«Πολλοί από εμάς ανησυχούν για το πότε τα πράγματα θα επιστρέψουν στο φυσιολογικό», Η σύντομη απάντηση είναι: Ποτέ! Τίποτα δεν θα επαναφέρει ποτέ την «θραυσμένη» αίσθηση της κανονικότητας που επικρατούσε πριν από την κρίση, επειδή η πανδημία του κορωνοϊού σηματοδοτεί ένα θεμελιώδες σημείο καμπής στην παγκόσμια ανάπτυξή μας». Κλάους Σβάμπ
Τα καθημερινά γεγονότα που λαμβάνουν χώρα παγκοσμίως και η τεραστίας κλίμακας παγκόσμια αναδιάρθρωση των όρων επιβολής της κυριαρχίας, επιβεβαιώνουν με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο, ότι η πανδημία του νέου κορωναϊού αποτελεί τον επιταχυντή των εξελίξεων. Οι ίδιοι οι κυρίαρχοι εξακολουθούν να μιλούν με πολεμικούς όρους παρ’ ότι δεν εξελίσσεται μια ακόμη παγκόσμια ανθρωποσφαγή, που καταστρέφει τις υφιστάμενες υποδομές με τον εφιαλτικό τρόπο που γνώρισε η ανθρωπότητα τον προηγούμενο αιώνα. Ομολογούν, όμως, δίχως άλλο, ότι η «ανοικοδόμηση» της «νέας εποχής» δεν θα έχει προηγούμενο, ότι ο καινούργιος θαυμαστός κόσμος αναδύεται έχοντας προ πολλού περάσει το κατώφλι της «αντικειμενικής» πραγματικότητας και διαβαίνει αυτό της εικονικής.
Ο πόθος για την ελευθερία σβήνει και υποκαθίσταται από «βουτιές» στον κόσμο της τεχνητής νοημοσύνης. Ο κλοιός στενεύει, οδηγούμαστε σε μία πραγματικότητα όπου η φύση των πάντων διαστρεβλώνεται, σπάζοντας τα όρια του αληθινού, που αναμιγνύεται με το εικονικό, καθιστώντας όλο και περισσότερο δυσδιάκριτο τον πυρήνα της φυσικής ύπαρξης.
Η ζωή, τώρα και όχι στο μέλλον, στην πραγματικότητα του παρόντος κι όχι στη χωροχρονική αοριστότητα ενός συγγραφικού πονήματος, έχει υποβιβαστεί στην βιολογική σφαίρα, αποκομμένη από όλες τις υπόλοιπες ιδιότητες, που συγκροτούν και καθορίζουν τον άνθρωπο και τη μοναδικότητα του. Γινόμαστε σαν εκείνους τους μικροοργανισμούς, που δεν γίνονται ορατοί με γυμνό μάτι, παρά μόνο με το μικροσκόπιο του επιστήμονα. Παγιδευμένοι σε μια διαφανή γυάλα ως υπό μελέτη υποκείμενο. Στο όνομα της ασφάλειας, έχουμε μετατραπεί σε μια αποστειρωμένη και εν δυνάμει νοσογόνα συνθήκη. Τί μας απομένει ως ανθρώπους, όταν με το χειρουργικό νυστέρι ακρωτηριάζονται μια μία οι πλευρές της ύπαρξης μας; Κοινωνικές σχέσεις, ερωτικές σχέσεις, συναισθήματα, πνευματικότητα κ.λπ.;
Δεν θα κουραστούμε να επαναλαμβάνουμε και να εξηγούμε τους λόγους για τους οποίους η «πανδημία» χρησιμοποιείται ως πολιορκητικός κριός για τη βίαιη μετάβαση στη νέα εποχή. Οι ανασχηματισμοί αφορούν το σύνολο των κοινωνικών δραστηριοτήτων, τις συνθήκες εργασίας, τις λεγόμενες παροχές στον τομέα της υγείας, της εκπαίδευσης κ.ο.κ. Οι μυλόπετρες της τεχνολογικής εξέλιξης και της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, συνθλίβουν τεράστιες πληθυσμιακές ομάδες παγκοσμίως με ιδιαίτερη προτίμηση στους πιο αδύναμους και αποκλεισμένους ανθρώπους. Φανταστείτε «έξυπνες» πόλεις που καταγράφουν το κάθε βλέμμα, την κάθε κίνηση, την κάθε δραστηριότητα. Προγραμματισμένα συστήματα με αλγόριθμους τεχνητής νοημοσύνης που παρεμβαίνουν αυτόματα εάν καταγραφεί αποκλίνουσα συμπεριφορά απ’ την επιτρεπόμενη.
