Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ, ΟΙ "ΩΦΕΛΙΜΕΣ ΗΤΤΕΣ" ΚΑΙ Η ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗΣ

«Υπάρχουν πολλές τακτικές για να εφαρμοστεί η στρατηγική της επίλυσης του προβλήματος. Σε αυτές περιλαμβάνονται ριψοκίνδυνες κινήσεις, όπως η πραγματοποίηση παραχωρήσεων με την ελπίδα ότι θα υπάρξουν παραχωρήσεις και από το άλλο μέρος, η αναφορά σε πιθανούς συμβιβασμούς ως σημεία προ συζήτηση και η αποκάλυψη των βαθύτερων ενδιαφερόντων του Εμπλεκόμενου. Περιλαμβάνονται επίσης και συνετές κινήσεις, όπως οι υπαινιγμοί για πιθανούς συμβιβασμούς, η αποστολή αμερόληπτων ενδιάμεσων για να συζητήσουν τα ζητήματα, η επικοινωνία μέσω διαύλων και η επικοινωνία μέσω ενός μεσολαβητή. Η υποχωρητικότητα, η οποία εμπεριέχει τη μείωση των φιλοδοξιών του Εμπλεκόμενου δεν είναι απαραίτητο να συνεπάγεται την ολοκληρωτική συνθηκολόγηση. Μπορεί επίσης να συνεπάγεται επιμέρους παραχωρήσεις». Τζέφρευ Ρούμπιν-Ντην Προύιτ-Σουνγκ Χη Κιμ, Η Διευθέτηση της Κοινωνικής Σύγκρουσης.

Έχουμε επισημάνει και στο παρελθόν ότι όταν ακολουθεί κανείς την λογική του πολιτικού λόγου, βρίσκεται πολλές φορές αναγκασμένος να εφαρμόσει μια σειρά από τακτικές, οι οποίες εκ των πραγμάτων τον εμπλέκουν μέσα στις δεδομένες αντιθέσεις των διαφόρων μερίδων της κυριαρχίας. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις η συμμετοχή στην διαδικασία εξέλιξης αυτών των αντιθέσεων είναι αναπόφευκτη.

Το γεγονός αυτό είναι άμεσα ορατό και κατανοητό, όταν ανοικτά υιοθετείται και προβάλλεται λόγου χάρη η συνεργασία με αντιπολιτευόμενες προς τους κύριους διαχειριστές των κρατικών υποθέσεων, πολιτικές αντιλήψεις και πρακτικές, είτε αυτές εκπροσωπούνται επίσημα στο κοινοβούλιο είτε όχι.

Σ’ αυτή τη περίπτωση κάποιοι ποντάρουν υπομονετικά στο σίγουρο (πολιτικό) άλογο επιμένοντας είτε λόγω παλαιότερης εμπειρίας είτε επειδή δεν υπάρχουν περιθώρια πειραματισμών. Άλλοι πάλι με απογοήτευση βλέπουν το …πολλά υποσχόμενο αουτσάιντερ να ξεφουσκώνει και μάλιστα στα μισά του (εκλογικού) δρόμου…

Ενίοτε, όμως, οι καταστάσεις περιπλέκονται.

Μια συνηθισμένη ρήση για την πολιτική, που χρησιμοποιείται δυστυχώς από ορισμένους αναρχικούς, είναι ιδιαίτερα γλαφυρή: «εδώ υπάρχει πολιτικό ψωμί, την καθαρότητα των απόψεών μας θα κοιτάξουμε;». Το πολιτικό «ψωμί», όμως, τις περισσότερες φορές δεν φτάνει για όλους. Και για να παραχωρηθούν από τους κατεξοχήν θιασώτες της πολιτικής μερικά ψίχουλα θα πρέπει να γίνουν οι απαραίτητες «θυσίες»…

Η παγίδα άλλοτε είναι διαφορετική. Η αριστερά απλά υποχωρεί, πρόσκαιρα ή μη, όπως συνηθίζει από ορισμένα συνήθη αντιπολιτευτικά ταμπούρια, εξαιτίας της εμφάνισης του περίφημου πολιτικού κόστους, έχοντας πάντα όμως την υψηλή εποπτεία. Η ευκαιρία φαντάζει ιδιαίτερα δελεαστική για τους πρόθυμους ν’ ανταποκριθούν λόγω των κινηματικών προικιών, που παρέχονται ποικιλοτρόπως.

