BARRACOON, Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΥ ΣΚΛΑΒΟΥ

  

"Έπρεπε να περάσουν 90 χρόνια για να τολμήσει κάποιος να εκδώσει στην Αμερική την προσωπική μαρτυρία του Κούτζο Λούις, του τελευταίου το 1931 εν ζωή σκλάβου, που μεταφέρθηκε από την Αφρική στις ΗΠΑ. Τώρα η ιδιωματική του φωνή ακούγεται και στα ελληνικά. Μεταξύ 1927 και 1931 η ανθρωπολόγος Ζόρα Νιλ Χέρστον ταξίδεψε στην Αλαμπάμα για να μιλήσει εκ βαθέων με τον 90χρονο Κούτζο Λούις, πρώην σκλάβο τον τελευταίο εν ζωή μάρτυρα αυτής της γενοκτονικής διαδικασίας.

Ο Κούτζο μοιράστηκε τις αναμνήσεις του από την τραγωδία της αιχμαλώτισης του –πενήντα ολόκληρα χρόνια μετά την απαγόρευση του διατλαντικού εμπορίου σκλάβων– και από την παραμονή του στα barracoon, τους ειδικούς στρατώνες όπου οι δουλέμποροι φυλάκιζαν τους μαύρους σκλάβους πριν τους στοιβάζουν σαν άψυχα τσουβάλια στα αμπάρια των πλοίων τους. Το βιβλίο της Χέρστον αναπαράγει τη φωνή και το ιδιαίτερο ιδιόλεκτο του Κούτζο Λούις σε μια μοναδική ιστορική κατάθεση: μια ανεκτίμητη συμβολή στην ιστορία και την αλήθεια. Ένα έργο εξίσου οδυνηρό και βαθύ όσο και τα αμπάρια των πλοίων-κολαστηρίων που διέσχιζαν τον Ατλαντικό".

(από το οπισθόφυλλο της έκδοσης)

Μπαρακούν: Η ισπανική λέξη barracoon μεταφράζεται ως «στρατόπεδο» και προέρχεται από την λέξη barraca, που σημαίνει καλύβα. Ο όρος «μπαρακούν» περιγράφει τις κατασκευές που χρησιμοποιούνταν για την κράτηση Αφρικανών, οι οποίοι θα πωλούνταν και θα μεταφέρονταν στην Ευρώπη και την αμερικάνικη ήπειρο. Οι κατασκευές αυτές, που κάποιες αναφέρονταν επίσης ως εργοστάσια, φυλακές, μαντριά και στάνες βρίσκονταν κοντά στην ακτή. Άλλοτε ήταν πρόχειρες «καλύβες σκλάβων» και άλλοτε ενισχυμένα «σπίτια σκλάβων» ή «φρούρια σκλάβων», όπου οι Αφρικανοί κρατούνταν σε υπόγεια κελιά, κάτω από ενδιαιτήματα των Ευρωπαίων διοικητών στους επάνω ορόφους. Οι Αφρικανοί που κρατούνταν σε αυτές τις δομές ήταν θύματα απαγωγής και είχαν αιχμαλωτιστεί στη διάρκεια τοπικών πολέμων και επιδρομών ή τους έφερναν από την ενδοχώρα ή τις ηπειρωτικές περιοχές ολόκληρης της ηπείρου. Πολλοί πέθαιναν στα μπαρακούν λόγω της σωματικής εξάντλησης από τη μεταφορά τους στην ακτή ή του μεγάλου διαστήματος που μεσολαβούσε μέχρι την άφιξη του καραβιού. Κάποιοι πέθαιναν ενώ περίμεναν να γεμίσει το καράβι, διαδικασία που μπορούσε να διαρκέσει από τρεις έως έξι μήνες. Αυτή η φάση του δουλεμπορίου ονομαζόταν «παράκτια» περίοδος. Τα χρόνια της καταστολής του δουλεμπορίου οι αιχμάλωτοι παρέμεναν έγκλειστοι για αρκετούς μήνες.

