Το DNA αποκαλύπτει την κρυφή ιστορία των σκύλων.

Το αφγανικό λαγωνικό θεωρείται ένα από τα παλαιότερα σκυλιά στον κόσμο

Θεωρείται ο καλύτερος φίλος μας και δικαίως αφού κανένα άλλο ζώο δεν έχει συνδεθεί τόσο με τον άνθρωπο όσο ο σκύλος. Εδώ και χιλιάδες χρόνια, από την εποχή των κυνηγών/τροφοσυλλεκτών, φαίνεται ότι βαδίζουμε μαζί παντού επάνω στη Γη. Ηταν το πρώτο ζώο που εξημερώθηκε και το πρώτο που απέκτησε μια θέση σε κάθε κοινωνία σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη  βοηθός στο κυνήγι ή στις δουλειές και σύντροφος στις δύσκολες μοναχικές ώρες.
Ωστόσο, παρά τη μακρόβια και στενή σχέση μας, πολλές και κρίσιμες πτυχές από το παρελθόν των σκύλων παρέμεναν κρυφές για εμάς. Τώρα, συγκρίνοντας το DNA μεγάλου δείγματος φυλών από όλες τις ηπείρους, αμερικανοί επιστήμονες συνέταξαν το μεγαλύτερο γενεαλογικό δέντρο των σκύλων που έχει παρουσιαστεί ως σήμερα, αναδεικνύοντας σημαντικά κομμάτια από την ιστορία τους. Τα ευρήματά τους, όπως θα δείτε στις σελίδες που ακολουθούν, επιφυλάσσουν εκπλήξεις και ανατροπές.

Η κρυφή ιστορία του καλύτερου - και όπως όλα δείχνουν επίσης του παλαιότερου - φίλου του ανθρώπου έρχεται στο φως από το μεγαλύτερο γενεαλογικό δέντρο των σκύλων που έχει συνταχθεί ως σήμερα. Ο νέος γενετικός χάρτης, ο οποίος παρουσιάστηκε πρόσφατα από αμερικανούς επιστήμονες, επιφυλάσσει πολλές εκπλήξεις. Περιλαμβάνοντας 160 και πλέον φυλές από διαφορετικά μέρη του πλανήτη αναδεικνύει άγνωστες συγγένειες (ή και την απουσία συγγένειας) ανάμεσα στις διάφορες ράτσες, ενώ παράλληλα αποτυπώνει την πορεία τους επάνω στη Γη. Πέραν του ότι προσφέρει μια καινούργια ματιά στο σκυλίσιο παρελθόν, έχει επίσης μια σημαντική πρακτική πλευρά: μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην καλύτερη κατανόηση πολλών ασθενειών που πλήττουν τους σκύλους αλλά και τους ανθρώπους.

Φυλές από όλες τις ηπείρους

Οι ερευνητές από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας (NIH) των ΗΠΑ μελέτησαν τα γενετικά και φαινοτυπικά χαρακτηριστικά 1.346 σκύλων από 161 φυλές από την Αμερική, την Ευρώπη, την Αφρική και την Ασία καθώς και εννέα άγριων κυνίδων, λύκων και χρυσών τσακαλιών, που χρησιμοποιήθηκαν ως «βάση». Σύμφωνα με τα αποτελέσματά τους, τα οποία δημοσιεύθηκαν στην επιθεώρηση «Cell reports», το γενεαλογικό δέντρο των σκύλων αποτελείται από 23 διαφορετικούς κλάδους, δηλαδή ομάδες με κοινή καταγωγή. Η πρώτη ανατροπή εμφανίστηκε ακριβώς εδώ, καθώς οι φυλές που ομαδοποιούνται στον κάθε κλάδο - και άρα είναι συγγενικές - δεν συμβαδίζουν πάντοτε με την εικόνα που υπήρχε ως τώρα.

Αυτό γιατί η γενετική ανάλυση αποκάλυψε ότι συγκεκριμένα κοινά χαρακτηριστικά τα οποία μας έκαναν να θεωρούμε ότι κάποιοι σκύλοι συγγενεύουν μεταξύ τους φαίνονται να αναπτύχθηκαν ανεξάρτητα, και μάλιστα πολλές φορές μέσα στο πέρασμα των χρόνων. «Συνήθως βλέπαμε ως τώρα φυλές να κατηγοριοποιούνται μαζί επειδή μοιάζουν στην εμφάνιση ή στις δεξιότητές τους» λέει στο «Βήμα» η Χάιντι Πάρκερ, βιολόγος στα NIH και πρώτη συγγραφέας της μελέτης. «Είδαμε όμως ότι αυτά τα χαρακτηριστικά προέκυψαν σε διαφορετικά μέρη και προφανώς σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, Επομένως, παρά το γεγονός ότι πολλές φυλές μοιάζουν πολύ μεταξύ τους, στην πραγματικότητα δεν ανήκουν στον ίδιο κλάδο».

