Τεχνητή νοημοσύνη και παγκόσμια ισχύς - Το πλεονέκτημα της Κίνας

Καλλιντέρης Νικόδημος

Τα τελευταία χρόνια η τεχνητή νοημοσύνη ως η τεχνολογία που ενσωματώνει στις μηχανές την ανθρώπινη νόηση για την λήψη αυτόνομων αποφάσεων είθισται να αναλύεται από την σκοπιά των Επιστημών της Φιλοσοφίας, της Πληροφορικής, της Νομικής και της Κοινωνιολογίας. Λιγότερο, ίσως, συζητείται υπό το κάτοπτρο των Διεθνών Σχέσεων. Διαφαίνεται, όμως, ότι η ψηφιακή επανάσταση πρόκειται να φέρει τη μεγαλύτερη γεωπολιτική ανατροπή στην ανθρώπινη ιστορία.

Η πρώτη, δεύτερη και τρίτη Βιομηχανική Επανάσταση άλλαξαν τον κόσμο και το μόνο που κατόρθωσαν εν τέλει ήταν να αντικαταστήσουν τους ανθρώπινους μύες. Μήπως η ψηφιακή εποχή που έπεται θα αντικαταστήσει τον ίδιο τον άνθρωπο, διαρρηγνύοντας το μονοπώλιο της απόφασης που διέθετε έως τώρα; Ήδη από την στιγμή που διήλθαμε το κατώφλι της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης, δηλαδή της πλήρους ψηφιοποίησης του κοινωνικού, του πολιτικού και του οικονομικού πεδίου, τα κράτη αντιλήφθηκαν ότι η ανάπτυξη των σύγχρονων ψηφιακών τεχνολογιών αποτελεί sine qua non στη χάραξη των πολιτικών τους, προκειμένου να διατηρήσουν και να επεκτείνουν την ισχύ τους στο διεθνές στερέωμα.

Πιο συγκεκριμένα, η τεχνητή νοημοσύνη, λόγω των διευρυμένων δυνατοτήτων χρήσης της από τον χώρο της οικονομίας, της υγείας και της εκπαίδευσης έως και τα πεδία της δημοσίας τάξης, της εθνικής άμυνας και της εθνικής ασφάλειας, αποτελεί πλέον πεδίον δόξης λαμπρόν στην άοκνη προσπάθεια των υπερδυνάμεων να αυξήσουν την διεθνή τους επιρροή. Διαβάζοντας κανείς μελέτες στις οποίες με διαφορετικά κριτήρια κατατάσσονται τα κράτη ως προς την εξέλιξή της έρευνας στην τεχνητή νοημοσύνη διαπιστώνει ότι είναι αρκετά νεφελώδες το ποιος εν τοις πράγμασι προηγείται κι άρα πληροί τις προϋποθέσεις να καταστεί πλανητική δύναμη στον 21ο αιώνα.

Με βάση τον αριθμό των δημοσιευμένων επιστημονικών κειμένων των προηγούμενων ετών το προβάδισμα το διατηρεί η Κίνα και ακολουθούν οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία. Από την άλλη, όμως, με κριτήριο το πόσες αναφορές έχουν οι συγκεκριμένες επιστημονικές δημοσιεύσεις άρα και πόσο ειδικό βάρος διαθέτουν στον κόσμο της έρευνας, η Κίνα κατατάσσεται 34η ενώ την πρωτιά καταλαμβάνει η Ελβετία!

Διαφορετική αποτύπωση έχουμε αν διερευνήσουμε τον αριθμό των επιχειρήσεων τεχνητής νοημοσύνης που εδρεύουν σε κάθε χώρα. Σε αυτή την περίπτωση πρώτη αναδεικνύονται οι ΗΠΑ, καθώς φιλοξενούν το 42% από όλες τις επιχειρήσεις τεχνητής νοημοσύνης που δραστηριοποιούνται παγκοσμίως! Ακολουθεί η Κίνα, στην οποία βρίσκεται το 23% αυτών. Την τρίτη θέση καταλαμβάνει το Ισραήλ με πανίσχυρο οικοσύστημα εταιρειών τεχνητής νοημοσύνης παρά τον κατά πολύ μικρότερο συγκριτικά πληθυσμό του! Στον ευρωπαϊκό χώρο προηγείται το Ηνωμένο Βασίλειο και έπονται η Γαλλία, η Γερμανία και η Σουηδία.

Η πρόβλεψη Πούτιν για την τεχνητή νοημοσύνη

Σχετικά πρόσφατα, ο Ρώσος Πρόεδρος επεσήμανε ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι το μέλλον όχι μόνο για τη Ρωσία, αλλά για ολόκληρη την ανθρωπότητα. Προσέθεσε, μάλιστα, ότι φέρνει κολοσσιαίες ευκαιρίες, αλλά και απειλές που είναι δύσκολο να προβλεφθούν, τονίζοντας ότι όποιος κατορθώσει να ηγηθεί σε αυτόν τον χώρο θα είναι ο ρυθμιστής του παγκόσμιου γεωστρατηγικού παιχνιδιού.

Ανάλογη και η ρητορική του ηγέτη της Κίνας. Συχνά-πυκνά αναφέρεται στο κυβερνητικό πρόγραμμα "Αναπτυξιακό Σχέδιο Τεχνητής Νοημοσύνης Νέας Γενιάς", το οποίο περιλαμβάνει σαφείς στόχους ώστε έως το 2030 η Κίνα να είναι ο ισχυρότερος παίκτης διεθνώς στις τεχνολογίες της τεχνητής νοημοσύνης. Αυτό σε συνδυασμό με την –στα πρότυπα του σχεδίου Μάρσαλ– κινεζική πρωτοβουλία “Βelt and Road”.

Η εν λόγω πρωτοβουλία (αλλιώς "Νέος Δρόμος του Μεταξιού") στοχεύει στην συνεργασία και σύγκλιση των οικονομιών 70 και πλέον κρατών σε Ασία, Αφρική και Ευρώπη, που αντιπροσωπεύουν το 60% του παγκόσμιου πληθυσμού και το 40% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Στόχος είναι να διευρύνει το φάσμα της εν δυνάμει αγοράς στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης. Επίσης, καθιστά την Κίνα κέντρο της διεθνούς ισορροπίας ισχύος, αναδεικνύοντας νέες πολύπλοκες προκλήσεις για την ασφάλεια όχι μόνο για τα κέντρα λήψης αποφάσεων των κρατών, αλλά συνολικά για την ανθρωπότητα.

Χρυσωρυχείο δεδομένων η Κίνα

Η λειτουργία της τεχνητής νοημοσύνης εδράζεται σε δεδομένα, που είναι προϊόν ανθρώπινης συμπεριφοράς. Ως εκ τούτου, η Κίνα, με τον τεράστιο πληθυσμό της έχει ένα εξαιρετικό πλεονέκτημα. Το 1,4 δισεκατομμύρια των κατοίκων της, πιο συγκεκριμένα η καθημερινή ψηφιοποίηση της συμπεριφοράς τους αποτελεί χρυσωρυχείο για την ανάπτυξη τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης.

Σε αυτό μπορεί να προστεθεί ότι η χρήση της εκεί και η επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων των πολιτών διεξάγεται με τρόπο μη αποδεκτό για τον Δυτικό Κόσμο. Για παράδειγμα, οι Ουιγούροι, μια τουρανική μειονότητα στο βορειοδυτικό τμήμα της χώρας, βιώνουν τις συνέπειες ενός ψυχρού τεχνολογικού αυταρχικού μοντέλου που εφαρμόζεται στην επαρχία Xinjiang.

Το κινεζικό κράτος έχει επιδοθεί σε μεγάλης κλίμακας ψηφιακές παρακολουθήσεις πολιτών, καταστρατηγώντας τις προσωπικές τους ελευθερίες, ενώ οι καινοτομίες στα συστήματα μεγάλων δεδομένων (big data) για τις "έξυπνες" πόλεις (smart cities) και το σύστημα τεχνητής νοημοσύνης που βαθμολογεί την "κοινωνική πίστη" (social credit system) δείχνουν ότι οδηγούμαστε προς μια ακραία δυστοπική κατεύθυνση.

Ανθρώπινα δικαιώματα και τεχνητή νοημοσύνη

Κράτη από τον ευρωπαϊκό χώρο αντιμετωπίζουν με μεγάλο σκεπτικισμό και επιφυλάξεις την έρευνα και καινοτομία στην τεχνητή νοημοσύνη. Ο λόγος είναι ότι δίνουν έμφαση στην προστασία των δικαιωμάτων του πολίτη-καταναλωτή με προεξέχον το δικαίωμα στον πληροφοριακό του αυτοκαθορισμό. Συνεπώς, ειδικοί των τεχνολογιών εκφράζουν έντονες ανησυχίες για το προβάδισμα που αποκτούν δυνάμεις κινούμενες χωρίς νομικά εμπόδια και ηθικές αναστολές, όπως έχει επισημάνει ο Πρόεδρος της Microsoft Brad Smith.

Έχει ήδη τεθεί σε εφαρμογή ο Γενικός Κανονισμός Προστασίας Δεδομένων της ΕΕ που διαθέτει και εξωεδαφική ισχύ (άρθρο 3) και σχεδόν διεθνή εμβέλεια. Ήδη 120 κράτη έχουν υιοθετήσει νόμους βασισμένους στον Γενικό Κανονισμό. Με αυτόν δίνεται το δικαίωμα (άρθρο 13) στα υποκείμενα των δεδομένων παροχής αιτιολογήσεων των αυτοματοποιημένων αποφάσεων (π.χ. άρνηση παροχής δανείου από τράπεζα), γεγονός που αποτελεί μεγάλη τροχοπέδη για την λειτουργία της τεχνητής νοημοσύνης.

Προσφάτως, η νέα Πρόεδρος της Κομισιόν, αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων της, έκανε λόγο για την είσοδο της Ευρώπης στη νέα ψηφιακή εποχή. Υποσχέθηκε την ανάληψη πρωτοβουλιών για την θέσπιση νομοθεσίας, η οποία να ρυθμίσει τα της τεχνητής νοημοσύνης με γνώμονα την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και με σεβασμό σε θεμελιώδεις κανόνες του δικαίου και της ηθικής. Στόχος η Ευρώπη να συναγωνιστεί τις ΗΠΑ και την Κίνα στο κυνήγι για την καινοτομία, την έρευνα και τις επενδύσεις στην τεχνητή νοημοσύνη.

Όλα τα ανωτέρω πρέπει να συσχετιστούν με την ρητορική περί κατακερματισμού του ελεύθερου Διαδικτύου και τον καθορισμό εθνικών ή περιφερειακών συνόρων στον κυβερνοχώρο. Επίσης, με την χρήση της τεχνολογικής προόδου για υπόσκαψη της εθνικής ασφάλειας (υπόθεση Huawei) και με την συγκρότηση κρατικών υπηρεσιών ανά τον κόσμο για την σύμπραξη δημοσίου και ιδιωτικού τομέα. Όλα αυτά, όπως και ο συντονισμός των τεχνολογικών κολοσσών της τεχνητής νοημοσύνης με τις πολιτικές εθνικής άμυνας θα δοκιμάσουν το διεθνές δίκαιο στα ακραία όριά του. Προδιαγράφουν ένα μέλλον ασταθές και επίφοβο για την διεθνή ασφάλεια, την ειρήνη και την ευημερία των λαών!

http://sioualtec.blogspot.com/2020/06/blog-post_34.html