Στην παρούσα προσπάθεια καταγραφής θα αναφερθούμε στις μεταβολές, που εγκαθιδρύονται και μετασχηματίζουν την εργασία, καθώς και τους άμεσα εμπλεκόμενους σε αυτήν τομείς. Θα μείνουμε, όπως πάντα, σχολαστικά μακριά από κάθε είδους στείρο οικονομισμό, που ανάγει τη ζωή σε μια καταναλωτική συνθήκη και που την επιβεβαιώνει ως τέτοια, εφ’ όσον διατηρείται απλά η πρόσβαση στην κατανάλωση. Ειδ’ άλλως, θα κηρύτταμε τον γνωστό ανένδοτο αγώνα για το δικαίωμα της …κατάπτωσης του ανθρώπου που υπάρχει για να καταναλώνει. Αντιλαμβανόμαστε τον άνθρωπο έξω από οικονομικούς όρους και εντός μιας άυλης αίσθησης της ελευθερίας, που πραγματώνεται όσο ο άνθρωπος επιστρέφει στις ρίζες της ύπαρξης του, την φυσική καταγωγή του.
Η επαναθεμελίωση της κυριαρχίας, είναι ουσιαστικά η πολυσυζητημένη «νέα κανονικότητα» η οποία επιβάλλεται με καταιγιστικούς ρυθμούς και με την οποία βρισκόμαστε ήδη αντιμέτωποι. Στην περίπτωση της τηλεργασίας που τόσο προβάλλεται ως η ιδανική «λύση» είναι χαρακτηριστική η σταδιακή απώλεια της αίσθησης του χώρου και του χρόνου, ο προσωπικός χώρος πλέον ταυτίζεται με εκείνον της εκμετάλλευσης και του αναγκασμού για την επιβίωση. Καμία αλληλεπίδραση δεν υφίσταται μεταξύ των εργαζομένων, οι όποιες κοινωνικές σχέσεις εξαλείφονται. Η ανθρώπινη ύπαρξη αποτελεί πλέον μια κουκίδα στο ψηφιοποιημένο σύστημα της εταιρείας, όπου με την ίδια ευκολία που σε δείχνει on, μ’ ένα πάτημα κουμπιού απλώς δεν θα υπάρχεις. Καμμία απουσία δεν γίνεται αντιληπτή, ούτε κάποιος μπορεί να αναρωτηθεί γι’ αυτήν ή να διεγερθεί καθ’ οιονδήποτε τρόπο από αυτήν. Έτσι, εξαλείφεται η δυνατότητα αλληλεγγύης, της δράσης, απλά και μόνο διότι κανείς δεν ήξερε για την ύπαρξη σου, όπως κι εσύ άλλωστε δεν γνώριζες την δική τους.