***

Σύμφωνα με την συγγραφέα του βιβλίου, εκείνο το γεγονός που πραγματικά την εντυπωσίασε, στην τρίμηνη συναναστροφή της με τον Κούτζο Λούις, είναι ότι, όπως έλεγε ο ίδιος, στην Αμερική οι λευκοί είχαν κρατήσει τον λαό του στη σκλαβιά, όντως τους είχαν αγοράσει και τους εκμεταλλεύονταν, όμως εκείνο που δεν μπορούσε να φύγει από το μυαλό του είναι το ότι ο λαός του τον είχε πουλήσει.

Πράγματι, τα παράκτια δάση και οι σαβάνες κυριολεκτικά χτενίστηκαν από τους Αφρικανούς ηγεμόνες, οι  οποίοι με τους στρατούς τους αιχμαλώτιζαν τους κατοίκους και στην συνέχεια τους διοχέτευαν στις ζώνες όπου γίνονταν οι συναλλαγές.

Η επιμελήτρια της έκδοσης Ντέμπορα Πλαντ επισημαίνει, ότι στην αφήγηση του Κούτζο εκφράζει τις πνευματικές παραδόσεις και τα έθιμα του τόπου του, δεν συνδέει την προσδοκία του με κάποια μελλοντική ουράνια δόξα, αλλά με την επιστροφή στον λαό του, όραμα που πηγάζει από τον πυρήνα του σεβασμού στους προγόνους. Μια αφήγηση που δεν παραπέμπει σε ένα ταξίδι στο αμερικάνικο όνειρο: «είναι ένα είδος αφηγήματος δουλείας από την ανάποδη, ταξιδεύοντας αντίστροφα προς τα μπαρακούν, την προδοσία και την βαρβαρότητα. Και ακόμη πιο πίσω, σε μια περίοδο γαλήνης, μια εποχή ελευθερίας και μια αίσθηση ότι ανήκε κάπου».

Θα  θυμίσουμε από την πλευρά μας, ότι δέκα εκατομμύρια Αφρικανοί μεταφέρθηκαν στον λεγόμενο Νέο Κόσμο από το 1510 έως το 1860, περισσότεροι από δέκα εκατομμύρια δεν άντεξαν τις κακουχίες και τους βασανισμούς και πέθαναν κατά την διάρκεια του διαύλου, ενώ οκτώ εκατομμύρια επιπλέον σκοτώθηκαν ανάμεσα στον τόπο σύλληψής τους στην Αφρική και στους παράκτιους διαμετακομιστικούς σταθμούς, όπου επιβιβάζονταν όσοι είχαν επιζήσει από τις επιδρομές. Μ’ άλλα λόγια, συνολικά η δημογραφική εξέλιξη της Αφρικής επιβαρύνθηκε με την απώλεια τουλάχιστον είκοσι εκατομμυρίων ανθρώπων. Η χειρότερη περίοδος για την Αφρική ταυτίζεται με την ακμή της καλλιέργειας του βαμβακιού στον Νέο Κόσμο, δηλαδή μεταξύ του 1800 και 1850, όταν κάθε έτος μετακινούνταν με την βία 120.000 άνθρωποι. Το 1600 στην Αφρική ζούσε το 30% των ανθρώπινων όντων στον πλανήτη, ο αριθμός αυτός μειώθηκε στο 20% το 1800, ενώ αυτή η μείωση συνεχίστηκε μέχρι το 1900, οπότε στην Αφρική ζούσε μόνο το 10% των ανθρώπων του πλανήτη.

ZORA NEALE HURSTONBARRACOON

Εκδ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ

Οκτώβριος 2021

Επιμ. Ντέμπορα Τζ. Πλαντ

Μτφ. Αντώνης Καλοκύρης

Συσπείρωση Αναρχικών

πηγή