ΜΙΣΑΝΘΡΩΠΙΑ. Το πυώδες σπυρί της ασφάλειας;

"Μισώ τους απαίσιους, δουλοπρεπείς, απατεώνες, κόλακες και δολοπλόκους, αλλά ακόμη περισσότερο μισώ αυτούς που τους ανέχονται και συνδιαλέγονται μαζί τους". (Από τον Μισάνθρωπο του Μολιέρου)
Δεν ζούμε σε μια συνηθισμένη εποχή ή νομίζουμε ότι είναι έτσι. Άλλωστε, ποιός και πώς ορίζει το ποιες συνθήκες είναι συνηθισμένες ή όχι; Όπως και να είναι θεωρούμε ότι διανύουμε μια χρονική περίοδο μεγάλης διάρκειας όπου συντελούνται σημαντικές αλλαγές στις ζωές των ανθρώπων σε πολλά επίπεδα.

Όπως όταν οι μηχανές εισέβαλαν στις ζωές των ανθρώπων και αργότερα η βιομηχανική επανάσταση ανέτρεψε τις κοινοτικές δομές αναπτύσσοντας αστικούς ιστούς, η ζώσα τρέχουσα περίοδος της ψηφιακής επανάστασης των τελευταίων δεκαετιών έχει αλλάξει άρδην τις ανθρώπινες διαπροσωπικές σχέσεις και συμπεριφορές.

Δεν είναι ότι στις προηγούμενες εποχές οι σχέσεις και συμπεριφορές των ανθρώπων κατακλύζονταν από αγάπη και συμπόνοια, απεναντίας η σκληρότητα ήταν πανταχού παρούσα. Είναι η εξουσία και το χρήμα που αλλοιώνουν διαχρονικά τα πάντα στο πέρασμα τους… Στην εποχή του fb και των λοιπών chats, όμως, η κάθε κίνηση είναι ορατή και διαμοιρασμένη σε κάθε γωνιά και κύτταρο της κοινωνίας. Δεν ισχυριζόμαστε ότι καταφέρνει να εισχωρεί βαθιά μέσα σε κάθε άνθρωπο η κάθε παραφιλολογία, που αναπτύσσεται σε αυτά τα μέσα. Άλλη είναι η διαπίστωσή μας. Ότι υπάρχει πολλή μισανθρωπία γύρω μας. Στενά γύρω μας. Και αυτό είναι κάτι που συναντιέται πάρα πολύ σε αυτές τις ψηφιακές συζητήσεις.

Θέλουμε να διαχωρίσουμε τις αντιδράσεις των ανθρώπων σε αυτές που γίνονται αυθόρμητα και θυμικά και σε αυτές που γίνονται σε ήρεμη κατάσταση. Οι πρώτες φέρουν χαρακτηριστικά έντασης, επιθετικότητας και ασυνειδησίας και οι δεύτερες χαρακτηρίζονται από μια συνειδητότητα και εύλογο χρόνο αντίδρασης. Στον καθένα μας έχει συμβεί να εμπλακεί σε σκηνικό έντασης με αφορμή κάποια διαφωνία ή παρατήρηση σε κάποια οδηγική συμπεριφορά.

Είναι εκείνες οι συμπεριφορές που μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα αποκαλύπτονται με εκρηκτικό τρόπο αποδεικνύοντας τα φασιστικά, σεξιστικά και ρατσιστικά υπόβαθρα που υπάρχουν. Ο φορέας τέτοιων αντιδράσεων δεν σημαίνει επ’ ουδενί ότι σχετίζεται πολιτικά με κάποιο κόμμα, οργάνωση ή θεώρηση. Έχει γίνει διάχυση τέτοιων συμπεριφορών ευρύτερα και το πρόβλημα αγγίζει ακόμη και εκείνους που το θεωρούν «ξένο» σώμα, για να μην πούμε εχθρικό.