Δανεικά και αγύριστα; Όχι βέβαια.

Ο Μαλατέστα είχε παρομοιάσει εύστοχα τους νεοαναρριχηθέντες στην όποια εξουσία (αναφερόμενος στον Λένιν) με τους νεόπλουτους, που τους θεωρούσε πιο μισητούς και ανυπόφορους από τους αφέντες που γεννήθηκαν αφέντες. Είχε παρατηρήσει ότι εκείνοι που γεννήθηκαν μέσα στα προνόμια και έχουν μεγαλώσει μ’ αυτά, πιστεύουν ότι κατέχουν δικαιωματικά την θέση τους, νομίζουν ότι ο κόσμος θα έπρεπε να είναι διαφορετικός και καταπιέζουν με ολωσδιόλου καθαρή συνείδηση και με αίσθηση σιγουριάς που, εκτός από περιπτώσεις ιδιαίτερης ατομικής κακίας, τους δίνει μια κάποια μετριοπάθεια και ευπροσηγορία, πράγμα που τους κάνει δυστυχώς, μερικές φορές συμπαθείς σ’ εκείνους που βρίσκονται από κάτω τους. Αντίθετα, είχε προσθέσει ο Μαλατέστα, ο νεόπλουτος, el piojo resucitado (ο ζητιάνος που πάει καβάλα) είναι αχόρταγος στις απολαύσεις, έχει ανάγκη την επίδειξη και φαίνεται ότι θέλει να σιγάσει τις τύψεις της συνείδησης και το φόβο μην ξαναγίνει φτωχός με την χλιδή και με την υπεροψία.

Η πολιτική, όμως, για να επιστρέψουμε έχει και ένα ακόμα χαρακτηριστικό.

Είναι εκτός των άλλων η τεχνική των διαχωρισμών(1). Λόγου χάρη μέσω του διαχωρισμού των γεγονότων μεταξύ τους, αλλά και του κάθε γεγονότος από τα συστατικά που το γέννησαν, μπορεί να καταλήγει κανείς σε βολικές διαπιστώσεις περί μεμονωμένων «λαθών». Συνήθως ως υπεύθυνες προβάλλονται οι διαδικασίες ή και μεμονωμένα πρόσωπα. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο ότι οι πολυποίκιλοι διαχωρισμοί, δεν είναι απλά διάσπαρτοι, αλλά εγγενείς στην μαρξιστική ιδεολογία.

Θα επαναλάβουμε για μιαν ακόμη φορά ότι η απόρριψη της πολιτικής ως εξουσιαστικού μέσου δημιουργεί τις πιο ευνοϊκές προϋποθέσεις για την ανάπτυξη των αναρχικών απόψεων και πρακτικών. Ας δούμε όμως ένα άλλο παράδειγμα.

Πολλοί θεωρούν αφελώς, ιδίως όταν καταπιάνονται επιφανειακά με κάποιο ζήτημα, ότι η επίτευξη του κοινωνικού ελέγχου ταυτίζεται με την εξασφάλιση των προϋποθέσεων εκ μέρους των εξουσιαστών, ώστε τελικά να αποτρέπονται οι διάφορες εκφράσεις των κοινωνικών συγκρούσεων. Όμως έχει αποδειχθεί τόσες και τόσες φορές ότι η προσφυγή σε μεθόδους που στοχεύουν στην παρεμπόδισή τους δεν αποτελεί μονόδρομο για την εξουσία.

Οι τεχνικοί της εξουσίας γνωρίζουν καλά ότι η απλή εκδήλωση μιας κοινωνικής σύγκρουσης δεν συνεπάγεται και την κλιμάκωσή της. Και κλιμάκωση εκτός των άλλων σημαίνει διάρκεια, δυνατότητα σύντομης επανόδου σε παρόμοιες καταστάσεις κοινωνικής αναταραχής, αλλά και αυξημένες δυνατότητες απεμπλοκής ευρύτερων κοινωνικών κομματιών από κυρίαρχες λογικές.

