Ο πληθυσμός είχε στη διάθεσή του σχεδόν μηδενικό χρόνο - Αποκαλυπτικά τα συμπεράσματα για την φωτιά στο Μάτι από το ΕΚΠΑ [pic]

Στοιχεία και επιστημονικά δεδομένα σχετικά με την φωτιά που έπληξε το Μάτι την 23η Ιουλίου συγκεντρώθηκαν και αναλύθηκαν στα πλαίσια της διαρκούς επιστημονικής έρευνας του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος και του ΠΜΣ "Στρατηγικές Διαχείρισης Περιβάλλοντος, Καταστροφών και Κρίσεων" του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Τα στοιχεία αυτά παρουσιάζουνται συγκεντρωτικά σε τεύχος της μη περιοδικής έκδοσης του ΠΜΣ με τίτλο "NEWSLETTER OF ENVIRONMENTAL, DISASTERS AND CRISES MANAGEMENT STRATEGIES". Η έκδοση έχει σκοπό την άμεση ενημέρωση της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας και του κοινού σε σημαντικά τοπικά ή διεθνή γεγονότα, Τα τεύχη επικαιροποιούνται διαρκώς.

Στο τεύχος αυτό, το οποίο έχει συνταχθεί σε συνεργασία με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, βάσει των πρώτων αυτών στοιχείων παρουσιάζονται τα προκαταρκτικά επιστημονικά συμπεράσματα σχετικά με το φαινόμενο.

Σύμφωνα με το Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών νωρίς το απόγευμα τις Δευτέρας, 23 Ιουλίου 2018, και κάτω από άγνωστη μέχρι στιγμής αιτία, ξεκίνησε πυρκαγιά σε δασική έκταση στην ευρύτερη περιοχή της Καλλιτεχνούπολης, η οποία βρίσκεται 20 χιλιόμετρα Βόρειο-Δυτικά από το κέντρο της Αθήνας και περίπου 5 χιλιόμετρα δυτικά των Ανατολικών Ακτών της Αττικής, στο Πεντελικό όρος.



Κυρίως λόγω των θυελλωδών ανέμων που έπνεαν από τα δυτικά (με ταχύτητα 90 περίπου χιλιομέτρων την ώρα και ριπές των 120) η φωτιά εξαπλώθηκε ταχύτατα προς τα ανατολικά, ανέπτυξε κατά τόπους πολύ μεγάλη ένταση και σάρωσε περιοχές της Καλλιτεχνούπολης, του Νέου Βουτζά και της Ραφήνας μεταδιδόμενη και με αξιοσημείωτο αριθμό καυτρών, φτάνοντας τελικά μέχρι και τις ακτές της περιοχής, μεταξύ αυτών και στη περιοχή Μάτι όπου και σταμάτησε.

Η Πυροσβεστική υπηρεσία ενημερώθηκε για την εστία της πυρκαγιάς στις 16.57 και ανταποκρίθηκε με 60 πυροσβέστες με 24 οχήματα, 15 εθελοντικά πυροσβεστικά οχήματα, 2 ομάδες πεζοπόρο τμήμα ενώ από αέρος επιχείρησαν 3 Α/Φ Canadair και 1 Ε/Π.

Έγινε οργανωμένη απομάκρυνση ατόμων από το Λύρειο Ίδρυμα, καθώς και όλων των κατασκηνώσεων της ευρύτερης περιοχής.

Η καθοδηγούμενη από τον θυελλώδη άνεμο πυρκαγιά, που ξεκίνησε ως πυρκαγιά επιφανείας και μετατράπηκε στη συνέχεια σε ενεργή πυρκαγιά κόμης, πέρασε μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα την λεωφόρο Μαραθώνος διαδόθηκε προς τα ανατολικά και, σε χρονικό διάστημα μικρότερο της μισής ώρας, προσέγγισε το παραλιακό μέτωπο και την κατοικημένη περιοχή Μάτι. Ο χρόνος αντίδρασης των κατοίκων και των επισκεπτών της περιοχής ήταν, από πρακτική άποψη, ελάχιστος. Οι δύσκολες συνθήκες που επικρατούσαν αλλά και η δομή και μορφολογία της περιοχής είχαν σαν αποτέλεσμα δεκάδες από αυτούς να εγκλωβιστούν.

