The Americans: Σοβιετικοί κατάσκοποι με ανθρώπινο πρόσωπο

Μια σειρά που ζητάει από το αμερικανικό κοινό να δει τον Ψυχρό Πόλεμο μέσα από τα μάτια δύο σοβιετικών κατασκόπων, ενός άντρα και μιας γυναίκας, που παριστάνουν τους νομοταγείς αμερικανούς πολίτες.
Όλες οι σχέσεις που απεικονίζονται στη σειρά είναι βασισμένες στο ψέμα, αλλά ταυτόχρονα είναι και αληθινές. Οι πρωταγωνιστές της σειράς διχάζονται ανάμεσα στην υπηρεσία μιας μητέρας-πατρίδας που σιγά-σιγά καταρρέει και στην καπιταλιστική αλλοτρίωση

Στην αμερικανική ταινία Κατάσκοποι δίχως πρόσωπο (Little Nikita, 1988), ένας πράκτορας του FBI (Σίντνεϊ Πουατιέ) αποκαλύπτει σ’ ένα δεκαεφτάχρονο αγόρι ότι οι γονείς του είναι Σοβιετικοί κατάσκοποι και του ζητά να τους κατασκοπεύει. Η ταινία γυρίστηκε κοντά στη λήξη του Ψυχρού Πολέμου αλλά δεν ξεφεύγει στο ελάχιστο από το κλίμα της εποχής. Κανείς δεν φανταζόταν ότι σε λίγα χρόνια θα ερχόταν η ολική κατάρρευση και διάλυση του σοβιετικού στρατοπέδου. Το αγόρι στην ταινία επιλέγει ως πατρίδα του τη χώρα που μεγάλωσε, δηλ. τις ΗΠΑ και τις αξίες της, ενάντια στους φυσικούς γονείς και την άγνωστη σ’ αυτόν χώρα καταγωγής. Αυτοί ήταν οι κανόνες. Μέχρι τώρα.

Η ξεχωριστή σειρά The Americans, από την άλλη, μετά από έξι κύκλους επεισοδίων έφτασε στο φινάλε της το 2018, 27 χρόνια μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Η πρωτοτυπία της σειράς έγκειται στο ότι διηγείται την ιστορία δύο σοβιετικών κατασκόπων, που παριστάνουν τους αμερικανούς πατριώτες μέσα από την δική τους οπτική.

Μια τέτοια σειρά θα ήταν αδύνατο να γυριστεί πριν 20 χρόνια και αξίζουν συγχαρητήρια στους δημιουργούς της που έπεισαν ένα μεγάλο τηλεοπτικό δίκτυο να επενδύσει σε ένα τόσο τολμηρό πρότζεκτ που ταυτόχρονα αποφεύγει τα εύκολα κλισέ για την υπεροχή του αμερικανικού τρόπου ζωής και την ηθική ανωτερότητα του αμερικανικού ονείρου. Αυτό γίνεται με αρκετά διακριτικό τρόπο. Η σειρά λατρεύτηκε από τους κριτικούς, κέρδισε αρκετά βραβεία αλλά δεν μπόρεσε ποτέ να περάσει σε ευρύτερο τηλεοπτικό κοινό.

Ο λόγος, πέρα από τους σχετικά αργούς ρυθμούς, είναι ότι οι αμερικανοί τηλεθεατές δεν μπορούσαν εύκολα να ταυτιστούν με δύο αντι-ήρωες, σοβιετικούς πράκτορες που αντιμετωπίζουν ταυτόχρονα τα δικά τους ηθικά και πολιτικά διλήμματα. Η σειρά έχει αρκετά σεναριακά ευρήματα και χτίζει σασπένς αλλά με έναν διαφορετικό και πιο υπόγειο τρόπο απ’ ό,τι μια παραδοσιακή χολιγουντιανή τηλεοπτική σειρά.

Η σειρά αξίζει για την πολύ καλή αναπαράσταση της εποχής (από τις αρχές μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’80), τα γκρίζα χρώματα, τις στιλιστικές επιλογές, τα δάνεια από κατασκοπευτικές ταινίες, τα αυτοκίνητα και τα καταναλωτικά προϊόντα μιας «αναλογικής» εποχής πριν την επέλαση των υπολογιστών και του ίντερνετ. Σίγουρα σε όσους έζησαν και μεγάλωσαν στη δεκαετία του ’80 η ταινία προκαλεί μια νοσταλγία και ταυτόχρονα μια θλίψη. Από την αρχή γνωρίζεις ότι οι δύο σοβιετικοί πράκτορες αγωνίζονται για έναν χαμένο σκοπό και πως το τέλος δεν πρόκειται να είναι ευχάριστο.

Ο τίτλος Τhe Americans δεν είναι ειρωνικός αλλά ακριβώς εκφράζει την αντίθεση που διαπερνά την ιστορία και τους ήρωες της. Ο Φίλιπ και η Ελίζαμπεθ υποδύονται τους αμερικανούς πολίτες, παντρεύονται και κάνουν δύο παιδιά με εντολή της KGB αλλά ταυτόχρονα ζούνε στο έδαφος του καπιταλισμού, έχουν ελάχιστη επαφή με τη μητέρα-πατρίδα, δεν έχουν την πολυτέλεια να διαβάζουν ιδεολογικά βιβλία. 

 Όλες οι σχέσεις στη σειρά είναι ταυτόχρονα ψεύτικες και αληθινές. Ο γάμος τους είναι μέρος της δουλειάς και της κάλυψής του αλλά ταυτόχρονα νοιάζονται ο ένας για τον άλλον. Αγαπάνε και θέλουν το καλύτερο για τα παιδιά τους και βρίσκονται σε δύσκολη θέση όταν η μεγαλύτερη κόρη αρχίζει να τους υποψιάζεται. Τι θα γίνει όταν αναπόφευκτα κάποια στιγμή τα παιδιά μάθουν την αλήθεια; Θα καταδώσουν τους γονείς τους στο FBI ή θα παλέψουν και αυτά για τον ίδιο σκοπό; Και όταν έρθει η ώρα, θα επιλέξουν να σώσουν το γάμο τους ή τη Σοβιετική Ένωση;

Η Ελίζαμπεθ και ο Φίλιπ υπακούουν στις εντολές από «το κέντρο» αλλά ταυτόχρονα σε πολλές περιπτώσεις αμφισβητούν τη χρησιμότητα ή το ρόλο αυτών των εντολών. Με μια ισχυρή δόση λογοτεχνικής ελευθερίας, στο γειτονικό σπίτι της οικογένειας των Americans κατοικεί ένας αμερικανός πράκτορας του FBI. O πράκτορας αυτός γίνεται ο καλύτερός τους φίλος. H σειρά The Americans είναι άλλη μια απόδειξη ότι τα τηλεοπτικά προϊόντα δεν έχουν παρά ελάχιστα πια να ζηλέψουν από τις μεγάλες κινηματογραφικές παραγωγές δημιουργώντας σειρές με καλλιτεχνικές αξιώσεις.

via