Κατά τη διάρκεια μιας «τυπικής» ανάκρισης, (η οποία ονομάζεται από τους μπάτσους προανάκριση, «φιλική κουβεντούλα» ή «εξέταση μάρτυρα»), η επιμονή των μπάτσων συνίσταται συνήθως στην αποδοχή κάποιας κατηγορίας από τον ανακρινόμενο ή τουλάχιστον στην εξεύρεση όσο το δυνατόν περισσότερων στοιχείων, που θα ισχυροποιήσουν τη στοιχειοθέτηση μιας κατηγορίας.
Σε περίπτωση, δηλαδή, που είναι σίγουροι πως η οποιαδήποτε κατηγορία θα είναι αρκετά ευσταθής στο δικαστήριο, τότε η ανάκριση λαμβάνει τελείως τυπικό χαρακτήρα, χωρίς πίεση κ.λπ., μόνο και μόνο για να συμπληρωθούν τα ανάλογα έντυπα.
Η έννοια της τυπικότητας χρησιμοποιείται προκειμένου να γίνει ο διαχωρισμός μεταξύ εξειδικευμένων μορφών ανάκρισης, όπου για παράδειγμα χρησιμοποιούνται διάφορες χημικές ουσίες, οι οποίες εξασθενούν βιολογικά και πιο άμεσα τον οργανισμό. Άλλωστε, η όλη διαδικασία μιας ανάκρισης αποσκοπεί ακριβώς στο να «σπάσει» ο ανακρινόμενος και να δεχτεί να συνεργαστεί με τους ανακριτές, προκειμένου να ξεφύγει από τη «δύσκολη» θέση.
Το παραπάνω, μπορεί να ακούγεται απλό, αλλά στην πράξη εμφανίζεται αρκετά πιο περίπλοκο. Κατά τη διάρκεια της, ο ανακρινόμενος βρίσκεται σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους, έχοντας απέναντι του επαγγελματίες του είδους. Η απώλεια της αίσθησης του χώρου και του χρόνου, είναι δεδομένη, προκειμένου να υπάρξει μια πρώτη καταπόνηση του οργανισμού.
Η θέση μέσα στο ανακριτικό δωμάτιο, είναι έτσι διαμορφωμένη ώστε να αφήνει έκθετο τον ανακρινόμενο απέναντι στους ανακριτές, δίνοντας τους πληροφορίες σχετικά με το αν αυτά τα οποία λέει, είναι αληθή ή όχι, προσαρμόζοντας ανάλογα την τακτική που ακολουθούν. Και αυτό, γιατί όταν κάποιος λέει ψέμματα τότε το σώμα αντιδρά, υιοθετώντας για παράδειγμα αμυντική στάση, (π.χ. χέρια ή πόδια, σταυρώνουν). Από την άλλη, ανεξάρτητα από τον έλεγχο του σώματος του, ένας άνθρωπος ο οποίος λέει ψέμματα αντιδρά και ασυναίσθητα.
Μυϊκές συσπάσεις στο πρόσωπο, συστολή και διαστολή της κόρης των ματιών καθώς και αύξηση ρυθμού ανοιγοκλεισίματος των ματιών, εφίδρωση στο φρύδι, κοκκίνισμα στα μάγουλα και πολλές άλλες μικροσκοπικές κινήσεις οι οποίες δεν μπορούν να ελεγχθούν, δίνουν τις πληροφορίες σχετικά με το τι πιστεύει αυτός που μιλάει, για αυτά που λέει. Άλλωστε, ακόμη και κάμερες βραδείας λήψεως χρησιμοποιούνται, προκειμένου να είναι ευδιάκριτες και οι πιο ανεπαίσθητες κινήσεις.
Ακόμη, η θέση στο δωμάτιο λειτουργεί επιβοηθητικά μέσα στο γενικότερο πλαίσιο εκφοβισμού, έχοντας όρθιους γύρω τους ανθρώπους οι οποίοι τον απειλούν, μη μπορώντας να αντιδράσει. Η συμπεριφορά των ανακριτών είναι συγκεκριμένη, όπου για παράδειγμα υπάρχει ο «καλός» και ο «κακός».