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, υπάρχει μια συνεχής αλλαγή στις περιγραφές θέσεων εργασίας που περιλαμβάνουν την ορολογία του κλάδου του industry 4.0. Η Βιομηχανία 4.0 (Industry 4.0) είναι η ονομασία που δόθηκε στην τρέχουσα τάση της αυτοματοποίησης και της ανταλλαγής δεδομένων στις τεχνολογίες παραγωγής. Περιλαμβάνει τα κυβερνο-φυσικά συστήματα, το Διαδίκτυο των πραγμάτων, το cloud computing και την γνωστική υπολογιστική. Η Βιομηχανία 4.0 αναφέρεται συνήθως ως η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση, ενώ η σχετική ορολογία περιλαμβάνει λέξεις, όπως το Internet of Things, το Augmented Reality, το Artificial Intelligence και το Machine Learning.
Παρ’ όλο που οι ειδικοί και τεχνοκράτες προβλέπουν, ότι η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση θα μειώσει τον φόρτο εργασίας και μας διαβεβαιώνουν, πως αυτό θα είναι προς όφελος των εργαζομένων, εμείς δεν μπορούμε παρά να πιστέψουμε αυτό που νιώθουμε, αυτό που βιώνουμε και αυτό δεν είναι άλλο απ’ τον αυξανόμενο περιορισμό της ελευθερίας μας. Εξ άλλου, είναι ποτέ δυνατόν να ισχυριστούν το αντίθετο, αφού ακόμη και οι πιο απλοί όροι marketing προτρέπουν στην με κάθε τρόπο διαφήμιση ενός υπό πώληση προϊόντος και όχι στην δυσφήμηση του. Αυτό, όμως, που, όπως ήδη αναφέραμε, δεν μπορεί να κρυφθεί είναι το γεγονός ότι παγκοσμίως, το κόστος των υφιστάμενων μεταβολών το επωμίζονται αυτοί, που από την εξουσία θεωρούνται περιττοί και αναλώσιμοι.
Οι κενές θέσεις εργασίας ή ακριβέστερα, οι προς κατάργηση θέσεις εργασίας αυξάνονται συνεχώς ακολουθώντας μια ανοδική πορεία δυσθεώρητων μεγεθών όσο εισερχόμαστε βαθύτερα στον αυτοματισμό και την ψηφιοποίηση. Σε μια εποχή παγκόσμιας αβεβαιότητας και συνεχούς αναπροσαρμογής, το να προσδιορίσουμε το παρόν και σε κάποιο βαθμό το μέλλον είναι πρακτικά αδύνατο. Ταυτόχρονα, η νέα τεχνολογία εξελίσσεται και ο ρυθμός των αλλαγών αυξάνεται επελαύνοντας, στον κοινωνικό χώρο. Ο επανακαθορισμός του σχετίζεσθαι, της έννοιας και της φύσης της εργασίας και του υπάρχειν, είναι στην ημερήσια διάταξη. Πιστεύουμε, πως είναι ζωτικής σημασίας να ληφθούν υπ’ όψιν όλα αυτά για να προσδιορίσουμε με τη σειρά μας, τόσο τις πραγματικές μας ανάγκες, όσο και για να οργανώσουμε τις αντιστάσεις μας στο άμεσο μέλλον.
Μια σχετικά πρόσφατη μελέτη, που κυκλοφόρησε για λογαριασμό του παγκόσμιου οικονομικού φόρουμ από το McKinsey Global Institute, διαπιστώνει ότι περίπου το ένα πέμπτο του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού θα επηρεαστεί από την υιοθέτηση της τεχνητής νοημοσύνης και του αυτοματισμού, με τον πιο σημαντικό αντίκτυπο να αφορά τα λεγόμενα ανεπτυγμένα κράτη, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία και οι ΗΠΑ.
