Ένα ιδιότυπο καλοκαίρι…

Του Παύλου Δερμενάκη

Μπήκαμε στο καλοκαίρι, όμως το φετινό δείχνει να είναι πολύ διαφορετικό. Οι λόγοι που σηματοδοτούν αυτή τη διαφορετικότητα σχετίζονται με τη συνέχιση της επιδείνωσης των κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών που έχουμε να αντιμετωπίσουμε. Στα μεγάλα προβλήματα που βιώνουμε εδώ και μία δωδεκαετία πλέον από τα μνημόνια προστέθηκαν το 2020 η πανδημία, το 2021 η ακρίβεια με χαμηλούς ρυθμούς αρχικά και τώρα το 2022 σε συνδυασμό με τον πόλεμο στην Ουκρανία η κατακόρυφη άνοδος του πληθωρισμού, τα τεράστια προβλήματα στον ενεργειακό τομέα, η ενίσχυση των γεωπολιτικών εντάσεων σε διεθνές επίπεδο και σε ακολουθία με αυτές η μεγέθυνση της τουρκικής προκλητικότητας σε βάρος της χώρας, η οποία εκφράζεται με κάθε ευκαιρία και τρόπο. Όλα αυτά σηματοδοτούν ένα ταραγμένο καλοκαίρι, το οποίο μπορεί να γίνει ακόμα πιο δύσκολο με το θέμα των πυρκαγιών αν «κάτι πάει στραβά».

Στριμωγμένη κοινωνία

Βέβαια ο ελληνικός λαός μετά από όσα περνά, ειδικά τα τρία τελευταία χρόνια, έχει φτάσει στα όριά του όσον αφορά τον τρόπο ζωής, το επίπεδο ζωής. Έχει ανάγκη να «βγει», να αισθανθεί λίγο ελεύθερος. Να αφήσει στην άκρη, να ξεχάσει έστω για λίγο τις δυσκολίες, τα προβλήματα. Έχει ανάγκη να ξεσκάσει. Αυτό φάνηκε με την πρόσφατη πασχαλινή έξοδο. Όμως για το καλοκαίρι τα πράγματα είναι πιο δύσκολα καθώς είναι άλλο να πας στον τόπο σου για το τριήμερο του Πάσχα, απομακρυνόμενος από τα αστικά κέντρα και άλλο να κάνεις τουρισμό το καλοκαίρι ενδεχόμενα όχι στον τόπο σου. Τα κόστη είναι μεγάλα και με τις επικρατούσες συνθήκες είναι για πολλούς απαγορευτικά, για χρονικό διάστημα αντίστοιχο με τα προηγούμενα χρόνια.

Μεγάλοι χαμένοι της υπόθεσης για το καλοκαίρι 2022 είναι οι εποχιακοί εργαζόμενοι του τουριστικού τομέα. Οι πιέσεις στην αγορά, λόγω και των γενικότερων οικονομικών συνθηκών, είναι τεράστιες και οδηγούν στην αποδοχή όρων «γαλέρας» για ένα κακοπληρωμένο μεροκάματο. Ειδικά στη Βόρειο Ελλάδα με την απειλή «εισαγωγής» προσωπικού από τις γειτονικές χώρες.

Τα κόστη για τις καλοκαιρινές διακοπές είναι μεγάλα και με τις επικρατούσες συνθήκες είναι για πολλούς απαγορευτικά, για χρονικό διάστημα αντίστοιχο με τα προηγούμενα χρόνια

Πανηγυρισμοί ή πανηγύρια;

Η προσπάθεια τόνωσης του ηθικού (αλήθεια ποιων;) ξεκίνησε με τον τουρισμό. Όπως κάθε χρόνο, τα τρία τελευταία της πανδημίας, έτσι και το 2022 ο ιός «χάνεται», μπαίνει σε «καλοκαιρινή νάρκη» με το άνοιγμα του τουρισμού. Από προχθές το σύνολο σχεδόν των περιορισμών και τα μέτρα προστασίας καταργήθηκαν, όπως και τα προηγούμενα χρόνια, για να μπορέσουμε να υποδεχθούμε τους τουρίστες που τόσο έχει ανάγκη η στρεβλή δομή της ελληνικής οικονομίας. Την ίδια στιγμή αναλύσεις στον φιλοκυβερνητικό Τύπο δίνουν την εντύπωση ότι θα πάμε τόσο καλά που θα ξεπεράσουμε τις επιδόσεις του 2019. Βέβαια τόσο η γενικότερη πορεία της ελληνικής οικονομίας όσο και της ευρωπαϊκής δίνουν σημάδια μεγάλης υστέρησης από τους υψηλούς στόχους που είχαν τεθεί, αλλά μέχρι αυτή η πραγματικότητα να μεταφερθεί και στον τουρισμό με φανερά αποτελέσματα οι προσδοκίες και οι θετικές αναλύσεις κάνουν πάρτι.

