερδοσκοπικές σκοπιμότητες- περίοδο εορτασμού της γέννησης του Χριστού και της έλευσης του Νέου Έτους μας αποκαλύπτει μια απρόσμενη εικόνα δυσφορίας και μαζικής ψυχολογικής κατάρρευσης.
Πρόκειται για το περίφημο «σύνδρομο» ή «φαινόμενο των Χριστουγέννων», τα αρνητικά συμπτώματα του οποίου επιδεινώνονται σε περιόδους μεγάλης οικονομικής ύφεσης και κοινωνικής αποσάθρωσης, όπως αυτή που διανύουμε»



Τα Χριστούγεννα εξακολουθούν, τον εικοστό πρώτο αιώνα, να θεωρούνται από την πλειονότητα των ανθρώπων στη Δύση η πιο δημοφιλής θρησκευτική γιορτή. Γεγονός που αποτυπώνεται στην πολυδάπανη φωταγώγηση και διακόσμηση των πόλεων, στον στολισμό δένδρων σε κάθε σπίτι και στην αυξημένη καταναλωτική διάθεση που μας επιβάλλεται αυτές τις «άγιες» ημέρες.

Μία σχεδόν πλανητικής κλίμακας εορταστική συγκυρία που, κάθε χρόνο, μετατρέπεται σε μια πλανητικής κλίμακας καταναλωτική ευκαιρία για αύξηση του εμπορικού κέρδους. Ομως, όπως θα δούμε, αυτό το ανάρμοστο μείγμα θρησκευτικής «μέθεξης» και καταναλωτικής παράκρουσης μας δημιουργεί ουκ ολίγα ψυχοσωματικά προβλήματα.

Η επιστημονική διερεύνηση των ανθρώπινων αντιδράσεων στην υπερβολικά παρατεταμένη -από αμιγώς καταναλωτικές και κερδοσκοπικές σκοπιμότητες- περίοδο εορτασμού της γέννησης του Χριστού και της έλευσης του Νέου Ετους μάς αποκαλύπτει μιαν απρόσμενη εικόνα δυσφορίας και μαζικής ψυχολογικής κατάρρευσης.
Πρόκειται για το πολυσυζητημένο «σύνδρομο» ή «φαινόμενο των Χριστουγέννων», τα αρνητικά συμπτώματα του οποίου επιδεινώνονται δραματικά σε περιόδους μεγάλης οικονομικής ύφεσης και κοινωνικής αποσάθρωσης, όπως αυτή που διανύουμε.

Aνάμεσα στα «δώρα» του Αϊ-Βασίλη είναι και μια σειρά από σοβαρές παθήσεις που εκδηλώνονται εντονότερα κατά τη διάρκεια των εορτών. Ακόμη και σε μια εποχή «ανίερη», όπως αυτή που διανύουμε, οι γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς γεννούν στους περισσότερους από εμάς ανομολόγητους συνειρμούς και προσδοκίες.

Πρόκειται για ένα ετήσιο εορταστικό ραντεβού που, όσο αποστασιοποιημένοι ή κυνικοί κι αν είμαστε, μας είναι αδύνατο να το αποφύγουμε. Χάρη σε έναν περίεργο και τεχνητά συντηρούμενο παλιμπαιδισμό, νιώθουμε την ανάγκη να μας συμβεί, τις ημέρες αυτές, κάτι πολύ ξεχωριστό και ίσως… «μαγικό».
Και όταν, όπως κατά κανόνα συμβαίνει, δεν καταφέρνουμε για αντικειμενικούς κοινωνικούς ή ιδιωτικούς ψυχολογικούς λόγους να βιώσουμε την πολυδιαφημισμένη -και άρα πολυπόθητη- «μαγεία» των χριστουγεννιάτικων εορτών, τότε τιμωρούμε τον εαυτό μας ή και τους γύρω μας.
Τελικά, όπως θα δούμε, οι ημέρες των Χριστουγέννων δεν είναι για όλους μια περίοδος έκφρασης των πιο ευγενικών συναισθημάτων αγάπης, ανιδιοτελούς προσφοράς και οικογενειακής θαλπωρής.

Η νόσος των Χριστουγέννων
Οι ημέρες των Χριστουγέννων για τους περισσότερους ανθρώπους δεν ταυτίζονται με την πολυδιαφημιζόμενη από τα σχολεία και τα ΜΜΕ περίοδο έκφρασης των πιο ευγενικών συναισθημάτων αγάπης, οικογενειακής θαλπωρής, αλληλεγγύης και ανιδιοτελούς προσφοράς.
Οι ενοχές για την απώλεια των παιδικών μας ψευδαισθήσεων, σε συνδυασμό με το άγχος ή τον πανικό για τις ανεπιθύμητες εορταστικές συνεστιάσεις και το άχθος των κοινωνικών συμβάσεων οι οποίες μας επιβάλλουν να επιδεικνύουμε διαρκώς μια προσποιητή χαρά ή και ευτυχία, αποτελούν τελικά ένα καταστροφικό μείγμα που βλάπτει σοβαρά την υγεία μας.

