Πεθαίνουμε από τα νιτρικά και τρώμε και καταδίκες!

Παρά το ότι η οδηγία για τη νιτρορύπανση ισχύει από το 1991, παρά το ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να προσφύγει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο κατά της Ελλάδας ήδη από το 2000, οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν θέσπισαν μέτρα για την αντιμετώπισή της. Και, φυσικά, ήρθε η καταδίκη.

Πέρασαν 3 χρόνια από τότε που η Επιτροπή απηύθυνε αιτιολογημένη γνώμη στην Ελλάδα, ζητώντας ταχεία δράση και η τότε κυβέρνηση καθόρισε ορισμένες ζώνες ως ευπρόσβλητες στη νιτρορρύπανση. Όμως οι κουτόφραγκοι γνώριζαν ότι υπάρχουν και άλλες περιοχές που πρέπει να χαρακτηριστούν ως ευπρόσβλητες ζώνες ή που έχουν μόνο εν μέρει χαρακτηριστεί. Έτσι, η Ελλάδα καταδικάστηκε από το Ευρωπαϊκό δικαστήριο για τη συστηματική και επί σειρά ετών παράβαση της ευρωπαϊκής οδηγίας για την ποιότητα του νερού και σοβαρή νιτρορρύπανση σε 9 περιοχές της χώρας.

Συγκεκριμένα, συγκεντρώσεις νιτρικών ιόντων άνω του ορίου των 50 μικρογραμμαρίων ανά λίτρο, υπάρχουν στον Έβρο, στη Θεσσαλονίκη, στην Πέλλα, στην Εύβοια, στη βόρεια Πελοπόννησο (περιοχές Κορίνθου, Κάτω Αχαΐας, Λουσικών, Άραξου, Σφαγέικων και Αιγίου), στη ΝΔ Πελοπόννησο (περιοχή των νομών Μεσσηνίας και Ηλείας), στην ανατολική Πελοπόννησο (περιοχές Σπάρτης, Έλους-Σκάλας και Λεωνιδίου), στην ανατολική Κρήτη, στην ανατολική Αττική και στον ποταμό Ασωπό.
Ειδικό πρόγραμμα μείωσης νιτρορρύπανσης είχε ζητήσει η ΕΕ και για την Κορώνεια αλλά η διοίκηση Ψωμιάδη είχε σοβαρότερα έργα να ασχοληθεί (http://goo.gl/mWMS4V).

Τα νιτρικά δολοφονούν!
Τα νιτρικά χρησιμοποιούνται ευρέως ως λιπάσματα και προκαλούν σοβαρή ρύπανση των υπόγειων και επιφανειακών υδάτων, μαζί με τα ζωικά απόβλητα (εκπομπές αμμωνίας, οξίνιση του εδάφους, ευτροφισμό, ρύπανση της κατώτερης ατμόσφαιρας με όζον, διοξείδιο του θείου, οξείδια του αζώτου κ.α.). Επίσης, προκαλούν αποδέσμευση υποξειδίου του αζώτου (N2O) και μεθανίου (CH4), αερίων θερμοκηπίου με δυναμικότητα παγκόσμιας θέρμανσης αντίστοιχα 310 και 21 φορές υψηλότερη απ’ ό,τι το CO2. Υπολογίζεται ότι αν εφαρμοστεί πλήρως, η οδηγία για τη νιτρορρύπανση θα μπορούσε να περικόψει, για παράδειγμα, τις εκπομπές N2O κατά 6% μέχρι το 2020 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2000 και να συμβάλει στην άμβλυνση της κλιματικής αλλαγής.



