Ας μιλήσουμε για την "Aφασία"

Ο ειδικός επιστημονικός όρος αφασία (στερητικό α- και "φασία" από το ρήμα (φημί =λέγω) αναφέρεται σε κάθε μερική ή ολική απώλεια γλωσσικών ικανοτήτων σε ενήλικες και παιδιά και γενικότερη ανικανότητα λόγου.
Ο λόγος είναι το κύριο μέσο του ανθρώπου ώστε να επικοινωνήσει με το περιβάλλον του. Στην περίπτωση της αφασίας το άτομο δεν μπορεί να μιλήσει, να αποδώσει το σωστό νόημα στις λέξεις, να κατανοήσει και πολλές φορές να διαβάσει. Στο πολύ νεαρό παιδί, του οποίου ο εγκέφαλος διατηρεί την πλαστικότητα του, επιτρέπεται μια ταχεία ανάληψη έστω κι αν αυτή δεν είναι ολοκληρωμένη.

Αυτό δεν συμβαίνει με τους ενήλικους, όπου η ανάληψη μπορεί να μην καταστεί δυνατή ή να μην είναι ολοκληρωμένη ή να μην είναι ταχεία.

Η αφασία μπορεί να οφείλεται σε διαταραχές των εγκεφαλικών αγγείων ή σε εγκεφαλικές βλάβες.

Ας δούμε μερικές φάσεις αφασίας:

1) Τύπου Broca

Η αφασία τύπου Broca ή αλλιώς Κινητική χαρακτηρίζεται από περιορισμένη ικανότητα έκφρασης προφορικού λόγου, περιορισμένο λεξιλόγιο και μετρίου βαθμού δυσκολία στην κατανόηση της γλώσσας, γεγονός που οδηγεί συχνά σε δυσκολία στην επικοινωνία. Ο ασθενής σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να διαβάζει, αλλά έχει δυσκολίες στη γραφή.

2) Τύπου Wernicke

Η αφασία τύπου Wernicke ή αλλιώς Αισθητική χαρακτηρίζεται από ελλιπή ικανότητα του ασθενούς να καταλαβαίνει τη σημασία των λέξεων που παράγει. Παρατηρείται ταχεία εκφορά της γλώσσας με παραφασίες (χρησιμοποίηση αντί της σωστής μιας άλλης λέξης), νεολογισμούς ( χρήση λέξεων που δεν υπάρχουν καν). Μερικοί ασθενείς με αφασία τύπου Wernicke μιλούν ακατάπαυστα και παρατηρείται η λεγόμενη «γλωσσική σαλάτα», ενώ δεν δείχνουν να έχουν επίγνωση της επικοινωνίας. Η κατανόηση του λόγου είναι εντόνως επηρεασμένη.

3) Ανομική αφασία

Κύριο σύμπτωμα της ανομικής αφασίας είναι η δυσκολία εύρεσης των σωστών λέξεων κατά την εκφορά προφορικού λόγου, κυρίως κατά την κατονομασία αντικειμένων. Η κατανόηση καθώς και η γραφή και η ανάγνωση μπορεί να είναι λίγο ή περισσότερο επηρεασμένες.

4) Γενική αφασία

Η Γενική αφασία είναι η σοβαρότερη μορφή αφασίας, κατά την οποία ο ασθενής αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα τόσο κατά την εκφορά όσο και κατά την κατανόηση του προφορικού λόγου. Δεν μπορεί να γράψει ή να διαβάσει.

Μερικές συμβουλές για την οικογένεια του αφασικού.

Πολλοί αφασικοί φαίνονται πιο ευαίσθητοι χαρακτήρες μετά το εγκεφαλικό επεισόδιο, παρά πριν από αυτό. Η ευαισθησία αυτή είναι συνηθισμένη στους ενήλικες αφασικούς και δεν θα έπρεπε να συγχέεται με πραγματική κατάθλιψη. Ένας αφασικός μπορεί να κλαίει κάθε φορά που συναντιέται με έναν από τους παλιούς του φίλους. Κάθε φορά που κλαίει ίσως ενοχλείται ιδιαίτερα καθώς στην πραγματικότητα χαίρεται που τους βλέπει. Καλό είναι λοιπόν να του εξηγήσουμε, και αυτού και των επισκέψεων του (συγγενών/ φίλων) ότι το κλάμα μπορεί να συμβαίνει συχνά, χωρίς όμως να σημαίνει κάτι ιδιαίτερο. Κατά τη διάρκεια των επεισοδίων με κλάμα συμπεριφερθείτε απλά και άνετα.

Θα πρέπει να θυμάστε ότι ένας αφασικός ασθενής κουράζεται πιο εύκολα τώρα παρά πριν το ξεκίνημα της ασθένειας του. Επίσης, έχει μικρότερη εμβέλεια προσοχής, λιγότερο ενδιαφέρον για τους ανθρώπους και τα χόμπι του, μεγαλύτερο εκνευρισμό, δυσκολία να θυμάται πρόσφατα γεγονότα, μεγαλύτερη τάση προς γέλιο ή προς κλάμα. Μερικοί ασθενείς δεν νοιάζονται πια για την εμφάνισή τους, ενώ άλλοι υπερασχολούνται με αυτή. Υπάρχουν στιγμές που η αφασία του ασθενή θα είναι πιο έντονη από άλλες ώρες. Η κούραση, η στεναχώρια, το άγχος μπορούν να παρουσιάσουν την κατάσταση του ασθενή πιο σοβαρή από ό,τι πράγματι είναι.

Τα «Μη» που πρέπει να θυμάται η οικογένεια του αφασικού ασθενή:

1) Μην αισθάνεστε λύπηση-οίκτο για εκείνον ή τους εαυτού σας.

2) Μην πιστεύετε ότι υπάρχει γρήγορη «γιατρειά» για την αφασία.

3) Μην κάνετε τα πάντα για τον ασθενή, ενθαρρύνετε τον να κάνει πράγματα για τον εαυτό του.

4) Μην αναβάλετε το ξεκίνημα θεραπευτικών αγωγών για την αποκατάσταση του λόγου του.

5) Μην του παρέχετε συνεχώς τις λέξεις που του «λείπουν» όταν διηγείται κάτι.

6) Μην του ζητάτε να κάνει πράγματα τα οποία είναι φανερό ότι δεν μπορεί να κάνει πια.

7) Μην του μιλάτε με μακριές, πολύπλοκες προτάσεις.

8) Μην τον κρατάτε από συγγενείς και φίλους. Τους χρειάζεται. Όμως, η επαφή καλό είναι να γίνεται με μέτρο, χωρίς φασαρία.

9) Μην τον αποθαρρύνετε όποτε προσπαθεί να κάνει κάτι που φαίνεται δύσκολο.

Μαρία Ρουσοχατζάκη
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας και Επικοινωνίας
Λογοπαθολόγος M.S., C.C.C. – Συγγραφέας Παιδικών Βιβλίων

via