Όμως το 2022 φαίνεται ότι θα έχει μια σημαντική διαφορά στον τουρισμό σε σχέση με τα δύο προηγούμενα «πανδημικά» καλοκαίρια. Ο ντόπιος τουρισμός, που αποτέλεσε το στήριγμα της τουριστικής αγοράς στο επίπεδο κύρια των μικρών επιχειρήσεων, δεν έχει τις οικονομικές δυνατότητες για να ανταποκριθεί και το 2022 στον ίδιο βαθμό. Καθώς ο πληθωρισμός αναμένεται να φτάσει το 12% τον Μάιο, οι λογαριασμοί ρεύματος συσσωρεύονται απλήρωτοι, με καταβολές μικροποσών έναντι της συνολικής οφειλής, και η τιμή των καυσίμων είναι ακριβότερη κατά 70 λεπτά (42%) συγκριτικά με το 2021, οι δυνατότητες για διακοπές στο επίπεδο του 2021 για τον Έλληνα μισθωτό και συνταξιούχο είναι απαγορευτικές. Συνεπώς το «ταμείο» για τον τουρισμό δεν θα γίνει τώρα που «μόλις ανοίξαμε και σας περιμένουμε» αλλά στο τέλος του καλοκαιριού με τον πραγματικό απολογισμό της περιόδου. Ένα δε από τα θέματα που θα μετρήσουν στον απολογισμό είναι οι συνέπειες από την έλλειψη του τουρισμού από Ρωσία και Ουκρανία λόγω του πολέμου αλλά και των πολλαπλών κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας. Το ερώτημα είναι κατά πόσον θα υπάρξουν εναλλακτικές πηγές προέλευσης τουρισμού και με ποια μέση δαπάνη.

Το φθινόπωρο που έρχεται

Τα δύσκολα στον οικονομικό τομέα θα έρθουν το φθινόπωρο. Μάλιστα θα είναι αμέσως μετά αν γίνουν εκλογές. Γιατί ως συνήθως ο «λογαριασμός» στο λαό παραδίδεται από την κυβέρνηση μετά τις εκλογές. Στην παρούσα δε φάση ο λογαριασμός θα είναι αυξημένος καθώς α) έχουν αρχίσει ήδη οι πιέσεις για να επανέλθουν σε έλεγχο τα δημόσια οικονομικά, τα οποία έχουν αφεθεί λόγω πανδημίας β) ξεκινά η διαδικασία αύξησης των επιτοκίων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, με διπλές συνέπειες. Άμεσα για τους δανειολήπτες καθώς θα δουν σταδιακά να αυξάνουν οι δόσεις των δανείων που έχουν ρυθμίσει. Έμμεσα για όλο το λαό καθώς οι δαπάνες εξυπηρέτησης του τεράστιου δημόσιου χρέους θα αυξηθούν σημαντικά, όπως συμβαίνει σταδιακά το τελευταίο πεντάμηνο με τη συνεχή άνοδο των spread, γ) φυσικά ο πληθωρισμός δεν θα έχει ολοκληρώσει τον κύκλο του όπως έλεγαν κάποιοι πέρσι. Θα συνεχίζει να ροκανίζει το λαϊκό εισόδημα στο βαθμό που η κυβέρνηση αλλά και σύσσωμο το πολιτικό σύστημα δεν προχωρούν σε μέτρα / εργαλεία προστασίας του λαϊκού εισοδήματος.

Το τέλος της τουριστικής σαιζόν για μία ακόμα φορά διαφαίνεται ότι θα συνοδευτεί με την εκ νέου έναρξη σκληρών υγειονομικών μέτρων, εκτός και αν θα βρισκόμαστε σε επίσημη προεκλογική περίοδο, που η «ελευθερία» από τα μέτρα θα παραταθεί για προφανείς λόγους. Οι ειδικοί ήδη προειδοποιούν για νέο κύμα έξαρσης της πανδημίας από το φθινόπωρο και την ανάγκη για την συνεχιζόμενη διαδικασία του εμβολιασμού με την 4η ή/και 5η δόση και βλέπουμε… Και ενώ μας προειδοποιούν ότι ο κορωνοϊός ή και άλλες απειλές για την υγεία μας είναι ενεργές, συνεχίζεται με αμείωτο ρυθμό η διάλυση του δημόσιου συστήματος υγείας και η όδευση της αντιμετώπισης των θεμάτων υγείας στον ιδιωτικό τομέα. Είναι πλέον σαφές ότι ανεξάρτητα από το μέγεθος του προβλήματος της πανδημίας στην παρούσα φάση η στόχευση της κυβέρνησης δεν είναι η αντιμετώπιση του προβλήματος της απειλής της υγείας. Η στόχευση είναι το «μυαλό» του λαού. Να είναι εγκαταστημένος στο μυαλό μας συνεχώς ο φόβος. Συνεπώς για να μην «ξεσυνηθίζουμε» μετά την τουριστική σαιζόν θα συνεχίσουμε στο μοτίβο της «προστασίας» κατά του κορωνοϊού αλλά με μεθοδεύσεις που θα έχουν στόχο το μυαλό μας και δεν θα εμποδίζουν την απρόσκοπτη λειτουργία της οικονομίας.

