Μπέρτραντ Ράσελ – Καλλιεργώντας ανοησίες

Υπάρχει μια ιδιαίτερα ολέθρια εφαρμογή του δόγματος ότι η ανθρώπινη φύση δεν μπορεί ν’ αλλάξει. Είναι δογματικός ισχυρισμός, ότι πάντα θα γίνονται πόλεμοι, επειδή είμαστε έτσι πλασμένοι, ώστε να τους αισθανόμαστε σαν ανάγκη.

Εκείνο που αληθεύει είναι ότι, ένας άνθρωπος, που έχει διαπλαστεί με τον τρόπο διατροφής και με την αγωγή που αποτελεί τον κανόνα για τους περισσότερους ανθρώπους, θα ήθελε να αναμετρηθεί όταν προκληθεί. Αλλά δεν θα συμπλακεί πραγματικά, παρά μόνο αν έχει πιθανότητες να νικήσει. Είναι πολύ ενοχλητικό να μας σταματά ένας αστυφύλακας της Τροχαίας, αλλά δεν ερχόμαστε στα χέρια μαζί του, επειδή ξέρουμε ότι έχει όλη τη δύναμη του κράτους πίσω του.

Όσοι άνθρωποι δεν έχουν την ευκαιρία για έναν πόλεμο, δεν φαίνεται καθόλου να είναι ψυχολογικά μειωμένοι. Η Σουηδία δεν είχε κανέναν πόλεμο απ’ το 1814, αλλά οι Σουηδοί είναι ένας απ’ τους πιο ευτυχισμένους και τους ευχαριστημένους απ’ τη ζωή τους λαούς του κόσμου. Το μόνο νέφος στην εθνική τους ευτυχία είναι ο φόβος μήπως εμπλακούν σε ένα προσεχή πόλεμο.

Αν η οργάνωση των κρατών ήταν τέτοια, που να κάνει τον πόλεμο φανερά ασύμφορο, τίποτα δεν υπάρχει στην ανθρώπινη φύση που θα ωθούσε σ’ αυτόν ή που θα έκανε τον μέσο άνθρωπο δυστυχισμένο χωρίς πόλεμο. Τα ίδια ακριβώς επιχειρήματα που χρησιμοποιούνται. σήμερα για να υποστηριχθεί άτι είναι αδύνατο να λείψει ο πόλεμος, χρησιμοποιούνταν άλλοτε για να υποστηριχθεί η μονομαχία. Κι όμως, ελάχιστοι σήμερα υποφέρουν, επειδή δεν επιτρέπονται οι μονομαχίες.

Είμαι βέβαιος, άτι δεν υπάρχουν όρια στους παραλογισμούς που είναι δυνατό να γίνουν γενικά δεκτοί με κυβερνητικές ενέργειες.

Δώστε μου έναν ισχυρό στρατό και την αρμοδιότητα να τού παρέχω μεγαλύτερη αμοιβή και καλύτερη διατροφή από ότι εξασφαλίζει ο μέσος άνθρωπος, και αναλαμβάνω να κάνω, μέσα σε 30 χρόνια, την πλειονότητα του πληθυσμού να πιστεύει ότι δύο και δυο κάνουν τρία, άτι το νερό παγώνει όταν θερμαίνεται και βράζει όταν ψύχεται ή οποιονδήποτε άλλο παραλογισμό θα εξυπηρετούσε το συμφέρον τού κράτους.

Φυσικά, ακόμα και όταν Θα ριζώσουν αυτές οι πεποιθήσεις, οι άνθρωποι δεν θα βάζουν την κατσαρόλα τους στο ψυγείο αντί για την κουζίνα, όταν θέλουν να μαγειρέψουν. Το ότι το νερό βράζει όταν ψύχεται θ’ αποτελεί μια "αλήθεια της Κυριακής", ιερή και μυστηριακή, πού θα διακηρύσσεται με ευλάβεια, αλλά πού δεν θα εφαρμόζεται στην καθημερινή ζωή.

