Tι ξέρει το Facebook για σας

Για να αποκτήσει μια ιδέα ο χρήστης τι γνωρίζει το Facebook γι' αυτόν και τη ζωή του, απλώς θα πρέπει να... το ρωτήσει. | Adrian Wyld/The Canadian Press via AP

Συντάκτης: efsyn.gr
Για να αποκτήσει μια ιδέα ο χρήστης τι γνωρίζει το Facebook γι' αυτόν και τη ζωή του, απλώς θα πρέπει να... το ρωτήσει.

Στο σχετικό αίτημα θα παραλάβει ένα φάκελο που θα περιλαμβάνει κάθε φωτογραφία και σχόλιο που έχει δημοσιεύσει, όλες τις διαφημίσεις που έχει «κλικάρει», όλες τις αναρτήσεις στις οποίες έχει κάνει like, όλες τις αναζητήσεις τους και αυτούς που έχει κάνει «φίλους» - ή έχει διαγράψει από τους «φίλους» - όλα τα χρόνια που διατηρεί λογαριασμό στο μέσο.

Αυτή η πληθώρα των δεδομένων χρησιμοποιείται για να αποφασιστεί ποιες διαφημίσεις «ταιριάζουν» σε κάθε χρήστη και να γίνει κάθε επίσκεψη στο Facebook αδιάλειπτη και ευχάριστη, έχοντας «προαποφασιστεί», για παράδειγμα, ποιες αναρτήσεις θα προβάλλονται στο χρονολόγιό του ή υπενθυμίζοντας τα γενέθλια των «φίλων».

Το Facebook υποστηρίζει ότι προστατεύει όλες αυτές τις πληροφορίες και παραθέτει τους όρους της πολιτικής του για την προστασία των προσωπικών δεδομένων - πολιτική που είναι σχετικά σαφής και περιεκτική. Ωστόσο ελάχιστοι χρήστες μπαίνουν στον κόπο να τη διαβάσουν.

Μπορεί να εκπλαγείτε -αναφέρει σε σχετική ανάλυσή του το Associated Press- για το τι επιτρέπεται, σύμφωνα με την πολιτική προστασίας δεδομένων του Facebook, και τι μένει απ' έξω....

Η πρακτική του μέσου κοινωνικής δικτύωσης ξαναήρθε στην επικαιρότητα με τη σκανδαλώδη υπόθεση της Cambridge Analytica, η οποία βρέθηκε να έχει στην κατοχή της δεδομένα εκατομμυρίων χρηστών του Facebook.

Παρ' όλο που οι μέχρι τώρα συζητήσεις περί ιδιωτικότητας και προσωπικών δεδομένων έχουν επικεντρωθεί στο πόσα στοιχεία συγκεντρώνουν οι επιχειρήσεις για λόγους marketing, αυτή τη φορά φαίνεται ότι ο πήχης έχει ανέβει πιο ψηλά, καθώς η Cambridge Analytica λέγεται ότι δημιούργησε ψυχολογικά προφίλ για να επηρεάσει τον τρόπο που ψηφίζουν οι χρήστες ή τι σκέφτονται για την πολιτική ή την κοινωνία.

Το Facebook υπερασπίζεται τη συλλογή των προσωπικών δεδομένων και την παραχώρησή τους σε τρίτους, με το επιχείρημα ότι αυτό έχει συμφωνήσει και με τους χρήστες, με βάση τη δημοσιευμένη πολιτική του, την οποία συνυπογράφουν και αποδέχονται.

Η αλήθεια είναι ότι χάρη στα σκάνδαλα που έχουν ξεσπάσει τα τελευταία χρόνια και στις πιέσεις που έχουν ασκηθεί, το Facebook υποχρεώθηκε να προσφέρει παράλληλα και ένα περίπλοκο σύστημα ελέγχου, που επιτρέπει στους χρήστες να περιορίζουν τις πληροφορίες τις οποίες θέλουν να μοιράζονται σε τρίτους.

Αυτός έλεγχος όμως φτάνει μέχρι ένα σημείο.

Μπορεί ο χρήστης να «κλείσει» την πρόσβαση σε στοχοποιημένες, προσωποποιημένες διαφημίσεις και να βλέπει διαφημίσεις, όπως για παράδειγμα στην τηλεόραση ή τις εφημερίδες.

Αυτό που πρέπει να κάνει είναι στις ρυθμίσεις των διαφημίσεων να αποεπιλέξει όλα τα ενδιαφέροντά του, τη διάδραση που είχε με εταιρείες ή άλλες ιστοσελίδες και όλες τις λοιπές πληροφορίες που δεν θέλει να χρησιμοποιούνται από τρίτους.

Φυσικά, εάν στη συνέχεια προσθέσει κάτι άλλο στο προφίλ του, θα πρέπει να ξανακάνει τα ίδια βήματα.

