"Να ψοφήσει η κατσίκα του γείτονα"

"Να ψοφήσει η κατσίκα του γείτονα"! Αυτή τη... χάρη ζητά ένας Έλληνες από το Θεό σε ένα πολύ γνωστό ανέκδοτο. Το ανέκδοτο αυτό κυκλοφορεί σε πολλές χώρες και σε διάφορες παραλλαγές μιας και ο φθόνος δεν είναι μόνο ελληνικό προνόμιο.


Η λέξη άφθονος παράγεται από το στερητικό άλφα και τη λέξη φθόνος, που σημαίνει λύπη για τα ξένα αγαθά. Όσο κι αν φαίνεται παράδοξο, στην εποχή της αφθονίας ο φθόνος ζει και βασιλεύει.

Μας είναι εύκολο να καταλάβουμε το πώς κάποιοι που στερούνται ορισμένα αγαθά μπορεί να αισθάνονται άσχημα απέναντι στα αποκτήματα των άλλων. Ωστόσο όπως έχουμε δει υπάρχει κάποιο όριο ή κάποια οροφή στις επιθυμίες. Έτσι, άνθρωποι που μπορούν να χαρακτηριστούν πλούσιοι νιώθουν αντιπαλότητα με τους πλουσιότερους και τα αγαθά που εκείνοι νέμονται.

Αυτή είναι η στατιστιή όψη του φαινομένου φθόνος, η άλλη όψη η ενεργητική είναι η ενσωμάτωση του φθόνου στον τρόπο με τον οποίο βλέπει κάποιος τον εαυτό του και ενεργεί. Πολλές κινήσεις υπαγορεύονται από την ανάγκη για άνοδο στην κλίμακα έτσι που αυτό που φθονεί να μπορέσει να γίνει εκείνος που τον φθονούν.

Ο Αριστοτέλης έβλεπε το φθόνο στη σύγκριση κάποιου με τους ομοίους του και όχι με τους ανώτερούς του όταν εκείνοι επιτυγχάνουν σε κάτι που αυτός θεωρεί πλεονέκτημα, χωρίς όμως ο ίδιος να βλάπτεται πραγματικά. Και ο Ντέιβιντ Χιουμ εντόπιζε το φθόνο που γεννιέται από τη συγκριτική υπεροχή των άλλων που βρίσκονται κοντά μας. Για τον Σκωτσέζο φιλόσοφο ο φθόνος δεν παράγεται όταν έχουμε μεγάλη διαφορά από τους άλλους γιατί η απόσταση δεν ευνοεί τη σύγκριση.