Μ’ άλλα λόγια ζητούμενο για τους εξουσιαστές δεν είναι πάντα η εξάλειψη των κοινωνικών συγκρούσεων, όχι μόνο γιατί γνωρίζουν ότι αυτό δεν είναι εφικτό, αλλά διότι υπό ορισμένες προϋποθέσεις η ελεγχόμενη εκδήλωσή τους αφενός εκτονώνει την κοινωνική δυσαρέσκεια, αφετέρου ανοίγει τον δρόμο για τις απαραίτητες μεταρρυθμιστικές κινήσεις(2). Σ’ αυτήν την κατεύθυνση ενεργοποιούνται οι ενδιάμεσοι μηχανισμοί, που μεσολαβούν για να αμβλύνουν την κοινωνική δυσπιστία απέναντι στην επίσημη εξουσία, επεμβαίνουν για να οριοθετήσουν την έκταση που μπορούν να λάβουν ανεξέλεγκτα γεγονότα, καθώς και για να προσδιορίσουν το πολιτικό περιεχόμενό τους.

Θ’ αναρωτηθεί κανείς και όταν μια κοινωνική σύγκρουση πάρει ανεξέλεγκτες για την εξουσία διαστάσεις, όταν ξεσπάσει μια κοινωνική εξέγερση, όπως εκείνη του Δεκέμβρη το κράτος και οι μηχανισμοί του σηκώνουν τα χέρια ψηλά;

Όχι βέβαια.

Μήπως άραγε τότε η καταστολή περιορίζεται στις συλλήψεις, διώξεις ή προφυλακίσεις που πραγματοποιήθηκαν ή στην συκοφάντηση και στην προσπάθεια διαχωρισμού των δυναμικότερων στοιχείων που συμμετείχαν;

Θα ήταν αφελής κάποιος να πιστεύει κάτι τέτοιο.

Το κράτος και η εξουσία είναι βέβαιο ότι δεν θα υπήρχαν αν δεν είχαν την ικανότητα να αφομοιώνουν κοινωνικές αντιδράσεις και κραδασμούς, αλλά και να προσεταιρίζονται πρόσωπα και καταστάσεις με τον πλέον λειτουργικό γι’ αυτούς τρόπο, να ναρκώνουν και να εξαγοράζουν συνειδήσεις, να αναπαράγουν κάθε είδους σχέσεις εξάρτησης.

Για εμάς ως αναρχικούς κάθε κοινωνική σύγκρουση, κάθε κοινωνική εξέγερση «μικρή» ή «μεγάλη» είναι ακόμα μια στιγμή στον αγώνα για την ατομική και κοινωνική απελευθέρωση από τα δεσμά της κυριαρχίας, είναι ένα ακόμα βήμα για την αναρχία και όχι ευκαιρίες άντλησης των παραμικρών κινηματικών πόρων. Ούτε αφορμή για την ανάληψη διαχειριστικών καθηκόντων της α-πολίτικης κοινωνικής δυναμικής. Έχουμε αναφερθεί πρόσφατα τόσο στον ρόλο της αριστεράς και της πολιτικής σ’ αυτές τις περιπτώσεις, όσο και σε ζητήματα, όπως αυτό της αυτοοργάνωσης.

Θα επισημάνουμε, όμως, για μιαν ακόμη φορά ότι το κράτος γνωρίζει τους τρόπους να γιατρεύει τις πληγές του, να ανασυγκροτεί τις δυνάμεις του, να ανανεώνει το θεσμικό, νομικό και ιδεολογικό του οπλοστάσιο. Γι’ αυτό θεωρούμε αδιανόητο τουλάχιστον για τους αναρχικούς να μην κινούνται ακόμα πιο επίμονα ύστερα από μια κοινωνική εξέγερση στην διάχυση των απόψεων και των πρακτικών τους. Να παραγνωρίζουν το μέγεθος της συμβολής τους, όταν ακόμα και οι κάθε είδους αναγνωρισμένοι αντίπαλοί τους δεν μπορούν να κρύψουν την ανησυχία τους για την ασίγαστη κοινωνική οργή, την απέχθεια για την πολιτική και τους πολιτικούς, τις μειωμένες δυνατότητες κοινωνικού ελέγχου εκ μέρους της αριστεράς.

Και είναι ακόμα πιο αδιανόητο για τους αναρχικούς να θέλουν να γίνουν αριστερά στη θέση της αριστεράς ξεχνώντας την αποστροφή τους σε εξουσιοδοτημένες ή μη εκπροσωπήσεις κοινωνικών συμφερόντων, αλλά και στην προοπτική συγκρότησής τους σε οποιουδήποτε είδους πολιτικό φορέα που μεσολαβεί, έστω συγκρουσιακά, για την παραχώρηση αιτούμενων πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων.