Συνάδελφοι, αλλά όχι εξάδελφοι

Στα τσοπανόσκυλα, για παράδειγμα, οι επιστήμονες εντόπισαν τέσσερις διαφορετικούς κλάδους οι οποίοι προέκυψαν σε διαφορετικά μέρη της Γης, ενώ στα λαγωνικά όρασης ξεχώρισαν διαφορετικές ομάδες στην Ευρώπη, στη Μέση Ανατολή και στην Ασία οι οποίες δεν έχουν σχέση μεταξύ τους. «Ορισμένα χαρακτηριστικά είναι πολύ παλιά και προέκυψαν σε όλο τον κόσμο» εξηγεί στο «Βήμα» η βιολόγος των ΝΙΗ Ιλέιν Οστράντερ, επικεφαλης της μελέτης. «Και αυτό είναι λογικό. Για παράδειγμα, στην περίπτωση της φύλαξης ενός κοπαδιού, στα διάφορα μέρη του κόσμου η δουλειά αυτή είναι διαφορετική. Η φύλαξη προβάτων απαιτεί διαφορετικό φαινότυπο από ό,τι η φύλαξη κατσικιών. Και αλλού το έδαφος είναι βραχώδες ενώ αλλού όχι. Ετσι, είναι λογικό ότι τα διάφορα τσοπανόσκυλα επιτυγχάνουν το έργο τους με διαφορετική συμπεριφορά και ότι αναπτύχθηκαν σε διαφορετικά σημεία του κόσμου έχοντας ομοιότητες αλλά και διαφορές στην εμφάνισή τους».

Οπως προσθέτει η βιολόγος, αυτά τα κοινά χαρακτηριστικά που προέκυψαν ανεξάρτητα φαίνονται να σχετίζονται με τις πρώτες «δουλειές» που ανέλαβαν να κάνουν οι σκύλοι για τους ανθρώπους. «Τα λαγωνικά όρασης ήταν τα αρχικά κυνηγόσκυλα, μάλλον υπάρχουν εδώ και πολλές χιλιάδες χρόνια, χρησιμοποιήθηκαν από τους πρώτους κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες. Αντιστοίχως τα τσοπανόσκυλα ήταν από τα πρώτα σκυλιά εργασίας. Δεν ξέρουμε ακριβώς πότε εξημερώθηκαν τα πρόβατα και οι κατσίκες, αλλά αυτό θα πρέπει να συνέβη αρκετά νωρίς με την ανάπτυξη της γεωργίας».

Το πρώτο κατοικίδιο

Αν και δεν γνωρίζουμε ακριβώς τη χρονική διάρκειά της, από την εξελικτική σκοπιά η συμβίωση του ανθρώπου με τον σκύλο είναι τόσο πρόσφατη ώστε να αποτελεί «μια μικρή εξελικτική σταγόνα σε έναν κουβά νερό» όπως επισημαίνει η κυρία Οστράντερ. «Η δική μας μελέτη δεν εξέτασε το πότε εξημερώθηκαν οι σκύλοι, άλλες μελέτες όμως προσπαθούν να εντοπίσουν χρονικά το γεγονός» αναφέρει. «Ολα υποδεικνύουν ότι ο σκύλος ήταν οπωσδήποτε το πρώτο ζώο που εξημερώθηκε αλλά το αν αυτό συνέβη πριν από 15.000 χρόνια ή πριν από 30.000 χρόνια δεν έχει ακόμη εξακριβωθεί.

 Δεν μιλάμε όμως για εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. Για τους χρόνους της εξέλιξης το διάστημα είναι πολύ μικρό».
Ωστόσο, αυτή η εξελικτικά σύντομη σχέση ήταν παραπάνω από καθοριστική, αφού το είδος μας καθ' όλη τη διάρκειά της κάνει επιλεκτικές διασταυρώσεις στους σκύλους με συγκεκριμένους σκοπούς. «Πιστεύω ότι αρχίσαμε να επιλέγουμε και να διασταυρώνουμε τους σκύλους από την πρώτη στιγμή που χρειαστήκαμε κάποιον να μας βοηθάει στο κυνήγι, να φυλάει τα κοπάδια μας από τους άλλους θηρευτές, να τα οδηγεί σε καλύτερα βοσκοτόπια, όπως και από την πρώτη στιγμή που θελήσαμε μια συντροφιά. Ξέρετε, εκείνες οι πρώιμες εποχές ήταν επίσης πολύ μοναχικές, για πολλά άτομα» τονίζει. «Νομίζω λοιπόν, και τα στοιχεία μας το υποδεικνύουν, ότι οι άνθρωποι έκαναν επιλεκτικές διασταυρώσεις πολύ προσεκτικά από πολύ νωρίς επιδιώκοντας συγκεκριμένα χαρακτηριστικά».

Συνέχεια
http://www.tovima.gr/science/article/?aid=882008