Μέχρι το 2022, το 50% των εταιρειών πιστεύουν ότι ο αυτοματισμός θα μειώσει τον αριθμό των υπαλλήλων πλήρους απασχόλησης και έως το 2030, τα ρομπότ θα αντικαταστήσουν 800 εκατομμύρια εργαζόμενους σε όλο τον κόσμο. Στην ουσία θα συγχωνευτούν και θα λειτουργούν, από τα αυτοματοποιημένα «κυβερνο-φυσικά» συστήματα, που λόγω της τεχνητής νοημοσύνης, έχουν τη δυνατότητα λήψης αποφάσεων σε πραγματικό χρόνο, κι έτσι θα καταργηθούν τα 800 εκατομμύρια θέσεις εργασίας. Να επισημάνουμε πως η εν λόγω μελέτη θεωρείται μια εκ των συντηρητικών, όσον αφορά τα μεγέθη των αριθμών. Όμως και εδώ βλέπουμε μια κοινή συνισταμένη, που τη συναντούμε σε πολλές μελέτες και σχεδιασμούς διάφορων φορέων και οργανισμών. Το 2030 είναι η δεκαετία που πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί τεκτονικές αλλαγές στο παγκόσμιο γίγνεσθαι (βλ. ατζέντα 2030 του ΟΗΕ).
Όπως αναφέρεται, λοιπόν, στη συγκεκριμένη μελέτη, αλλά και όχι μόνο, καθώς τα στοιχεία έρχονται από πολλούς φορείς, δεξαμενές σκέψης και παγκόσμιους οργανισμούς που φυσικά δεν είναι φιλικά διακείμενοι προς τον άνθρωπο ως τέτοιον άλλα ως εργαλείο, η τεχνητή νοημοσύνη και ο αυτοματισμός θα επηρεάσουν περισσότερο τα ανεπτυγμένα κράτη στο παρόν έως και 50%. Τα υπόλοιπα κράτη θα επηρεαστούν λιγότερο; Ή οι κατηργημένες θέσεις εργασίας δεν θα φτάσουν σ’ αυτά τα ύψη; Με λίγα λόγια π.χ. τα κράτη της ανατολικής μεσογείου, ή των Βαλκανίων θα έχουν καλύτερη τύχη; Φυσικά και όχι. Τα κράτη που τεχνολογικά βρίσκονται πίσω θα χρειαστεί να αναδιαρθρώσουν το οικονομικό τους μοντέλο αντικαθιστώντας το μ’ ένα άλλο που θα συνδέεται και θα μπορεί να λειτουργήσει στην όλο και περισσότερο παγκοσμιοποιημένη πραγματικότητα.
Η μετάβαση για τα «καθυστερημένα» τεχνολογικά κράτη θα είναι βίαιη και οι μεταβολές που επίκεινται θα επηρεάσουν βαθιά μια ολόκληρη γενιά, φτωχοποιώντας περαιτέρω και δη τους νεότερους. Πρακτικά αυτός ο μετασχηματισμός σημαίνει μια άνευ προηγουμένου εξαθλίωση τεράστιων πληθυσμιακών ομάδων, που δύναται να λάβει ακόμη και την μορφή γενοκτονίας. Θα καταργηθούν επαγγέλματα, θα απορροφηθούν βιομηχανίες που λόγω του αυτοματισμού θα χρειάζονται όλο και λιγότερους, θα ψηφιοποιηθεί το σύνολο της ζωής.
Λέγεται πως η αυτοματοποίηση της εργασίας επηρεάζει, κυρίως την μεταποιητική βιομηχανία και την γεωργία. Υποστηρίζεται δε πως, η έλλειψη αλληλεξάρτησης των κρατών της ανατολικής μεσογείου και της Αν. Ευρώπης, από αυτές τις βιομηχανίες τις κατέστησαν ανθεκτικότερες οικονομικά. Αυτό, όμως, που δεν αναφέρεται, είναι πως η ψηφιοποίηση της εργασίας δεν αφορά αυτούς τους τομείς μόνο, αλλά το μετασχηματισμό στη φύση της εργασίας. Βέβαια αυτό, δεν μένει παρά να επιβεβαιωθεί και δυστυχώς θα γίνει με τον πιο άσχημο τρόπο. Διότι τα λεγόμενα πιο ανεπτυγμένα κράτη, έχουν καλύτερες υποδομές και μεγαλύτερη τεχνολογική εξέλιξη. Αποτέλεσμα αυτού είναι να μπορούν να επιβάλουν ευκολότερα τη νέα πραγματικότητα στους υπηκόους τους, διότι ως ένα βαθμό οι τροποποιήσεις λαμβάνουν χώρα τα τελευταία χρόνια και υπάρχει μια κάποια εξοικείωση. Αυτό δεν μας κάνει να παραβλέπουμε το γεγονός, πως κι εκεί οι επερχόμενες αλλαγές μπορεί δυνητικά να δημιουργήσουν μεγάλες αντιθέσεις και εν δυνάμει συγκρούσεις.