Και ασφαλώς δεν έχουμε κατά νου σπάνια και μεμονωμένα περιστατικά, αλλά αυτά που επιδεικνύουν μια σταθερότητα εμφάνισης. Πολλοί ψυχολόγοι συσχετίζουν τις σύγχρονες αντιδράσεις των ανθρώπων με την πίεση που τους ασκείται σε διάφορα περιβάλλοντα όπως εργασιακό, οικογενειακό κ.λπ. Είναι δεδομένο ότι μέσα σε ένα κυρίαρχο καταπιεστικό περιβάλλον, όπως αυτό διαμορφώνεται πολυεπίπεδα, ο άνθρωπος μπορεί να αντιδρά άστοχα και ανέλεγκτα. Η χαρά της Εξουσίας είναι αυτή. Να γνωρίζει πολύ καλά ότι οι εξουσιαστικές σχέσεις δημιουργούν προβλήματα στις συμπεριφορές των ανθρώπων, αλλά εκείνη να βρίσκεται αλώβητη και άθικτη από τις επιθέσεις.

Πρόσφατα μετά από τον θάνατο του Ζακ Κωστόπουλου στο κέντρο της Αθήνας και χάρη της απεικόνισης της βίας που δέχθηκε από μπάτσους και ιδιώτες, ιδιοκτήτες εν προκειμένω, η σύγχρονη ψηφιακή «αγορά» αλληλεπίδρασης ανθρώπων «πήρε φωτιά». Δεκάδες αναρτήσεις, απαντήσεις και κόντρα απαντήσεις, πολέμιοι, φίλοι, υποστηρικτές, εχθρικοί… Σε πολλά κοινωνικά συμβάντα οι αντιδράσεις των ανθρώπων που κινούνται δίπλα μας μάς συγκλονίζει. Μας ξεπερνάει ο τρόπος και η φρασεολογία που αναπτύσσεται, ως προτεταμένου δακτύλου-δείκτη, που δασκαλεύει και ταυτόχρονα στηλιτεύει οτιδήποτε παρεκκλίνει της «κανονικότητας». Πιστεύουμε ότι αυτό είναι το σημείο «κλειδί».

Μέσα σε μια ρευστή κατάσταση, όπως αυτή αναπτύσσεται για παράδειγμα σε ζητήματα οικονομικών συναλλαγών και τεχνολογικών εξελίξεων, η ασφάλεια που είναι απαραίτητο συστατικό για τον άνθρωπο και την κοινωνία, να αναπτυχθεί δημιουργικά, ξεθωριάζει ξανά και ξανά. Οι σφιχτοί δεσμοί μεταξύ των ανθρώπων στις κοινότητες (συγγένειας, φιλίας κ.ά.) αποσκοπούσαν, εκτός όλων των άλλων, και στην δημιουργία ασφάλειας ή αισθήματος ασφάλειας, ώστε να αντιμετωπίσουν ή για να νιώσουν ότι θα αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την κάθε, φυσική ή άλλη, απειλή.

Η ασφάλεια δεν παρέχεται από κανέναν διαμεσολαβητή, κρατικό ή άλλο φορέα, αλλά αναπτύσσεται μέσα στην κοινότητα ή στην κοινωνία μέσα από τις φυσικές ανθρώπινες επαφές και σχέσεις. Συνδιαμορφώνεται και λειτουργεί μεταξύ των ανθρώπων που νιώθουν την κοινότητα και την κοινωνία ως «σπίτι» τους. Δεν μπορεί να υπάρξει οποιαδήποτε έννοια ασφάλειας εκεί όπου οι άνθρωποι αποτελούν καταπιεσμένα και εκμεταλλευόμενα όντα μιας διαβαθμισμένης εξουσίας και κυριαρχίας.

Η ασφάλεια δεν παρέχεται ποτέ από το κράτος. Αυτό που πιθανώς να παρέχεται, έστω και σε θεωρητικό επίπεδο, είναι η τάξη, η νομιμότητα και η κανονικότητα. Η ασφάλεια και το «αίσθημα ασφάλειας» ούτε παρέχεται ούτε διεκδικείται από το Κράτος, για τον απλούστατο λόγο ότι δεν μπορεί να παράσχει καταφύγιο σε μια κοινωνία που δεν αναπτύσσει τις ίδιες αξίες αλλά πολλές φορές εκ διαμέτρου αντίθετες μεταξύ των μελών της. Και ασφαλώς δεν διεκδικείται από αυτό, αφού το μόνο που κάνει το Κράτος είναι να τη χρησιμοποιεί, κατά το δοκούν, για την ανάπτυξη δικών του πολιτικών.

Η επιβολή της τάξης και της κανονικότητας από το Κράτος δεν είναι ασφάλεια για την κοινωνία συνολικά αλλά σε μέρος της. Είναι δύσκολο, ίσως, για ορισμένους να διαχωρίσουν την κοινωνία από το Κράτος στη σύγχρονη εποχή. Η έντονη και πανταχού παρούσα κρατική επιβολή μέσα στην κοινωνία αφορά και εμάς. Είμαστε μέλη μιας κοινωνίας ανθρώπων που ταυτόχρονα προσπαθούμε να καταργήσουμε τις κρατικές δομές διότι είναι εκείνες που εχθρεύονται κατ’ ουσία την ελεύθερη ανθρώπινη ύπαρξη.

Η πλειοψηφία των ανθρώπων σήμερα πιστεύει κάτι διαφορετικό. Εκεί που μισεί το Κράτος εκεί το επικαλείται και ενίοτε μπορεί και να το αποθεώσει. Είναι μια κατάσταση αλλοπρόσαλλη μεν αλλά ερμηνεύσιμη δε. Δεν μπορούν να δουν τους εαυτούς τους έξω από διαμεσολαβημένα σχήματα και δομές διότι από πολύ μικρή ηλικία η εκπαιδευτική διαδικασία στοχεύει στην ανάπτυξη μεθόδων πειθάρχησης στην εξουσία του δασκάλου, του διευθυντή και πάει λέγοντας. Από την άλλη είναι άστοχο να πιστεύει κάποιος ότι μπορεί να υποκαταστήσει διαχρονικά κρατικές λειτουργίες και σχήματα στο όνομα της κοινωνίας. Όποιος θέλει να γίνει μπάτσος στη θέση του μπάτσου θα παραμείνει σε αυτή την κατάσταση μέχρις ότου το Κράτος αποφασίσει απλά να τον εξαφανίσει. Ή στην χειρότερη των περιπτώσεων να τον αφομοιώσει.

Συνεπώς, διαχωρίζουμε τις έννοιες της ασφάλειας και της κανονικότητας ή νομιμότητας διότι θεωρούμε ότι η πρώτη αποτελεί κυρίαρχο μέσο για την λειτουργία μιας υγιούς κοινωνίας αλλά αυτό δεν μπορεί επ’ ουδενί να υπάρξει σε μια εξουσιαστική κοινωνία. Και είναι η έλλειψη αισθήματος ασφάλειας που μετατρέπεται σε φόβο και αυτός με τη σειρά του μετασχηματίζεται για ορισμένους σε μισανθρωπία. Αυτό έγινε ορατό και στην περίπτωση του Ζακ Κωστόπουλου, αλλά και στον τρόπο που αντιμετωπίζονται δεκάδες καταστάσεις καθημερινά, είτε αφορά τοξικομανείς, πρόσφυγες, είτε «κανονικούς» ανθρώπους…

Έτσι ο «μέσος ανθρωπάκος» θα αντιδράσει και θα αυτοδικήσει θεωρώντας ότι θα πράξει το σωστό, κάνοντας τη δουλειά του κράτους και του μπάτσου. Εκείνων δηλαδή που μπορεί ταυτόχρονα να βρίζει και να επικαλείται. Η αυτοδικία σε αυτές τις περιπτώσεις έχει τα χαρακτηριστικά λιντσαρίσματος, μιας έντονης και απόλυτα εξουσιαστικής πράξης, και όχι ατομικής απονομής δικαιοσύνης που και πάλι ως αντίδραση επιδέχεται αρκετή ανάλυση.

Όμως η συχνότερη ένδειξη μισανθρωπίας δεν διαπράττεται πολλές φορές στο δρόμο και στα πεζοδρόμια, όταν μπορεί κάποιος/α να λειτουργήσει με αρνητικό και επαίσχυντο τρόπο, ως μέρος συχνά ενός όχλου ή μιας κυρίαρχης συναντίληψης. Διαπράττεται στην ήρεμη πλατφόρμα της ψηφιακής επικοινωνίας όπου φανερώνεται η κάθε στερεοτυπική πανούκλα του καθενός. Και εκεί πραγματικά η μισανθρωπία ξεχειλίζει και αντιλαμβανόμαστε την έκταση της διάβρωσης που έχει υποστεί ο άνθρωπος από την κυριαρχία.