Τα συμπτώματα της χριστουγεννιάτικης ψυχοσωματικής δυσφορίας είναι τόσο εξόφθαλμα και μαζικά, ώστε, πριν από τρεις δεκαετίες, οι Αμερικανοί ψυχίατροι επινόησαν τον όρο «φαινόμενο των Χριστουγέννων» (αγγλιστί «Christmas effect») για να περιγράψουν το έντονο άγχος, τη βαθιά κατάθλιψη, τα αισθήματα δυστυχίας και ενοχής που βιώνει ένας πολύ μεγάλος αριθμός ανθρώπων αυτή την περίοδο του έτους.

Πράγματι, οι γιορτές των Χριστουγέννων γεννούν στους περισσότερους ανθρώπους ανομολόγητους συνειρμούς και προσδοκίες.

Πρόκειται για ένα ετήσιο εορταστικό ραντεβού που, όσο αποστασιοποιημένοι ή κυνικοί κι αν είμαστε, μας είναι αδύνατο να το αποφύγουμε. Ισως γι’ αυτό η κατάσταση των ατόμων που υποφέρουν από ψυχολογικά προβλήματα επιδεινώνεται αυτήν την εορταστική περίοδο.
Αυτές τις παθολογικές καταστάσεις και δυσλειτουργίες περιγράφει το περιβόητο «φαινόμενο των Χριστουγέννων» που ο ψυχίατρος Τζέιμς Ρ. Χίλαρντ (J. R. Hillard) περιέγραψε στις ΗΠΑ ήδη από το 1981, ενώ πιο πρόσφατες κλινικές και στατιστικές μελέτες έδειξαν ότι πάνω από το 45% των ασθενών που εισάγονται κατά την περίοδο των Χριστουγέννων σε κάποια ψυχιατρική κλινική υποφέρει από ψυχικές διαταραχές οι οποίες δεν είχαν εκδηλωθεί πριν από την «εορταστική» περίοδο.
Οσοι εργάζονται στα νοσοκομεία γνωρίζουν καλά ότι τις ημέρες των Χριστουγέννων παρατηρείται σαφώς αυξημένος αριθμός εισαγωγών στα έκτακτα ιατρικά περιστατικά που σχετίζονται στενά και εκδηλώνονται στις γιορτές.

Σε μια κλασική ιατρική μελέτη του 1999, ο κορυφαίος Αμερικανός καρδιολόγος Ρόμπερτ Κλόνερ (Robert Kloner) επισήμανε πρώτος την αυξημένη εκδήλωση των σοβαρών καρδιαγγειακών παθήσεων κατά την ημέρα των Χριστουγέννων.
Κατοπινές ιατρικές έρευνες στις ΗΠΑ, όπως π.χ. αυτές που συντονίστηκαν από τον Ντέιβιντ Φίλιπς (D.P. Philips), έδειξαν ότι για μεγάλο χρονικό διάστημα (1973-2001), ο αριθμός θανάτων λόγω καρδιαγγειακών κρίσεων αυξάνει κατά 4,6% κατά την περίοδο των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς. Γεγονός που μας επιβάλλει να θεωρήσουμε τις γιορτές των Χριστουγέννων ως περίοδο υψηλού κινδύνου για όσους πάσχουν από καρδιακές παθήσεις!
Σύμφωνα με τον Κλόνερ, τα αίτια της αυξημένης θνησιμότητας κατά την περίοδο των Χριστουγέννων θα πρέπει ασφαλώς να αναζητηθούν στο έντονο συναισθηματικό άγχος που προκαλείται από την υποχρεωτική συνεύρεση και την επαφή με κάποια δυσάρεστα οικογενειακά πρόσωπα.