Όπως εξηγεί το Facebook, κατατάσσει τον χρήστη σε κατηγορίες ανάλογα με τα δηλωμένα ενδιαφέροντά του.

Εάν για παράδειγμα, είναι 35 ετών, ζει στην Αθήνα και έχει κάνει like σε μια ιστοσελίδα με θαλάσσιες δραστηριότητες, το Facebook θα του δείξει μια διαφήμιση με σκάφη, είδη κατάδυσης, ιστιοπλοϊκά στην περιοχή του.

Αυτό όμως δεν σταματά εκεί, δηλαδή στις σελίδες που επισκέπτεται, στις αναρτήσεις που κάνει like, στα δικά του σχόλια ή στη χρήση εξωτερικών εφαρμογών.

«Εάν αρχίσεις και πληκτρολογείς κάτι, αλλά αλλάξεις γνώμη και το διαγράψεις, το Facebook αποθηκεύει και αυτό το δεδομένο και το αναλύει», είχε προειδοποιήσει η Ζεϊνέπ Τουφεκσί, ακαδημαϊκός, ειδικευμένη στην ψυχολογία της τεχνολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνα, μιλώντας στο TEDGlobal το 2017.

«Με κάθε "κλικ" οικοδομούμε μια δυστοπία ελεγχόμενη από την τεχνητή νοημοσύνη», είπε, περιγράφοντας με λεπτομέρειες πώς οι εταιρείες των αλγόριθμων, όπως το Facebook, η Google ή η Amazon που σε σπρώχνουν να βλέπεις διαφημίσεις, οργανώνουν τελικά και την πρόσβασή σου στην πολιτική και κοινωνική πληροφόρηση.

«Συστηματικά, όλο και περισσότερο, το Facebook προσπαθεί να ταιριάξει όσα ξέρει για σένα με τα offline δεδομένα σου, που έχουν αγοραστεί από μεσάζοντες ή έχουν συγκεντρωθεί με άλλους τρόπους», είπε στην ομιλία της η Τουφεκσί.

«Όσες περισσότερες πληροφορίες έχει για τον κάθε χρήστη τόσο πιο ολοκληρωμένο είναι το προφίλ που θα προσφέρει στους διαφημιστές και τους πελάτες τους. Μπορεί να καταλήξει σε συμπεράσματα που ο χρήστης δεν είχε εξ αρχής καμία πρόθεση να μοιραστεί με κανέναν: από την εθνικότητά του μέχρι τις πολύ προσωπικές του επιθυμίες, τι τον κάνει ευτυχισμένο ή το εάν κάνει χρήση ουσιών».

Και αυτή η συλλογή των δεδομένων δεν αναφέρεται με σαφήνεια σε καμία δημόσια πολιτική των εταιρειών αυτών ή στις ρυθμίσεις τους.

Επειτα είναι και οι διάφορες εφαρμογές (apps) που μπορούν να συγκεντρώνουν δεδομένα χρηστών, όπως φάνηκε και από το σκάνδαλο της Cambridge Analytica.

Το Facebook παραδέχτηκε μεν ότι αυτό δεν ήταν σωστό, όχι όμως γιατί η Cambridge Analytica δεν είχε δικαίωμα να το κάνει, αλλά διότι χρησιμοποίησε τα δεδομένα όχι για «έρευνα», αλλά για να επηρεάσει το πολιτικό προφίλ των χρηστών.

Η συγκέντρωση δεδομένων των «φίλων» των χρηστών επιτρεπόταν τότε, ακόμα κι εάν δεν είχαν εγκαταστήσει ποτέ τη συγκεκριμένη εφαρμογή ή δεν είχαν δώσει τη συγκατάθεσή τους.

«Ακόμα κι εάν θέλουμε να αποφύγουμε την ιστοσελίδα και να προστατεύσουμε τα δεδομένα μας, δεν είναι τόσο εύκολο», γράφει στον «Guardian» η Ellie Mae O’Hagan.

«Σύμφωνα με τον Ρότζερ Μακνάμι, έναν από τους πρώτους επενδυτές του Facebook, η εταιρεία χρησιμοποιεί τεχνικές, δημοφιλείς με τους μηχανισμούς προπαγάνδας και τα καζίνο, για να καλλιεργεί ψυχολογικό εθισμό στους χρήστες. Και όσο παραμένουμε εθισμένοι, εκχωρούμε έναν τεράστιο αριθμό δεδομένων μας στην εταιρεία».

Ανησυχητικά είναι και τα συμπληρωματικά δεδομένα που έχει στην κατοχή του το Facebook - τα προφίλ των χρηστών του που μπορεί να χτίσει με βάση φαινομενικά αθώες πληροφορίες.

