Πληροφορία και φωταδισμός: Φαντάσματα σε λευκό φόντο

Υποτίθεται πως ζούμε στην εποχή της πληροφορίας, πως τα γεγονότα, όσο μακρινά κι αν συμβαίνουν από εμάς, φανερώνονται μπροστά μας με αστραπιαία ταχύτητα. Υποτίθεται πως οι πηγές πληροφόρησης είναι τόσες πολλές, που ο ενδιαφερόμενος διαθέτει πλέον μύριες επιλογές για να "κοινωνήσει" τις πληροφορίες που τον ενδιαφέρουν. Υποτίθεται, επίσης, πως τα τεχνολογικά μέσα καταγραφής της πληροφορίας είναι τόσο εξελιγμένα και οικονομικώς προσιτά, που ο καθένας μπορεί να δημοσιογραφεί, καταγράφοντας και μεταφέροντας την πληροφορία, μέσω του διαδικτύου, στα μήκη και τα πλάτη της Υφηλίου.

Υποτίθεται.

Αυτό που πραγματικά συμβαίνει είναι ένα απερίγραπτο χάσιμο χρόνου κι ενέργειας, σε καθημερινή βάση˙ προσπαθούμε να διακρίνουμε τί είναι ψέμα και τί αλήθεια, ποιες φωτογραφίες ή κι ολόκληρα βίντεο είναι κατασκευασμένα και ποια όχι, γιατί "ξαφνικά" όλοι προβάλουν ένα συγκεκριμένο γεγονός με έναν (σχεδόν) απόλυτα συγκεκριμένο τρόπο. Κάθε μέρα, χανόμαστε σαν ναυαγοί σε αυτόν τον λευκό ωκεανό άγνοιας που ονομάζεται φωταδισμός, με την ελπίδα πως, δολοφονώντας καθημερινά τον χρόνο μας, χαραμίζοντας τους αυστηρά πεπερασμένους κόκκους της εσωτερικής κλεψύδρας μας, θα βγάλουμε άκρη με το τί συμβαίνει. Η αυταπάτη είναι η αρχαιότερη και βολικότερη μορφή καταστολής.

Αλήθεια, ποιος πιστεύει πως σήμερα, με όλα αυτά τα δεδομένα στην τεχνολογία, μπορεί να έχει καλύτερη πληροφόρηση, ας πούμε, για τα γεγονότα στον πόλεμο της Ουκρανίας από αυτήν που είχαν οι άνθρωποι για τον πόλεμο στο Βιετνάμ πενήντα (και πλέον) χρόνια πριν; 

Καλύτερα ένα κερί στην άφωτη νύχτα, παρά υπνοβάτες στο λευκό σκοτάδι.

Οι έχοντες λοιπόν την εξουσία, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, μας εισήγαγαν στην εποχή του φωταδισμού ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’90 και η επέλαση αυτή ολοκληρώθηκε με την επιβολή του διαδικτύου και των μεγάλων κολοσσών διαχείρισης της πληροφορίας. Με άλλα λόγια, όταν λίγοι κατέχουν το σύνολο των ισχυρών οικονομικά ΜΜΕ και των μέσων "κοινωνικής" δικτύωσης -ας σκεφτούμε πόσοι χρησιμοποιούν σήμερα google, facebook, instagram, yahoo κ.λπ.- είναι αυτονόητο πως θα επιβάλουν την δική τους "αλήθεια".

Αυτοί αναδιανέμουν τις ειδήσεις μέσω αλγορίθμων. Μια είδηση για ένα γεγονός γραμμένη από έναν αναπαράγεται χιλιάδες φορές (ή και περισσότερες) μέσα σε λίγο χρόνο από διαφορετικά διαδικτυακά μέσα. Μεταφράζεται πρόχειρα και αναδιανέμεται σε όλο τον κόσμο. Ένα κείμενο μόνο. Αυτό είναι είδηση σήμερα. Αν εμείς κάθε μέρα επισκεπτόμαστε 10-15  ιστότοπους και σε όλους αυτούς βλέπουμε να αναπαράγεται ακριβώς η ίδια είδηση με τον ίδιο τρόπο -δηλαδή ένα πανομοιότυπο κείμενο, συνοδευόμενο από τις ίδιες φωτογραφίες ή βίντεο- τότε, το πιθανότερο, ούτε που μας περνάει από τον νου ότι μπορεί αυτό να μην είναι αλήθεια, να μην είναι έτσι ακριβώς˙ να κατανοήσουμε δηλαδή πως αυτό που προβάλλεται είναι μια άποψη κι όχι μια είδηση.

Άραγε υπάρχει κάποιο αντίδοτο σε αυτήν τη έκφραση της ψηφιακής μαγείας; Κάποιο "ξόρκι" πού μπορεί να μας λυτρώσει από το εκτυφλωτικό φως των άπειρων οθόνιων δεδομένων; Η μόνη απάντηση που έχουμε κατά νου είναι πως η πληροφορία, από μόνη της, δεν είναι γνώση˙ πάντοτε απαιτούνταν έντονος μόχθος, ξεσκαρτάρισμα των πληροφοριών και κοπιώδη σύνθεση μεταξύ τους, για να προκύψει ελάχιστη από αυτήν. Ας φανταστούμε πόσο πιο δύσκολη έχει γίνει αυτή η διαδικασία σήμερα. Αυτό που θέλουν είναι να κατέχουν την προσοχή μας, τον χρόνο μας, την ενέργεια μας. Και δυστυχώς -τις περισσότερες φορές- το πετυχαίνουν. Γι’ αυτό είναι προτιμότερο να περιορίσουμε το όποιο "κυνήγι" της πληροφορίας βαυκαλιζόμαστε πως κάνουμε.

Ας εμπιστευτούμε περισσότερο τα βιβλία. Κι αν είναι "παλιομοδίτικα" χάρτινα, ακόμη καλύτερα.

Αλκυόνες

Ιθαγενής στην ψηφιακή ζούγκλα

πηγή