Στα επιφανειακά ύδατα τα νιτρικά ενισχύουν την ανάπτυξη του φυτοπλαγκτόν, δημιουργώντας το φαινόμενο του ευτροφισμού, με υπερβολική ανάπτυξη ζιζανίων και φυκών, μειώνεται το διαλυμένο οξυγόνο και οι συνθήκες ασφυξίας σκοτώνουν τα ψάρια. Στα υπόγεια νερά τα νιτρικά συσσωρεύονται και κάνουν το νερό επικίνδυνο για πόση. Η κατίσδυση κρατάει χρόνια. Ακόμη κι αν αποφασίζαμε σήμερα να σταματήσουμε τη χρήση λιπασμάτων, θα συνεχίζαμε να πίνουμε νερό με νιτρικά για άλλα 7 χρόνια!
Τα νιτρικά άλατα στο κατάλληλο περιβάλλον, π.χ. με το σάλιο μας, μετατρέπονται σε νιτρώδη και αυτά σε μονοξείδιο του αζώτου. Επίσης, μπορούν να αντιδράσουν και με διάφορες αμίνες και να σχηματίσουν νιτροζαμίνες, εκατό από τις οποίες είναι καρκινογόνες. Νιτροζαμίνες περιέχουν τα αλλαντικά, ορισμένα τυριά και αλκοολούχα ποτά και κυρίως η μπίρα. Μπορούν όμως να δημιουργηθούν από τα νιτρώδη άλατα και μέσα στο στομάχι μας, όπου το pH είναι ευνοϊκό.

Τα νιτρικά και τα νιτρώδη άλατα είναι και μεταλλαξιογόνα και καταστρέφουν βιταμίνες όπως η Α, η θειαμίνη και η ριβοφλαβίνη. Επιπλέον, μετατρέπουν την αιμοσφαιρίνη σε μεθαιμοσφαιρίνη, που προκαλεί ζαλάδες, πονοκέφαλους, ταχυκαρδίες, δύσπνοια κ.α. Σε βρέφη κάτω των 4 μηνών προκαλεί το θανατηφόρο «σύνδρομο των μπλε μωρών».

Τα νιτρικά και τα νιτρώδη με οποία επιβαρύνεται ο οργανισμός μας, προέρχονται κατά 80% με το νερό και τα λαχανικά.
Οι γεωργοκτηνοτροφικές δραστηριότητες ευθύνονται για πάνω από το 50% των συνολικών απορρίψεων αζώτου στα επιφανειακά ύδατα Περίπου στο 33% των ποταμιών και των λιμνών της Ευρώπης υπάρχει ευτροφισμός, όπως και σε ορισμένα παράκτια ύδατα. Η κατανάλωση ανόργανων λιπασμάτων σταθεροποιήθηκε την τελευταία τετραετία στην ΕΕ των 15, αλλά στο σύνολο των 27 κρατών μελών η κατανάλωση αζώτου αυξήθηκε κατά 6%.

Η οδηγία για τη νιτρορρύπανση συνδέεται και με άλλες πολιτικές της ΕΕ που αφορούν το νερό, τον ατμοσφαιρικό αέρα, την αλλαγή του κλίματος και τη γεωργία. Ο περιορισμός των νιτρικών αποτελεί τμήμα και της οδηγίας πλαίσιο για τα νερά (2000), η οποία θεσπίζει μια συνολική, διασυνοριακή προσέγγιση στο ζήτημα της προστασίας των υδάτων, με άξονα τις περιοχές λεκάνης απορροής ποταμού, με σκοπό την επίτευξη καλής κατάστασης των συστημάτων υδάτων το αργότερο μέχρι φέτος.
Είναι σαφές ότι χρειάζεται αλλαγή της κεντρικής πολιτικής, με απομάκρυνση από το μοντέλο της χημικοσυντηρούμενης γεωργίας, ενίσχυση των βιολογικών μεθόδων παραγωγής και προφανώς την εφαρμογή της οδηγίας για τη νιτρορρύπανση, με τη βοήθεια άμεσων μέτρων στήριξης και αγροτικής ανάπτυξης σε μια ποιοτική κατεύθυνση.

*Ο Μιχάλης Τρεμόπουλος είναι πρώην ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων