Ένας συνεχώς μεταβαλλόμενος εγκέφαλος

 
Όλοι γνωρίζουμε ότι ο εγκέφαλος των παιδιών αναπτύσσεται και διευρύνεται όσο τα παιδιά μαθαίνουν και μεγαλώνουν. Αντιθέτως, οι ενήλικες, όσο μεγαλώνουν, αρχίζουν σταδιακά να χάνουν εγκεφαλικά κύτταρα και εγκεφαλικό υλικό.
Αυτό συμβαίνει διότι τα κύτταρα αρχίζουν να πεθαίνουν πριν κατορθώσει το σώμα να τα αποκαταστήσει. Στην ουσία, μέχρι τις αρχές του 1990 ο κόσμος πίστευε ότι από τη στιγμή που τα εγκεφαλικά κύτταρα πεθάνουν, δεν δημιουργούνται νέα κύτταρα για να τα αντικαταστήσουν. Τώρα, είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε ότι αυτό δεν ισχύει.

Νευρογένεση στους Ενήλικες.

Πρόσφατες έρευνες απέδειξαν ότι η νευρογένεση στους ενήλικες είναι δυνατή! Ας δούμε πώς λειτουργεί.

Σύμφωνα με μια αναφορά του 2002 στο επιστημονικό περιοδικό The Journal of Neuroscience:

«Ένα σημείο ορόσημο στην κατανόηση του εγκεφάλου μας, σύμφωνα με πρόσφατα τεκμήρια και σε αντίθεση με ό,τι ήταν αποδεκτό έως σήμερα, είναι ότι το νευρικό σύστημα των ενηλίκων μπορεί να δημιουργήσει νέους νευρώνες. Θα μπορούσε κανείς να αναρωτηθεί πώς προέκυψε αρχικά αυτή η διαπίστωση, δεομένου ότι όλοι οι οργανισμοί έχουν κάποια κύτταρα που συνεχίζουν να διαιρούνται, αυξάνοντας το μέγεθος του οργανισμού και αποκαθιστώντας τυχόν βλάβες».

Η δημιουργία νέων κυττάρων στον εγκέφαλο (και στο υπόλοιπο κεντρικό νευρικό σύστημα) ονομάζεται «νευρογένεση«. Πρόσφατες έρευνες για την νευρογένεση βασίστηκαν στα ευρήματα του Joseph Altman το 1962, τα οποία προηγουμένως είχαν αγνοηθεί. Ο Altman διαπίστωσε ότι οι νέοι νευρώνες σχηματίζονται ακόμη και σε ενήλικους αρουραίους, στοιχείο που αντέκρουε την μέχρι τότε αποδεκτή αντίληψη ότι οι νευρώνες αναπτύσσονται στα μωρά και τα παιδιά μόνο μέχρι το τέλος της εφηβείας. Από τότε η επιστήμη έχει αποδείξει ότι η νευρογένεση αφορά και τους ενήλικες.

Ένας συνεχώς μεταβαλλόμενος εγκέφαλος.

Η έννοια της νευροπλαστικότητας βασίζεται στην έρευνα του Altman και υποδηλώνει ότι ο εγκέφαλος δεν σταματά ποτέ να μεγαλώνει και να μαθαίνει.

Η νευρογένεση λειτουργεί με τη δημιουργία νέων νευρώνων από βλαστοκύτταρα στον ιππόκαμπο (υπεύθυνος για την αποθήκευση αναμνήσεων και τη γνωστική μνήμη), την υποσυσχημική ζώνη (όπου δημιουργούνται και πολλαπλασιάζονται τα βλαστοκύτταρα για να συνδεθούν με άλλες περιοχές του εγκεφάλου) και τον οσφρητικό βολβό.

Τα νέα είναι υπέροχα, όχι μόνο διότι το στοιχείο αυτό ανοίγει νέους ορίζοντες για τη νόσο Alzheimer και τη νόσο του Parkinson, αλλά και για τη διατήρηση της βέλτιστης υγείας του εγκεφάλου και την πρόληψη τυχόν νευροεκφυλιστικής νόσου. Μπορεί επίσης να βελτιώσει την κατάθλιψη και άλλες διαταραχές της διάθεσης.

Το σημείο καμπής της συλλογικής αντίληψης για την νευρογένεση επήλθε όταν τεκμηριώθηκε ότι οι εγκεφαλικοί νευρώνες των ενήλικων θηλαστικών είναι εξ΄ίσου ικανοί για μίτωση και ότι οι νευρώνες των νεογέννητων μπορούν να μεταναστεύσουν και να ενσωματωθούν σε υπάρχοντα κυκλώματα.

Έτσι μπορείτε, στην πραγματικότητα, να διδάξετε σε ένα ενήλικο σκυλί νέα κόλπα.

Αναπτύξτε τον εγκέφαλό σας!

Ο εγκέφαλός σας μπορεί να δημιουργήσει από μόνο τους νέους νευρώνες, ωστόσο, μπορείτε κι εσείς να ενισχύσετε και να διευκολύνετε αυτή τη διαδικασία με διάφορους τρόπους.

1) Άσκηση

Η τακτική άσκηση ωφελεί όχι μόνο τους μύες και τα οστά αλλά και τον εγκέφαλό σας. Η άσκηση αυξάνει τη ροή του αίματος που μεταφέρεται στον εγκέφαλο, διεγείροντας την υποσυσσωματική ζώνη για τη δημιουργία νέων νευρώνων. Επιπλέον, η αυξημένη κυκλοφορία του αίματος στον εγκέφαλο που προκαλείται από την αερόβια άσκηση αυξάνει τον όγκο του ιππόκαμπου, ο οποίος συχνά συρρικνώνεται καθώς γερνάμε. Κάτι τόσο απλό όσο το περπάτημα για 45 λεπτά την ημέρα έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει το μέγεθος του ιππόκαμπου.