Όπως σημείωνε ο Γούλφι Κριστλ, συγγραφέας του βιβλίου «Δίκτυα Ελέγχου» (Networks of Control), μια πατέντα του Facebook βρίσκει και καταγράφει, για παράδειγμα, τα χρονικά διαστήματα που οι χρήστες κυκλοφορούν στους δρόμους, την ταχύτητα του δικτύου τους, την απόσταση από το σπίτι στο γραφείο, πληροφορίες και για άλλους χρήστες από το ίδιο νοικοκυριό κ.λπ. -χρησιμοποιώντας δεδομένα και από τις εφαρμογές των κινητών τηλεφώνων- και στη συνέχεια με βάση τις πληροφορίες αυτές τους συγκεντρώνει και τους κατατάσσει σε κοινωνικές κατηγορίες: εργατική τάξη, μεσαία τάξη, ανώτερη τάξη...

Η οικοδόμηση αυτής της τεράστιας βάσης δεδομένων από το Facebook προχωράει χέρι χέρι με την εξαγορά ανταγωνιστών του.

«Το Facebook συμπεριφέρεται όπως ένα κλασικό μονοπώλιο - αγοράζει ανταγωνιστές του, όπως το Instagram, αντιγράφει χωρίς ντροπή άλλους, όπως το Snapchat και απέκτησε και τη δική του εφαρμογή, Onavo Protect, που στην ουσία το προειδοποιεί για πιθανές απειλές» λέει ο Νικ Σρνίτσεκ, συγγραφέας του βιβλίου «Platform Capitalism».

«Ολα αυτά συνδυάζονται με την ανεξέλεγκτη συγκέντρωση των δεδομένων μας προκειμένου το Facebook να φτιάξει μια αδιαπέραστη τάφρο γύρω από τις δραστηριότητές του».

Τι είναι το Onavo Protect

Το Onavo Protect, που ανέφερε ο Σρνίτσεκ, είναι μια VPN (Virtual Private Network - Εικονικό ιδιωτικό Δίκτυο) εφαρμογή που έχουν ήδη εγκαταστήσει πάνω από 30 εκατομμύρια χρήστες στα κινητά τους.

Σε αντίθεση με άλλες VPN εφαρμογές, που είναι επί πληρωμή, το Onavo προσφέρεται δωρεάν και ως Εικονικό ιδιωτικό Δίκτυο κρυπτογραφεί τη σύνδεση του χρήστη στο internet «κρύβοντας» κάθε δραστηριότητα από κακόβουλα μάτια, ακόμα και από τον πάροχό του.

Στην περιγραφή του το Onavo αναφέρει ότι «είναι μέρος του Facebook» και πως χρησιμοποιείται για να «βελτιωθούν τα προϊόντα και οι υπηρεσίες του» και να μπορεί έτσι να προσφέρει «καλύτερη εμπειρία».

Με πρόσχημα την προστασία των λογαριασμών τους λοιπόν, το Facebook συστήνει στους χρήστες να την κατεβάσουν στα κινητά τους, αλλά στην πραγματικότητα -εξηγεί άρθρο στο Business Insider- αυτό που κάνει το Onavo Protect είναι να παρακολουθεί τι κάνεις με το τηλέφωνό σου και στη συνέχεια να στέλνει αυτές τις πληροφορίες πίσω στο Facebook.

Μέσω του Onavo -δημιούργημα ισραηλινής εταιρείας που αγόρασε το Facebook το 2013- συγκεντρώνονται δεδομένα για να καταγράφονται οι κινήσεις και οι συνήθειες των χρηστών στα κινητά τους (π.χ. πόσο συχνά ανοίγουν και χρησιμοποιούν το κινητό τους, ποιες εφαρμογές προτιμούν), ακόμα κι όταν δεν έχουν μπει στο λογαριασμό τους στο Facebook.

Αυτές οι πληροφορίες χρησιμοποιούνται στη συνέχεια για να έχει η αυτοκρατορία του Facebook (στην οποία, ως γνωστόν, ήδη ανήκουν, μεταξύ άλλων, το WhatsApp και το Instagram) το πλεονέκτημα έναντι των ανταγωνιστών της.

«Εάν κάποιος άλλος κολοσσός, όπως η ExxonMobil, είχε πρoσπαθήσει να παρεισφρήσει σε κάθε πτυχή της ζωής μας με αυτό τον τρόπο, θα είχε δημιουργηθεί ένα κίνημα "από τα κάτω" για να περιοριστεί η επιρροή της», γράφει η Ellie Mae O’Hagan στον Guardian.

«Ίσως λοιπόν ήρθε η ώρα να αντιμετωπίσουμε το Facebook ως την γιγαντιαία πολυεθνική που είναι - πόσο μάλλον που οι χρήστες του δεν είναι καν πελάτες της επιχείρησης. Οι χρήστες είναι το προϊόν που πουλάει στους διαφημιστές».

http://www.efsyn.gr/arthro/ti-xerei-facebook-gia-sas