Στις παρακάττω εικόνες παρουσιάζεται η εξέλιξη της κατεύθυνσης και ταχύτητας του ανέμου πάνω από την περιοχή της Ανατολικής Αττικής, στο διάστημα από Δευτέρα 23/07/2018 ώρα 15:30 μέχρι Τρίτη 24/07/2018 ώρα 06:00, όπως αυτή προβλέφθηκε πιλοτικά από το προγνωστικό σύστημα WRF-SFIRE με υψηλή οριζόντια ανάλυση 667m.

Στις εικόνες καταγράφεται η ραγδαία ενίσχυση του ανέμου, Δ και ΝΔ διευθύνσεων, κατά το διάστημα έναρξης της πυρκαγιάς (23/07, 17:00) και μέχρι τις πρώτες βραδινές ώρες (23/07, 21:00), γεγονός το οποίο συνετέλεσε στην ταχεία εξάπλωση της φωτιάς προς την περιοχή του Αγ. Ανδρέα/Μάτι. Καθοριστικό ρόλο στην ενίσχυση του ανέμου έπαιξε η τοπογραφία της περιοχής, η οποία ευθύνεται για τη δημιουργία ισχυρών καταβατών ανέμων κατά μήκος του παραλιακού μετώπου από τη Ραφήνα μέχρι τη Νέα Μάκρη.

Αξίζει επίσης να παρατηρηθεί πως παρά τη γενική εξασθένιση του ανέμου μετά τις 22:00 (23/07), μέτριας έντασης άνεμοι συνεχίζουν να πνέουν, με βάση την πρόγνωση, στην ευρύτερη περιοχή της πυρκαγιάς, απόρροια της τοπογραφίας και του μικροκλίματος που δημιουργεί η φωτιά.




Χρονολόγιο της κατεύθυνσης και έντασης των ανέμων κατά τη διάρκεια της καταστροφής. Ισχυροί δυτικοί άνεμοι φτάνουν στην περιοχή ΝέοΒουτζά-Ραφήνας-Ματίου από την Πεντέλη μεταξύ 17:00 και 17:30. Από αυτό το σημείο και μετά, η πυρκαγιά παρουσιάζει ταχύτατη κατάβαση προς την ακτή.



Εικόνα ΣμηΕΑ από το Νέο Βουτζά προς τα ανατολικά (Μάτι).Όπου συνεχιζόταν το δάσος προς τα κάτω,η λεωφόρος Μαραθώνος δεν αποτέλεσε εμπόδιο στην εξάπλωση της πυρκαγιάς.





To φαινόμενο είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση πυρκαγιάς σε ζώνη μίξης δασών οικισμών (wildland urban interface - WUI), η οποία έδρασε ως ενεργή πυρκαγιά κόμης. Οι ζώνες αυτές είναι από τις περιοχές με την υψηλότερη πιθανότητα ανθρώπινων απωλειών παγκοσμίως, καθώς και στον Ελληνικό χώρο. Υπάρχουν δε πολυάριθμες περιπτώσεις τέτοιων ζωνών στην Ελλάδα.

Κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς οι ισχυροί δυτικοί άνεμοι, ταχύτητας κατά θέσεις και κατά διαστήματα ακόμα και άνω των 90 km/h (μεταξύ 17.00 - 21.00 στις 23/7/18), καθώς και η αλληλεπίδρασή τους με την τοπογραφία της περιοχής διαδραμάτισαν πολύ σημαντικό ρόλο στη γρήγορη μετάδοση της πυρκαγιάς και την εξάπλωσή της προς τα χαμηλότερα υψόμετρα (downslope spread).



Η ταχύτατη εξάπλωση της φωτιάς, συντέλεσε σημαντικά στην ελαχιστοποίηση του διαθέσιμου χρόνου αντίδρασης, γεγονός που συντέλεσε στον μεγάλο αριθμό των θυμάτων.