Χωρίς, όμως, να παραβλέπουμε ανάμεσα στα πιθανά αίτια την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και τροφής κατά τις ημέρες των εορτών από τα άτομα που υποφέρουν από καρδιαγγειακές παθήσεις. Κάτι που εξάλλου επιβεβαιώθηκε, μετέπειτα, από σειρά ιατρικών ερευνών όχι μόνο στις ΗΠΑ, αλλά και στη Βόρεια Ευρώπη και την Αυστραλία.
Επιπλέον, όπως επιβεβαιώνεται από τις έρευνες των κοινωνικών ψυχολόγων, κατά την περίοδο των εορτών τα φαινόμενα της έντονης ψυχολογικής πίεσης και της δυσφορίας επιδεινώνονται σε περιόδους παρατεταμένης οικονομικής ύφεσης και ανεργίας: το «θα όφειλα να νιώθω χαρά αλλά δεν μπορώ» σε συνδυασμό με τη χρηματική στέρηση και την κοινωνική απαξίωση δημιουργούν ένα καταστροφικό κοκτέιλ.
Πρόκειται για αβάσταχτη κατάσταση που οδηγεί αρκετούς ανθρώπους σε απελπισία, η οποία εκδηλώνεται τόσο ως βαθιά κατάθλιψη όσο και με σοβαρές σωματικές παθήσεις.
Τα άτομα αυτά όχι μόνο παθαίνουν πανικό λίγο πριν ή κατά την περίοδο των Χριστουγέννων, αλλά, επιπρόσθετα, είναι και κοινωνικά ή οικογενειακά υποχρεωμένα να επιδεικνύουν το ευχάριστο και εορταστικό προσωπείο που αρμόζει στην εορταστική συγκυρία.

Η εορταστική δυσφορία
Τις «άγιες μέρες» των Χριστουγέννων οι ώριμοι (ηλικιακά) καταναλωτές διαπιστώνουν και επανασυνειδητοποιούν την οριστική απώλεια των παιδικών τους ψευδαισθήσεων. Η Πρωτοχρονιά, πάλι, είναι η οδυνηρή στιγμή για τον απολογισμό του χρόνου που πέρασε ανεπιστρεπτί!
Κατ’ αυτόν τον τρόπο, αυτές οι ανομολόγητες αλλά κοινότοπες ψυχολογικές διεργασίες μεταμορφώνουν ό,τι θα έπρεπε να είναι μια μεγάλη γιορτή σε έναν ετήσιο και συνήθως επώδυνο προσωπικό απολογισμό. Σε αυτό το κοινωνικό-ιδιωτικό πλαίσιο ακόμη και η ανταλλαγή δώρων μετατρέπεται σε αγχώδη καταναλωτική παράκρουση και όχι σε αναζήτηση και προσφορά πραγματικά πολύτιμων προσωπικών δώρων.

Στο τέλος κάθε χρόνου, το πλησίασμα των εορτών συνοδεύεται από την ανάδυση των συσσωρευμένων απογοητεύσεων, των προσωπικών αποτυχιών και των τραυμάτων της παιδικής ηλικίας: αισθήματα στέρησης στοργής, δώρων και προσοχής από το στενό οικογενειακό ή φιλικό μας περιβάλλον.
Συνήθως αυτά τα αρνητικά αισθήματα είναι δικαιολογημένα, άλλες φορές όμως είναι προϊόν νευρώσεων οι οποίες, ωστόσο, δεν είναι λιγότερο επώδυνες ή τραυματικές από τα «πραγματικά» γεγονότα.

Ενας όλο και μεγαλύτερος αριθμός ιατρικών-ψυχολογικών ερευνών επιβεβαιώνουν αυτό που κάθε ενήλικος έχει ή θα έπρεπε να έχει υποψιαστεί: η δυσφορία από τους εορτασμούς των Χριστουγέννων δεν οφείλεται τόσο στην υπερκατανάλωση τροφής και αλκοόλ, ούτε στο άγχος για την αγορά των κατάλληλων δώρων, αλλά μάλλον στη διάψευση και την απομάγευση των επίπλαστων εορταστικών προσδοκιών μας.
Ετσι, κάθε χρόνο στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες, μια εορταστική συγκυρία όπως τα Χριστούγεννα ή η Πρωτοχρονιά μετατρέπεται σε πλανητικής κλίμακας ευκαιρία για περισσότερο κέρδος και εκμετάλλευση.
Σε αυτά τα αρνητικά -αλλά δικαιολογημένα!- συναισθήματα θα πρέπει να αποδοθεί και το διογκούμενο κίνημα «Μισώ τα Χριστούγεννα» («I hate Christmas», αγγλιστί), το οποίο ξεκίνησε από το Διαδίκτυο πριν από αρκετά χρόνια.