Η παραχώρηση ή η αναδιανομή πόστων από την εξουσία έχει πάντα και το αντίτιμό της, αλλά προπάντων και δυστυχώς την δύσκολη επιστροφή στον δρόμο της αντιπαράθεσης με το σύνολο της κυριαρχίας. Και εδώ ακριβώς βρίσκεται η μεγάλη παγίδα της μερικότητας, των λογικών σύνδεσης με την κοινωνία, της διεκδίκησης «ελεύθερων» νησίδων στο κυριαρχικό αρχιπέλαγος, που χαρακτηρίζονται είτε εκ των προτέρων είτε ύστερα από την νοούμενη κατοχύρωσή τους ως «ζωτικοί χώροι» και εν τέλει στην παραγωγή νέων διαχωρισμών ανάμεσα στους εξουσιαζόμενους.

Και κάτι ακόμα. Οι κινηματικές φιλοδοξίες δεν παύουν να εναλλάσσονται με τις κινηματικές υποχωρήσεις πολύ απλά γιατί αποτελούν τις διαφορετικές όψεις του ίδιου νομίσματος. Οι απώλειες τότε θεωρούνται θεμιτές ως αναπόσπαστο μέρος του πολιτικού παζαριού, όπως και η ύπαρξη διαχειριστών…

Συσπείρωση Αναρχικών
Από την ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ. 86, Σεπτέμβριος 2009

1. βλ. Αναρχική Θεώρηση, Τεύχος 6, Ιούλιος 1992, Μαρξισμός και Πολιτική: «Ακόμα και στον βαθμό που θα μπορούσε να συγκροτηθεί μια πλήρης στρατηγική και τακτική που θα εκφραζόταν με πολιτικό τρόπο, είναι αμφίβολο κατά πόσο θα μπορούσε να συμπεριλάβει όλες τις επιθυμητές δραστηριότητες των εξουσιαζόμενων και είναι πολύ πιθανό, πως στο βαθμό που αυτές αντιστρατεύονταν την «κεντρική πολιτική γραμμή» θα γινόντουσαν αντικείμενο καταστολής. Η περιχαράκωση του κοινωνικού απελευθερωτικού αγώνα είναι μια από τις πιο απεχθείς και εξουσιαστικές πρακτικές και στάσεις με τις οποίες οι αναρχικοί δεν θα μπορούσαν να έχουν σχέση».
2. «Πολλές από τις τεχνικές που αποθαρρύνουν την σύγκρουση χρησιμοποιούνται από τυρράνους και ανάλγητες ελίτ για να εμποδίσουν την κοινωνική αναταραχή, που αποσκοπεί στην επιστροφή στην νομιμότητα. Μια τέτοια ήρεμη κατάσταση μπορεί να κρύβει μεγάλες ανισότητες και καταστάσεις διαπροσωπικής εκμετάλλευσης. Παρ’ όλα αυτά υπάρχει ένα όριο στην έκταση της σύγκρουσης, που μπορεί να ανεχθεί μια κοινωνία, ακόμα και όταν η σύγκρουση ανήκει στην πιο παραγωγική κατηγορία. Η σύγκρουση αφαιρεί χρόνο και ενέργεια από άλλες επιδιώξεις. Μια ομάδα, μια οργάνωση ή μια χώρα μπορούν να εμπλακούν σε τόσο έντονες διαμάχες, ώστε να είναι ανίκανες να αντιμετωπίσουν βασικές ανάγκες του περιβάλλοντός τους». Τζέφρευ Ρούμπιν-Ντην Προύιτ-Σουνγκ Χη Κιμ, Η Διευθέτηση της Κοινωνικής Σύγκρουσης.

https://anarchypress.wordpress.com/2018/06/23/%ce%b7-%cf%80%ce%bf%ce%bb%ce%b9%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%b7-%ce%bf%ce%b9-%cf%89%cf%86%ce%b5%ce%bb%ce%b9%ce%bc%ce%b5%cf%83-%ce%b7%cf%84%cf%84%ce%b5%cf%83-%ce%b7-%ce%b4%ce%b9%ce%b5%cf%85%ce%b8/