Οι επενδύσεις σε τεχνολογίες που επιτρέπουν και προωθούν τον ψηφιακό μετασχηματισμό εκτιμάται, ότι θα ανέλθουν σε 6,8 τρις δολάρια παγκοσμίως έως το 2023. Μάλιστα, οι άμεσες επενδύσεις στον ψηφιακό μετασχηματισμό εκτιμάται ότι θα αυξάνονται με μέσο ετήσιο ρυθμό 15,5% παγκοσμίως, μεταξύ 2020 και 2023. Αντίθετα, οι επενδύσεις στην αγορά Τεχνολογίας Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ), που δεν σχετίζονται με τον ψηφιακό μετασχηματισμό, θα μειωθούν κατά 1,4% την ίδια περίοδο.
Η συνεχώς μεταβαλλόμενη ζωή μας, σύμφωνα με τις νέες επιταγές της κυριαρχίας που αναδύθηκαν και επιβάλλονται μέσω της «πανδημίας», προεξοφλούν ότι η παγκόσμια οικονομία θα παραμείνει σταθερά προσανατολισμένη και σε μια συνεχιζόμενη αναδιάρθρωση της, στην πορεία προς το ψηφιακό μέλλον. Δεν είναι τυχαίο ότι, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της IDC, το 65% του παγκόσμιου ΑΕΠ θα παράγεται ψηφιακά έως το 2022. Πόσος χρόνος δηλαδή απομένει για να φτάσει στο 100% και τι σημαίνει αυτό; Στο βάθος έρχεται η ολική ψηφιοποίηση της οικονομίας και του νομίσματος της, με την κατάργηση των μετρητών που γνωρίζουμε μέχρι σήμερα.
Οι οικονομίες είναι εκ βάσεως προβληματικές και αντιανθρώπινες. Συσσωρεύουν μέσα στο χρόνο τα προβλήματά τους και από καιρού εις καιρόν τα εξάγουν, παράγοντας τεχνητές κρίσεις. Στην ουσία κοινωνικοποιούν τα προβλήματα τους, τα «σπρώχνουν» προς τον κοινωνικό χώρο για να βρουν «διέξοδο». Σ’ αυτό το σημείο εξαγγέλλονται οι λεγόμενες μεταρρυθμίσεις, που δεν είναι τίποτε άλλο από μίας μικρής κλίμακας αναδιαρθρώσεις που συντελούνται σε πιο αργό και «ήπιο» ρυθμό. Οι πιέσεις που ασκούνται στον κοινωνικό χώρο δημιουργούν αντιθέσεις που πολλές φορές οδηγούν σε συγκρούσεις με την εξουσία και ταραχές. Με τη χειραγώγηση και κάνοντας μισό βήμα πίσω, οι εξουσίες απορροφούν τους κραδασμούς και με ηπιότερο τρόπο συνεχίζουν. Το πρόβλημα εδώ για τους εξουσιαστές είναι, πως έτσι οι αλλαγές που γίνονται είναι μικρές και υλοποιούνται σε βάθος χρόνου.