Με βάση μαρτυρίες που αναλύονται συστηματικά, προκύπτει ότι ο πληθυσμός που βρισκόταν κοντά στην παραλία τουλάχιστον σε ορισμένες θέσεις, έλαβε πληροφόρηση για το γεγονός οτι η πυρκαγιά προσεγγίζει την ακτή, όχι με τη μορφή έγκαιρης προειδοποίησης από κάποιο φορέα, αλλά από άτομα που εκκένωναν το δυτικότερο κομμάτι του οικισμού Μάτι. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι ο πληθυσμός είχε στη διάθεσή του σχεδόν μηδενικό χρόνο μεταξύ συνειδητοποίησης του κινδύνου και απόφασης αντίδρασης.

Σημαντική εκτιμάται ότι είναι η ιδιαίτερη πολεοδομική διάταξη του οικισμού, η οποία ενήργησε ως «παγίδα» για τον πληθυσμό που προσπάθησε να διαφύγει. Κάποια από τα σημαντικά χαρακτηριστικά του ήταν: οδοί μικρού πλάτους, πολυάριθμα αδιέξοδα, ιδιαίτερα επιμήκη οικοδομικά τετράγωνα, χωρίς δυνατότητα πλευρικής διαφυγής, απουσία χώρων συγκέντρωσης (π.χ. πλατεία, γήπεδο). Το ρόλο οδού διαφυγής θα μπορούσε να παίξει μια οδός παράλληλη προς την ακτογραμμή αλλά μεγάλου πλάτους που να μεταβαίνει σε διπλανούς οικισμούς.



Τα πρώτα συμπεράσματα που προκύπτουν με βάση μαρτυρίες που αναλύονται ακόμα συστηματικά, δείχνουν OTL η προσπάθεια διαφυγής από τον οικισμό ήταν άτακτηδεν συνιστούσε οργανωμένη απομάκρυνση πολιτών, προκάλεσε κυκλοφοριακή συμφόρηση, λόγω και της μεγάλης συγκέντρωσης πληθυσμού και του πανικού που επικράτησε. Εκτός από τους κατοίκους υπήρχαν και επισκέπτες/τουρίστες σημαντικό ποσοστό των οποίων δε γνώριζαν καλά την γεωγραφία της περιοχής.

Η μορφολογία της ακτογραμμής έκανε δυσχερή την πρόβαση στην παραλία στα περισσότερα σημεία (κρημνώδεις ακτές), οι προσβάσιμες παραλίες ήταν περιορισμένες, γεγονός που σε συνδυασμό με την ελάχιστη ορατότητα και αποπνιχτική ατμόσφαιρα συντέλεσε σε σημαντικό βαθμό στον εγκλωβισμό μεγάλου αριθμού πολιτών.



Θεωρείται πιθανή η αλλαγή στη συμπεριφορά της πυρκαγιάς λόγω αλλαγής στον τύπο της βλάστησης. Η πυρκαγιά ξεκίνησε από περιοχές που είχαν καεί στο παρελθόν με χαμηλή βλάστηση και μεγάλη ταχύτητα και μετέβει σε ένα χώρο που δεν είχε καει σε πρόσφατη πυρκαγιά με ιδιαίτερα μεγάλη συγκέντρωση καύσιμης ύλης. Αυτό οδήγησε στην τροφοδότηση της πυρκαγιάς και την έκλυση
υψηλότερης ενέργειας από το Νέο Βουτζά και μέχρι την ακτή. Η πυρκαγιά ανατολικά της Λεωφ. Μαραθώνος μετατράπηκε σε πυρκαγιά που σάρωνε το σύνολο της επιφανειακής βλάστησης και των υψηλών δέντρων (ενεργή πυρκαγιά κόμης), ως ένας «τοίχος φωτιάς», ο οποίος καθοδηγούνταν από τον άνεμο (wind-driven) και επιπλέον μετέδιδε αρκετές δεκάδες καύτρες προς την ακτή.

Επισημαίνεται από το ότι η παρούσα αναφορά περιέχει στοιχεία και συμπεράσματα τα οποία είναι προκαταρκτικά, τα οποία βασίζονται σε έρευνα και συλλογή δεδομένων, που βρίσκονται ακόμα (27/7/2018) σε εξέλιξη και κατά συνέπεια υπάρχει πιϋανότητα να μεταβληθούν.

dikaiologitika