2) Περιοδική νηστεία

Η έννοια της συνειδητής νηστείας είναι σχετικά νέα στους κύκλους υγείας. Αποφεύγοντας ορισμένες τροφές για παρατεταμένες περιόδους, ο οργανισμός μας τίθεται σε κατάσταση επιβίωσης και τα κύτταρα που συνήθως πεθαίνουν, στην περίπτωση αυτή παραμένουν ενεργά, επεκτείνοντας τη ζωή τους. Επιπρόσθετα, η νηστεία προάγει την αυτοφαγία (δηλ. το σύστημα ανακύκλωσης του εγκεφάλου) για την απομάκρυνση των τοξινών που συσσωρεύονται στο υγρό και τους ιστούς του εγκεφάλου.

3) Μείωση του στρες

Το χρόνιο στρες προκαλεί πλήθος προβλημάτων στον οργανισμό, ένα από τα οποία είναι ο περιορισμός της νευρογενέσεως του ιππόκαμπου. Δεδομένου ότι η παραγωγή νέων νευρώνων στον ιππόκαμπο ρυθμίζει ορισμένους νευροδιαβιβαστές που συμβάλλουν στη διάθεση και την κατάθλιψη, η μείωση του συναισθηματικού και ψυχικού στρες μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα του άγχους και της κατάθλιψης.

4) Διατροφή

Ορισμένες τροφές είναι γνωστές για την ενίσχυση της νευρογένεσης, όπως:

• Πράσινο τσάι: οι πολυφαινόλες είναι ένας ιδιαίτερος τύπος αντιοξειδωτικών. Μία πολυφαινόλη είναι η επιγαλλοκατεχίνη-3-γαλλική (EGCG), βρίσκεται στο πράσινο τσάι και είναι γνωστό ότι ενισχύει την νευρογένεση στον ιππόκαμπο στους ενήλικες.

• Κουρκουμάς: διαπιστώθηκε ότι βελτιώνει τη νευροπλαστικότητα, τη γνωστική λειτουργία, τη μνήμη και την νευρογένεση του ιππόκαμπου.

• Μύρτιλα και ακατέργαστο κακάο: τα αντιοξειδωτικά φλαβονοειδή σε αυτές τις τροφές συμβάλλουν στην νευρογένεση στον ιππόκαμπο.

 

• Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα: ο εγκέφαλος εξαρτάται από το λίπος DHA (docosahexaenoic acid) για την κανονική σηματοδότηση και λειτουργία του. Συνήθως η δυτικού τύπου διατροφή δεν περιλαμβάνει αρκετό από αυτό το λιπαρό οξύ. Επαρκή επίπεδα ωμέγα-3 λιπαρών οξέων έχουν ως αποτέλεσμα την πρόληψη της συρρίκνωσης του ιππόκαμπου. Πηγές Ω3 λιπαρών είναι τα λιπαρά ψάρια (π.χ. σκουμπρί, σολομός, στρείδια, ρέγγα, χαβιάρι, αντσούγιες), οι ξηροί καρποί, οι σπόροι και τα συμπληρώματα ιχθυελαίου.

• Αποφύγετε τη ζάχαρη: τα εξευγενισμένα σάκχαρα επηρεάζουν τις πρωτεΐνες και τους νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνοι για τη μάθηση και τη μνήμη, όπως αναφέρει το pyli-apokalypseis.

Μπορεί ο εγκέφαλός σας να αναπτυχτεί τόσο πολύ;

Υπάρχει αυτό που λέμε έντονη διαδικασία νευρογένεσης;

Παραδόξως, ναι. Οι νέοι νευρώνες που δημιουργούνται κατά την ενηλικίωση δεν ζουν για πολύ και δεν σημαίνουν πάντοτε βελτιωμένη λειτουργία του εγκεφάλου σε κάθε πτυχή της λειτουργίας του. Επιπλέον, μια εκτεταμένη περίοδος μείωσης του ρυθμού νευρογένεσης ακολουθεί μερικές φορές μια οξεία αύξηση της νευρογενέσεως στους ενήλικες, συμβάλλοντας ενδεχομένως σε μια χρόνια κλινική κατάσταση.

Οι νέοι νευρώνες δεν λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο που λειτουργούν εκείνοι που δημιουργούνται στην παιδική ηλικία. Είναι ιδιαίτερα ευερέθιστοι αλλά δεν επεκτείνονται τόσο πολύ, ούτε διαπερνούν όλα τα στρώματα του ιππόκαμπου.

Επιπτώσεις της νευρογένεσης

Η έρευνα συνεχίζει και εξετάζει την πρακτική λειτουργία της νευρογενέσεως των ενηλίκων και πώς η διέγερση της νευρογένεσης μπορεί να θεραπεύσει ενδεχομένως τραυματισμούς και ασθένειες. Σε κάθε περίπτωση, ό,τι και να κάνετε, η αύξηση της νευρογένεσης δεν θα σας κάνει πιο έξυπνους, ούτε θα αποκλείσετε απώλεια μνήμης καθώς μεγαλώνετε. Η νευρογένεση είναι σημαντική, με την έννοια ότι εάν κρατάτε το μυαλό σας σε εγρήγορση, ο εγκέφαλος δουλεύει σκληρά και παράλληλα, όταν ασκείτε το σώμα σας τακτικά και κάνετε υγιεινή διατροφή, σύμφωνα με την επιστήμη θα κατορθώσετε να διατηρήσετε τη νευροπλαστικότητα του εγκεφάλου, ώστε να παραμείνετε σε απαράμιλλη φόρμα, ψυχί τε και σώματι!

πηγή