Σήμερα, δεν είναι λίγοι αυτοί που εκφράζουν ή προπαγανδίζουν ανοιχτά τις «αντι-χριστουγεννιάτικες» αντιλήψεις τους, δηλώνοντας αλλεργικοί όχι μόνο στους παιδαριώδεις και υποκριτικούς ετήσιους εορτασμούς αλλά και στις εντελώς κιτς ή αντιαισθητικές διακοσμήσεις των πόλεων και των σπιτιών με φωτάκια και στολισμένα κινέζικα δέντρα.
Πράγματι, οι πρόσφατες μελέτες των ανθρώπινων αντιδράσεων στην παρατεταμένη -από καταναλωτικές και κερδοσκοπικές σκοπιμότητες- περίοδο εορτασμού των Χριστουγέννων μάς αποκαλύπτουν μία κάθε άλλο παρά απρόσμενη εικόνα ψυχολογικής δυσφορίας και παρακμής: για έναν πολύ μεγάλο αριθμό ανθρώπων, οι παραδοσιακές χριστουγεννιάτικες γιορτές αποτελούν πλέον πηγή άγχους ή και πανικού.
Αγχος για τις ανεπιθύμητες αλλά υποχρεωτικές οικογενειακές ή φιλικές συνευρέσεις, για την οργάνωση των ετήσιων δεξιώσεων, για την αγορά δώρων. Και πανικός για την ανάγκη να εμφανίζουμε ένα ευχάριστο-εορταστικό προσωπείο που δεν είναι πάντα ικανό να συγκαλύπτει την κατάθλιψή μας για τα επαγγελματικά, οικογενειακά και κοινωνικά δεινά που μας ταλανίζουν ή για τον χρόνο που κυλά ανεπιστρεπτί.

Μόνο η Πρωτοχρονιά είναι χειρότερη από τα Χριστούγεννα
Ολο και μεγαλύτερος αριθμός ιατρικών-ψυχολογικών και κοινωνικών ερευνών επιβεβαιώνουν αυτό που κάθε ενήλικος οφείλει κάποτε να υποψιαστεί: η δυσφορία από τους εορτασμούς των Χριστουγέννων δεν οφείλεται τόσο στην υπερκατανάλωση τροφής και αλκοόλ, ούτε στο άγχος για την αγορά των κατάλληλων αλλά οικονομικά απαγορευμένων δώρων, αλλά μάλλον στη διάψευση ή στην απομάγευση των επίπλαστων «εορταστικών» προσδοκιών που μας έχουν επιβληθεί κοινωνικά.
Πράγματι, οι πιο πρόσφατες μελέτες των ανθρώπινων αντιδράσεων στην παρατεταμένη -από καταναλωτικές και κερδοσκοπικές σκοπιμότητες- περίοδο εορτασμού των Χριστουγέννων μάς αποκαλύπτουν μια εντελώς απρόσμενη εικόνα γενικευμένης ψυχολογικής δυσφορίας ή και κατάρρευσης.

Σήμερα στη Δύση, για έναν πολύ μεγάλο αριθμό ανθρώπων οι χριστουγεννιάτικες γιορτές αποτελούν μόνο πηγή άγχους και πανικού: άγχους για τις υποχρεωτικές αλλά ανεπιθύμητες οικογενειακές συνευρέσεις, για την οργάνωση των δαπανηρών δεξιώσεων ή για την αγορά δώρων.
Και πανικού, για την ανάγκη να εμφανίζουμε ένα ευχάριστο-εορταστικό προσωπείο ικανό να συγκαλύπτει τη βαθύτερη θλίψη μας για τα επαγγελματικά, οικογενειακά και κοινωνικά δεινά που βιώνουμε ή για τον χρόνο που κυλά ανεπιστρεπτί.

Πράγματι, πλήθος κοινωνικών ψυχολογικών μελετών δείχνουν ότι τόσο τα Χριστούγεννα όσο και η Πρωτοχρονιά θεωρούνται από τα άτομα που βρίσκονται σε δεινή οικονομική και ψυχολογική κατάσταση η πιο δύσκολη ίσως περίοδος του χρόνου.
Απ’ ό,τι φαίνεται, μάλιστα, μόνο η Πρωτοχρονιά είναι χειρότερη από την ψυχοδιαβρωτική λαίλαπα των Χριστουγέννων, όπως έδειξαν οι Βρετανοί Ελεν Μπέργκεν (Hellen Bergen) και Κιθ Χότον (Keith Hawton) με τις πρωτοποριακές έρευνες που πραγματοποίησαν προ ετών στο Κέντρο Ερευνας των Αυτοκτονιών του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.

Οι πολύχρονες στατιστικές μελέτες αυτών των δύο ερευνητών στη Βρετανία, μας αποκάλυψαν ότι: ενώ τρεις μέρες πριν από την ημέρα των Χριστουγέννων καταγράφεται αξιοσημείωτη μείωση των αυτοκτονιών κατά 80%, την πρώτη ημέρα του χρόνου διαπιστώνεται σαφής αύξηση των αυτοκτονιών κατά 100%.

https://physicsgg.me/2016/12/18/%ce%b7-%cf%88%cf%85%cf%87%ce%bf%ce%b4%ce%b9%ce%b1%ce%b2%cf%81%cf%89%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ae-%ce%bb%ce%b1%ce%af%ce%bb%ce%b1%cf%80%ce%b1-%cf%84%cf%89%ce%bd-%cf%87%cf%81%ce%b9%cf%83%cf%84%ce%bf%cf%85/

Lemmy