Χαοτικός χορός κυκλώνων στους πόλους του Δία

Εικόνες υπέρυθρης ακτινοβολίας και φάσματα της θερμικής εκπομπής του Δία

Ο Δίας διαθέτει στους πόλους του γιγάντιους κυκλώνες, που φθάνουν σε διάμετρο τα 1.400 χιλιόμετρα, ένα μαγνητικό πεδίο με δεκαπλάσια ισχύ σε σχέση με αυτό της Γης και ένα πολικό σέλας που δεν μοιάζει με το γήινο. Αυτά είναι τα τρία κυριότερα έως τώρα ευρήματα από την ανάλυση των πρώτων στοιχείων που έστειλε από τον Δία το διαστημικό σκάφος Juno (Ήρα) της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA), το πρώτο που έχει περάσει πάνω από τους μυστηριώδεις και εξωτικούς στην όψη πόλους του αέριου γίγαντα.

Θεόρατοι κυκλώνες η νέα αναπάντεχη ανακάλυψη του Juno στον Δία

Νέα ερωτηματικά έκρυβαν για τους επιστήμονες τα δεδομένα που έφτασαν από το διαστημόπλοιο Juno, μετά την τελευταία κοντινή του διέλευση από τον πλανήτη. Ανάμεσα σε αυτά, οι τεράστιοι και εντυπωσιακοί κυκλώνες που αποτύπωσε το σκάφος, περνώντας από τους δύο πόλους του Δία.

Το Juno έφτασε στον πλανήτη το περασμένο καλοκαίρι. Είναι το πρώτο διαστημόπλοιο που θα εξετάσει τους πόλους του από τόσο μικρή απόσταση. Περιφέρεται σε τροχιά που, κάθε 53 ημέρες, το φέρνει σε «απόσταση αναπνοής» από τα νέφη στην ανώτερη ατμόσφαιρα του Δία. Όταν ολοκληρώσει κάθε «επίσκεψή» του, στέλνει στη Γη τα στοιχεία που συνέλεξε.

Οι επιστήμονες δεν περίμεναν ότι σχηματίζονται κυκλώνες στους πόλους. «Νιώσαμε έκπληξη, παρόλο που γνωρίζαμε πως η κάμερα ουσιαστικά θα στραφεί σε μία terra incognita για εμάς», λέει ο Τζόναθαν Λούνιν, από το πανεπιστήμιο Cornell και μέλος του επιστημονικού επιτελείου της αποστολής του Juno.

Τώρα, οι επιστήμονες θέλουν να κατανοήσουν πώς εξελίσσονται χρονικά οι κυκλώνες, αλλά και κατά πόσο υπάρχουν διαφορές στην εκδήλωση του φαινόμενου ανάμεσα στον βόρειο και τον νότιο πόλο. «Προς το παρόν πάντως, απολαμβάνουμε αυτές τις εικόνες», προσθέτει ο Λούνιν.



Εικόνες υπέρυθρης ακτινοβολίας και φάσματα της θερμικής εκπομπής του Δία

Η ερευνητική ομάδα συναντήθηκε στις αρχές της εβδομάδας, για μία προκαταρκτική συζήτηση σχετικά με τα πιο πρόσφατα δεδομένα που κατέφθασαν από το διαστημόπλοιο. «Ήμασταν όλοι τρομερά ενθουσιασμένοι. Τα αποτελέσματα είναι πραγματικά εξαιρετικά», λέει ο Φραν Μπάτζιναλ, καθηγητής αστροφυσικής και πλανητικών επιστημών στο πανεπιστήμιο του Κολοράντο.

«Ο λόγος είναι πως δεν παραπέμπουν σε ό,τι περιμέναμε. Αν βρίσκαμε απλώς ό,τι αναμέναμε, θα ήταν τετριμμένα. Τώρα, όμως, μας ενθουσιάζει το γεγονός ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μυστήρια και γρίφους, που μας κάνουν να αναρωτιόμαστε».

Μερικά από αυτά τα μυστήρια είναι αρκετά «σκοτεινά». Για παράδειγμα, προέκυψαν νέα στοιχεία για το εντυπωσιακό σέλας που σχηματίζεται στους δύο πόλους του Δία. Και στους δύο πόλους, το σέλας σχηματίζεται από σωματίδια υψηλής ενέργειας, τα οποία κινούνται κατά μήκος των δυναμικών γραμμών του μαγνητικού πεδίου του πλανήτη, κάτι που θα σήμαινε πως θα έπρεπε να εμφανίζονται ισχυρά ηλεκτρικά ρεύματα.

«Ωστόσο, δεν ανιχνεύσαμε διαταραχές στο μαγνητικό πεδίο, τις οποίες θα έπρεπε κανονικά να προκαλούν», επισημαίνει ο Μπάτζιναλ. Ένας ακόμη γρίφος, που υποτίθεται πως θα έπρεπε να λύσει το διαστημόπλοιο, αφορά το κατά πόσο ο Δίας έχει στερεό πυρήνα, αν και είναι αέριος γίγαντας.
«Τα πρώτα δεδομένα υποδεικνύουν πως υπάρχει όντως πυρήνας», λέει ο Λούνιν. «Ωστόσο, δεν φαίνεται να είναι οριοθετημένος». Μία ακόμη έκπληξη που προέκυψε από το Juno αφορά τη συγκέντρωση αμμωνίας στην ατμόσφαιρα.