Όχι ότι η κατάσταση δεν αντιστρέφεται, αλλά είναι θλιβερή η διαπίστωση της ασέβειας απέναντι σε έναν νεκρό άνθρωπο. Μιας μισανθρωπίας και ασέβειας, όπως εκδηλώθηκε πρόσφατα από το Κράτος απέναντι στους ανθρώπους που κάηκαν στο Μάτι, όχι τόσο λόγω των λαθών που έγιναν αλλά από τον τρόπο που οι κυβερνώντες διαχειρίστηκαν επικοινωνιακά το τραγικό γεγονός.

Ενώ ο Πάσχος Μανδραβέλης σημειώνει: «Μην ξεχνάμε ότι η Αριστερά βρέθηκε στα ίδια χαρακώματα των «Αγανακτισμένων» με τους «νοικοκυραίους» που σήμερα ελεεινολογεί. Ένας από τους κατηγορούμενους για το θάνατο του Ζακ Κωστόπουλου υπήρξε στέλεχος ομάδας που πρωταγωνίστησε στις πλατείες της οργής.

Αυτοσυστηνόταν δε ως «οικονομικός αντάρτης» (…) υπέρμαχος ενός οργανωμένου, δίκαιου και αντιεξουσιαστικού δημοκρατικού πολιτεύματος». Δεν ξέρουμε, εν τέλει, εάν ο κατηγορούμενος είναι φασίστας, όπως γράφτηκε και χιλιοειπώθηκε, ή «αγανακτισμένος». Ή και τα δύο μαζί… Μεγάλο μάθημα και πάθημα οι πλατείες των «Αγανακτισμένων» για όσους τις συνέδραμαν με όλες τους τις δυνάμεις…

Ταυτόχρονα μπορούμε να παρακολουθούμε με κάθε λεπτομέρεια, σχεδόν σε ζωντανή σύνδεση, την εξέλιξη της πρεζεμπορίας και χρήσης ουσιών στα πανεπιστήμια της Αθήνας και Θεσσαλονίκης, με την έμμεση και άμεση παράθεση απόψεων και λειτουργιών για τα ξένα πανεπιστήμια. «Εκεί μπαίνεις με ταυτότητα και μπάρες… έχει και ιδιωτική αστυνομία… να εγκατασταθούν και εδώ». Αφού το κράτος, ως γνωστόν, ελέγχει το εμπόριο της πρέζας και τις πιάτσες του, είναι ένας καλός τρόπος είτε να επιταχύνονται μερικές αποφάσεις είτε να αποτελεί ένα «καλό θέμα» για προεκλογική αντιπαράθεση που την ατζέντα την βάζουν τα κόμματα στα κανάλια ή και το αντίστροφο. Γνωστή η εκβιαστική θέση και των δυο πόλων.

Ένα θέμα που «φούσκωσε» με τη δημιουργία στεκιού από τον «Ρουβίκωνα» στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Αλήθεια, η δημιουργία στεκιού σε πανεπιστημιακό χώρο από αναρχική οργάνωση «με ονοματεπώνυμο» συνάδει με την αναρχική θεώρηση; Δηλαδή από το «ολικό», όπως ήταν μέχρι πρότινος η δημιουργία αυτοδιαχειριζόμενων χώρων από φοιτητές οι οποίοι ανήκαν παράλληλα και σε άλλες ομαδοποιήσεις ή καταλήψεις και κοινωνούσαν μεταξύ τους σε πανεπιστημιακό χώρο, οδηγούμαστε στο «μερικό» και στο πρότυπο των κομματικών παρατάξεων με τα «μαγαζάκια» τους. Πρώτα περιχαράκωση, μετά διαχωρισμός και στο βάθος παραίτηση. Σημεία των καιρών, και αυτά όπως και τα υπόλοιπα, μιας αλλοτριωμένης κατάστασης.

Αναρχικός Πυρήνας Χαλκίδας
Δημοσιεύθηκε στην ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ. 187, Νοέμβριος 2018

https://anarchypress.wordpress.com/2018/11/20/%ce%bc%ce%b9%cf%83%ce%b1%ce%bd%ce%b8%cf%81%cf%89%cf%80%ce%b9%ce%b1-%cf%84%ce%bf-%cf%80%cf%85%cf%8e%ce%b4%ce%b5%cf%82-%cf%83%cf%80%cf%85%cf%81%ce%af-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%b1%cf%83%cf%86%ce%ac%ce%bb/