Ο ένας δηλαδή ανακριτής, παρουσιάζεται ως ο «επικίνδυνος» για τον ανακρινόμενο ενώ ο άλλος ως ο «φίλος», ο οποίος προσπαθεί να τον βγάλει από την δύσκολη κατάσταση, πιέζοντας τον να συνεργαστεί, προκειμένου να ξεπεράσει τη δύσκολη θέση και να πάψει να απειλείται από τον «κακό». Με στάση δηλαδή του είδους, «ο συνάδελφος από εδώ είναι ευέξαπτος και χτυπάει, πέστα να τελειώνουμε, εγώ μαζί σου είμαι», (πρόβλημα του, άλλωστε και εγώ θέλω να φύγω).
Η λογική του «καλού» ανακριτή-μπάτσου στοχεύει επίσης στη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ αυτού και του ανακρινόμενου. Είναι γεγονός ότι οποιαδήποτε κουβέντα που γίνεται δεκτή από τον ανακρινόμενο, ακόμα και θεωρητικά άσχετες κουβεντούλες, στοχεύουν στο να «πλησιάσει» ο μπάτσος αυτόν που έχει απέναντί του, να τον κάνει να νιώσει ότι συνομιλεί με «δικούς» του ανθρώπους.
Μέσα από επίσης πολύ συγκεκριμένες ερωτήσεις, με ανάλογο τόνο στη φωνή, ασκείται μια ψυχολογική πίεση, όπου επιχειρείται να τρομοκρατηθεί ο ανακρινόμενος σε τέτοιο βαθμό, όπου πλέον ασυνείδητα θα αρχίσει να συνεργάζεται. Προσεγγίσεις του είδους, «έλα τα ξέρουμε όλα, πέστα να τελειώνουμε», (ωραία, αφού τα ξέρετε, αποδείξτε τα και αφήστε με ήσυχο, γιατί με ρωτάτε;), «ο φίλος σου τα ξέρασε όλα», (αλήθεια, το ίδιο δεν θα μπορούσαν να πούνε σε αυτόν και για μένα;), «έλα, φαίνεσαι καλό παιδί», (τότε αφήστε με να φύγω) και «άντε να τελειώνουμε, έχουμε και δουλειές / οικογένεια κ.λπ.», (τότε να πάτε εκεί, δεν ζήτησα εγώ να είμαι εδώ), είναι μέρος της όλης ανακριτικής διαδικασίας, μέρος της προσπάθειας σπασίματος και όχι φιλικές ή μη κουβέντες, από κάποιους φαινομενικά άσχετους.
Βάσει των παραπάνω, γίνεται κατανοητό, πως η εποχή όπου η αντίσταση του ανακρινόμενου σχετιζόταν μόνο με την αντοχή του στο ξύλο, έχει περάσει σχεδόν ανεπιστρεπτί. Οι μέθοδοι οι οποίοι χρησιμοποιούνται, με τη βοήθεια της τεχνολογίας, δίνουν αρκετές πληροφορίες σχετικά με το χαρακτήρα ενός ανθρώπου, μόνο και μόνο μέσα από μια «απλή κουβέντα» με κάποιον επαγγελματία ανακριτή, ειδικότερα μέσα στο χώρο του. Το να θεωρεί κάποιος ότι μπορεί να κάνει «ιδεολογική συζήτηση» με κάποιον από αυτούς ή να παίξει το παιχνίδι τους, συμμετέχοντας σε μια ανάκριση, (απαντώντας στις ερωτήσεις κ.λπ.), κοροϊδεύοντας τους και «νικώντας» τους, είναι το λιγότερο παράλογο. Εν αντιθέσει, βοηθά στο να γίνει όσο το δυνατόν πληρέστερος ο φάκελος του, να αναλυθεί ο χαρακτήρας του, φέρνοντας τον εαυτό του σε δυσκολότερη θέση. Κάθε προσπάθεια που κάνει ο ανακριτής ή ο μπάτσος να «πλησιάσει» τον ανακρινόμενο, πρέπει να συναντά έναν αδιαπέραστο τοίχο. Καλό είναι να αρνηθεί κάθε κουβέντα οποιουδήποτε ζητήματος, ακόμα και προσωπικού που ίσως εκείνη τη στιγμή να φαίνεται άσχετο.