Η εργαλειοποίηση της πανδημίας σε αυτό έγκειται. Θεωρώντας την πανδημία εξωτερικό παράγοντα, ο κοινωνικός χώρος δεν προσωποποιεί ή τουλάχιστον όχι άμεσα τους πραγματικά υπαίτιους. Η επακόλουθη οικονομική κρίση, όπως την ονομάζουν, ως εξωτερικός και απρόσωπος παράγοντας, δίνει στην κυριαρχία το στρατηγικό πλεονέκτημα που χρειάζεται και αυτό δεν είναι άλλο απ’ τον χρόνο, ούτως ώστε να υλοποιήσει τους σχεδιασμούς της. Ο χρόνος λειτουργεί πυκνωτικά και οι λεγόμενες μεταρρυθμίσεις μετατρέπονται σε λαίλαπα αποσαθρώσεων, που επιταχύνει τον ψηφιακό μετασχηματισμό σε διάφορες περιοχές του πλανήτη. Αυτή η τάση ενισχύει –σύμφωνα με τους αναλυτές– την άνευ προηγουμένου ζήτηση για υπηρεσίες ανέπαφων πληρωμών, για λύσεις «cloud» και εφαρμογές τηλεργασίας. «Καθώς η εστίαση στην επιχειρησιακή αποδοτικότητα εντατικοποιήθηκε, ο αυτοματισμός με τη βοήθεια της τεχνολογίας έγινε βασική προτεραιότητα, αναδιαμορφώνοντας τις διαδικασίες και τις λειτουργίες των Οργανισμών», αναφέρει η IDC σε σχετική ανάλυσή της (Resetting for the Next Normal: Strategies for Enabling the Future Digital Enterprise).
Οι περισσότεροι αναλυτές προβλέπουν επιστροφή στην οικονομική ανάπτυξη το 2021, καθώς το εμβόλιο καθίσταται ευρέως διαθέσιμο. Ωστόσο, όπως επισημαίνουν, οι τεχνολογικές αλλαγές, που συντελέστηκαν στη διάρκεια της πανδημίας, προεξοφλούν ότι η «νέα κανονικότητα» που αναδύεται, θα είναι πολύ διαφορετική από την προ covid εποχή. Θεωρείται δεδομένο πως, έως το 2022, το 70% όλων των οργανισμών παγκοσμίως θα έχει επιταχύνει τη χρήση ψηφιακών τεχνολογιών, μετασχηματίζοντας τις υφιστάμενες διαδικασίες.
Ένα επιχείρημα που θεωρείται ορθολογικό , αναπαράγεται από την εξουσία και τους σφογγοκωλάριους της και αφορά την υφιστάμενη οικονομική αναδιάρθρωση που συντελείται παγκόσμια και μέσω αυτού θεωρούν πως επιβεβαιώνουν ότι οι τεκτονικές αλλαγές οφείλονται στην πανδημία είναι το εξής: Ισχυρίζονται ότι η υφιστάμενη κατάσταση δεν επηρεάζει μόνο εργαζόμενους και τα πιο φτωχά κομμάτια των κοινωνιών, αλλά και πλούσιους που χάνουν πολλά χρήματα από αυτήν την κατάσταση, ενώ άλλοι καταστρέφονται. Εξομοιώνοντας τις παρενέργειες, θεωρούν ότι δημιουργούν ένα λογικό επιχείρημα. Ακριβώς με τους ίδιους όρους απαντάμε πως, όταν κάποιος επενδύει και όχι μόνο σε χρήμα, περιμένει να δρέψει τους καρπούς της επένδυσης του στο μέλλον και αυτοί οι οποίοι κερδίζουν πάντα, ως επενδυτές του μέλλοντος, είναι αυτοί που έχουν τις δυνατότητες, είτε να το επηρεάζουν είτε να το καθορίζουν.
Λούπους
Από την ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ. 212, Φεβρουάριος 2021
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Αποποίηση ευθυνών: Το ιστολόγιο δεν παρέχει συμβουλές, προτροπές και καθοδήγηση.
Εισέρχεστε & εξέρχεστε με δική σας ευθύνη :)