Οι επιστήμονες θεωρούσαν πως το πιο πιθανό είναι η αμμωνία να είναι ισοκατανεμημένη στην ατμόσφαιρα του πλανήτη. Παρ’ όλα αυτά τα δεδομένα δείχνουν πως υπάρχουν μεγαλύτερες ποσότητες στον ισημερινό απ’ ό,τι στα υπόλοιπα πλάτη.

Το σκάφος αναμένεται να πραγματοποιήσει περισσότερες από είκοσι επιπλέον κοντινές διελεύσεις. Επομένως, δεν είναι απίθανο να προκύψουν και άλλες εκπλήξεις για την επιστημονική ομάδα.

Του Κώστα Δεληγιάννη, naftemporiki.gr – www.nytimes.com – www.nasa.gov
(νεώτερη ενημέρωση)

Ένας άγνωστος Δίας: Πρώτα επιστημονικά αποτελέσματα από την αποστολή Juno της NASA

Έναν πολύπλοκο, γιγάντιο, ταραχώδη κόσμο υποδεικνύουν τα πρώτα επιστημονικά αποτελέσματα από την αποστολή Juno της NASA στον Δία. Βάσει των στοιχείων αυτών, στον Δία υπάρχουν πολικοί κυκλώνες μεγέθους αντίστοιχου της Γης, μεγάλης ισχύος, συστήματα καταιγίδων που ταξιδεύουν βαθιά στα ενδότερα του τεράστιου πλανήτη και ένα γιγαντιαίο μαγνητικό πεδίο που μπορεί να παράγεται αρκετά πιο κοντά στον πλανήτη από ό,τι πιστευόταν.

Το Juno εκτοξεύτηκε στις 5 Αυγούστου 2011 και μπήκε σε τροχιά γύρω από τον Δία στις 4 Ιουλίου 2016. Τα ευρήματα από το πρώτο πέρασμά του, κατά το οποίο το σκάφος πέταξε 4.200 χιλιόμετρα από τις κορυφές των νεφών του στις 27 Αυγούστου, πρόκειται να δημοσιευτούν σε δύο papers στο Science, καθώς σε 44 papers στο Geophysical Research Letters.

Ιδιαίτερα πολύτιμα είναι τα δεδομένα από τη JunoCam, που δείχνουν πως και οι δύο πόλοι του πλανήτη καλύπτονται από κολοσσιαίες καταιγίδες, μεγέθους Γης, οι οποίες συνωστίζονται και εμπλέκονται μεταξύ τους. Άλλα πολύτιμα στοιχεία προέκυψαν από το Microwave Radiometer (MWR) του Juno, που εξετάζει τη θερμική ακτινοβολία μικροκυμάτων από την ατμόσφαιρα του Δία.

Πριν την αποστολή Juno, ήταν γνωστό πως ο Δίας είχε το πιο έντονο μαγνητικό πεδίο στο ηλιακό σύστημα. Μετρήσεις στη μαγνητόσφαιρα του γιγαντίου πλανήτη από το σχετικό όργανο (MAG) του σκάφους δείχνουν πως το μαγνητικό πεδίο του Δία είναι ακόμα ισχυρότερο από ό,τι αναμενόταν, και το σχήμα του ακόμα πιο ακανόνιστο. Τα δεδομένα του MAG δείχνουν πως το μαγνητικό πεδίο είναι 10 φορές δυνατότερο από το ισχυρότερο μαγνητικό πεδίο που εντοπίζεται στη Γη.

Το Juno επίσης είναι σχεδιασμένο για να μελετήσει την πολική μαγνητόσφαιρα και την προέλευση του βορείου και του νοτίου «σέλαος» του πλανήτη. Αυτά τα φαινόμενα προκαλούνται από σωματίδια που συγκεντρώνουν ενέργεια και πέφτουν πάνω σε μόρια στην ατμόσφαιρα. Οι αρχικές παρατηρήσεις δείχνουν πως η διαδικασία πρέπει να είναι διαφορετική στον Δία από ό,τι στη Γη.

Το Juno βρίσκεται σε πολική τροχιά γύρω από τον Δία, και το μεγαλύτερο μέρος κάθε περιστροφής περνιέται μακριά από τον πλανήτη. Αλλά μια φορά κάθε 53 ημέρες, βρίσκεται πάνω από τον βόρειο πόλο του, από όπου αρχίζει μια πτήση από πόλο σε πόλο, με τα επιστημονικά του όργανα να συλλέγουν στοιχεία. Το κατέβασμα μόλις 6 MB δεδομένων κατά τη διαδικασία αυτή μπορεί να διαρκέσει 1,5 ημέρες.

http://www.naftemporiki.gr/story/1239703/enas-agnostos-dias-prota-epistimonika-apotelesmata-apo-tin-apostoliJunotisnasa