Όμως στα προσεχή μέτρα, μετά το καλοκαίρι, φαίνεται ότι θα προστεθούν και άλλα που θα συνδέονται με την πολυοργανική κρίση του συστήματος και τον πόλεμο στην Ουκρανία. Τα οικονομικά μέτρα της Ε.Ε. κατά της Ρωσίας και τα δικά της αντίμετρα, η αποφασισμένη απεξάρτηση από τους υδρογονάνθρακες της Ρωσίας, οι περιορισμοί σε αυτό το εγχείρημα και το υπερβάλλον κόστος οδηγούν σε νέα περιοριστικά μέτρα. Στην κατεύθυνση αυτή μας έχουν ήδη προϊδεάσει με διάφορα σενάρια ακόμα και από την Ε.Ε για περιορισμούς στην κίνηση με τα ιδιωτικά αυτοκίνητα, περιορισμούς στην κατανάλωση ενέργειας γενικά, φόβους για ανεπάρκεια καυσίμων προκειμένου να ζεσταθούμε τον προσεχή χειμώνα και άλλα αντίστοιχα.

Φυσικά τα προβλήματα θα συνεχίζουν να υπάρχουν αλλά οι στρατηγικές επιλογές των ελίτ σε Ε.Ε. και Ελλάδα για την «πράσινη» και την ψηφιακή μετάβαση και κατ’ επέκταση ο σχετικός σχεδιασμός, οι επιδοτήσεις και οι αναγκαίες αναδιαρθρώσεις για να κερδίζουν συγκεκριμένα συμφέροντα εκτός και εντός Ελλάδος θα συνεχιστούν.

Και βέβαια ως Ελλάδα θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε και τα προβλήματα που μας φέρει η επεκτατική πολιτική της γειτονικής χώρας καθώς τα γεωπολιτικά μηνύματα στην περιοχή μας με τη στάση της Τουρκίας γίνονται συνεχώς και πιο απειλητικά για τη χώρα μας.

Όλα καλά;

Το καλοκαιρινό επικοινωνιακό μήνυμα που εκπέμπει η κυβέρνηση είναι καθησυχασμός, ότι όλα είναι υπό έλεγχο με βάση το σχεδιασμό της και προετοιμασία για εκλογές. Αντίστοιχα το υπόλοιπο πολιτικό σύστημα δίνει την επικοινωνιακή μάχη των εκλογών με περιοδείες χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο όσον αφορά τις απαντήσεις στα προβλήματα. Μάλιστα στο βαθμό που προχωρούν κάποιες κατ’ ιδίαν συζητήσεις στην ουσία των προβλημάτων, το μήνυμα που εκπέμπει κύρια η αξιωματική αντιπολίτευση είναι ότι οι συνθήκες είναι τέτοιες που αναγκαστικά θα πρέπει να γίνουν συμβιβασμοί. Συνεπώς η μεν κυβέρνηση ωραιοποιεί την κατάσταση και απέχει από τη λήψη μέτρων ουσίας, πέρα από τα «επιδοματάκια» για επικοινωνιακούς λόγους, η δε αντιπολίτευση χωρίς πολιτικό λόγο ζητά να «γίνει χαλίφης στη θέση του χαλίφη» και μας προετοιμάζει για τους «συμβιβασμούς» που θα ακολουθήσουν. Έτσι κυλάει ένα ιδιότυπο προεκλογικό καλοκαίρι όπου η αντιπαράθεση μπορεί να οξυνθεί ανά πάσα στιγμή αν συμβεί «κάποια στραβή» που δεν έχει προβλεφθεί στον επικοινωνιακό προγραμματισμό των επιτελείων.

Την ίδια στιγμή η πραγματικότητα «μυρίζει» γεωπολιτικές ανακατατάξεις και όξυνση της επιθετικότητας και του επεκτατισμού της Τουρκίας. Και για αυτά τα κόμματα δεν λένε πολλά και φαίνεται να ακολουθούν εξελίξεις που έχουν ήδη δρομολογηθεί –σε αδρές γραμμές– από τους «συμμάχους».

Πηγή: edromos.gr / via