Εκείνο πού θα συμβεί τότε, θα είναι άτι, κάθε ρητή άρνηση τού ιερού αυτού δόγματος θα θεωρείται παράνομη και αμετανόητοι αιρετικοί θα "καταψύχονται" στην πυρά. Σε όποιον δεν θ’ αποδέχεται μ’ ενθουσιασμό το επίσημο δόγμα δεν θα επιτρέπεται να διδάσκει ή να κατέχει οποιαδήποτε θέση πού θα τού δίνει δύναμη. Μόνο οι ανώτατοι αξιωματούχοι, σκύβοντας στο φλιτζάνι τους, θα ψιθυρίζουν ο ένας στον άλλο πόσο ανόητα είναι όλα αυτά. Θα γελούν τότε και θα πίνουν άλλη μια γουλιά απ’ τον καφέ τους. Αυτό δεν είναι καθόλου γελοιογραφία τού τι συμβαίνει σήμερα κάτω από μερικές κυβερνήσεις.

Η ανακάλυψη του ότι είναι δυνατό να επηρεαστεί ο άνθρωπος με επιστημονικά μέσα και ότι οι κυβερνήσεις μπορούν να στρέψουν μεγάλες μάζες πληθυσμού στη κατεύθυνση που τους αρέσει, είναι μια απ’ τις αιτίες των δεινών μας.

Υπάρχει τόση διαφορά ανάμεσα σε μια ομάδα ελευθέρων πνευματικά ανθρώπων και σε μια κοινότητα διαμορφωμένη ομοιόμορφα με τις σύγχρονες μεθόδους προπαγάνδας, όση και ανάμεσα σ’ έναν σωρό πρώτων υλών και σ’ ένα αντιτορπιλικό. Η παιδεία, που έγινε κάποτε γενική, για να μπορούν όλοι οι άνθρωποι να διαβάζουν και να γράψουν, αποδείχτηκε ικανή να εξυπηρετήσει εντελώς διαφορετικούς σκοπούς.

Καλλιεργώντας ορισμένες ανοησίες, εξομοιώνει τον πληθυσμό και δημιουργεί ένα ομαδικό ενθουσιασμό γι’ αυτές. Αν όλες οι κυβερνήσεις καλλιεργούσαν τις ίδιες ανοησίες, το κακό δεν θα ήταν τόσο μεγάλο. Ατυχώς, όμως, η καθεμιά έχει τη δική της μάρκα και η διαφορά ανάμεσα στις μάρκες γεννά την εχθρότητα ανάμεσα σ’ εκείνους πού πιστεύουν σε μια μάρκα και σ’ εκείνους που πιστεύουν σε μια άλλη.

Για να υπάρξει κάποτε ειρήνη στον κόσμο, οι κυβερνήσεις πρέπει να συμφωνήσουν ή να μην επιβάλλουν κανένα δόγμα ή να επιβάλουν όλες το ίδιο.

Η πρώτη ιδέα φοβούμαι πώς είναι ουτοπική, Αλλά θα μπορούσαν να συμφωνήσουν ίσως στο να διδάσκουν όλες μαζί ότι όλοι οι δημόσιοι άνδρες, όλων των χωρών, είναι απόλυτα ενάρετοι και εξαιρετικά σοφοί. Ίσως, ύστερα απ’ τον προσεχή πόλεμο, οι πολιτικοί που θα επιζήσουν να βρουν ότι είναι φρόνιμο να συνεργαστούν πάνω σ’ ένα τέτοιο πρόγραμμα.

Αλλά, αν ο κομφορμισμός παρουσιάζει κινδύνους , έχει κι ο αντικομφορμισμός τους κινδύνους του.



Μπέρτραντ Ράσελ – Αντιδημοφιλή δοκίμια

πηγή