Ακόμη και στο γραφείο του επίσημου ανακριτή, (δηλ. όχι στην αστυνομία), ισχύει η ίδια κατάσταση, με τη διαφορά ότι η παρουσία δικηγόρου και η προετοιμασία πριν τη διαδικασία, βοηθά στο να μην δυσχεραίνεται η θέση του ανακρινόμενου. Σε οποιαδήποτε μορφής ανάκριση, το κτήνος το οποίο έχει κάποιος απέναντι του, σε καμία περίπτωση δεν «θέλει το καλό του». Η δουλειά του είναι να κατηγορεί ανθρώπους και να τους στέλνει στην φυλακή και η εμπειρία η οποία έχει, σε σχέση με την ικανότητα «σπασίματος» ενός ανθρώπου, είναι δεδομένη και δύσκολα αντιληπτή.
Από εκεί και πέρα, ο φόβος είναι κάτι το φυσικό, δεδομένο και σίγουρα περίεργο άμα δεν υπάρχει. Το θέμα είναι να μη δοθεί η δυνατότητα κατανόησης από πού προέρχεται αυτός ο φόβος, (πέρα από το ότι βρίσκεται ο ανακρινόμενος στα χέρια του κράτους). Το λιγότερο που μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος, βρισκόμενος σε αυτή την κατάσταση, είναι να διατηρήσει την ψυχραιμία του. Η αποδοχή της θέσης του κατηγορουμένου, είναι το βασικότερο και ουσιαστικότερο βήμα μιας ανάκρισης. Από εκεί και πέρα, ο ανακρινόμενος μπαίνει στο πετσί του ρόλου που προσπαθούν να του επιβάλλουν, μειώνοντας τις αντιστάσεις του, φορτίζεται συναισθηματικά και γίνεται πιο ευάλωτος στις ανακριτικές τεχνικές.
Η ουσία, βρίσκεται ακριβώς στην αντίληψη του ότι το μοναδικό που έχει σημασία, είναι να κρατηθεί η ψυχραιμία, να μην προκληθεί πανικός είτε από τις ανακριτικές μεθόδους είτε από λογικές «αθωότητας». Η εντύπωση του ότι αφού «είμαι αθώος, δεν έχω να κρύψω τίποτε», αποτελεί μια ακόμη κερκόπορτα συμμετοχής στην όλη διαδικασία, με αποτέλεσμα τη συνεργασία στο να απαντηθούν οι ερωτήσεις (που θα αξιολογηθούν αργότερα σε συνδυασμό με άλλα στοιχεία), να υπογραφεί η κάθε κατάθεση, να δοθούν αποτυπώματα κ.λπ.
Η μη συμμετοχή σε αυτό το παιχνίδι, μέσω μιας συνεχούς απάντησης, η οποία δεν δίνει περιθώρια διαλόγου, σε κάθε ερώτηση, (π.χ. δεν έχω να δηλώσω τίποτα, αν κατηγορούμαι για κάτι να μου το πείτε, αφήστε με να φύγω κ.λπ.) βοηθά. Όπως και η απαίτηση παρουσίας δικηγόρου είναι ίσως ο αποτελεσματικότερος τρόπος αφ’ ενός στο να ξεπεραστεί αυτή η διαδικασία και αφ’ ετέρου να μη δοθεί η οποιαδήποτε ευκαιρία στα γουρούνια, είτε ενδυνάμωσης μιας οποιασδήποτε κατηγορίας, είτε ευχαρίστησης στο ότι «έσπασες».
Η μη υπογραφή οποιουδήποτε χαρτιού, ακόμα και αν γράφονται επακριβώς οι φράσεις του εκάστοτε «ανακρινόμενου», δεν δίνει την δυνατότητα στις αρχές, συμπλήρωσης είτε κάποιων στοιχείων και ερωτημάτων που «ξέχασαν» να ρωτήσουν είτε του φακέλου με τον γραφικό χαρακτήρα του ανακρινόμενου, για παράδειγμα. Ποτέ δεν ξέρει κανείς τι πράγματα μπορούν να προστεθούν σε κάθε τέτοιο χαρτί, ενώ επίσης μια υπογραφή δείχνει την αποδοχή του ρόλου ως «κατηγορούμενος», «μάρτυρας», «εξεταζόμενος» κ.λπ. Το ίδιο ισχύει και όσον αφορά τα αποτυπώματα. Η άρνηση του να δοθούν αποτυπώματα, τη στιγμή μάλιστα που δεν έχει απαγγελθεί η οποιαδήποτε κατηγορία (1) αποτελεί επίσης άρνηση συμμετοχής σε αυτό το πανηγύρι. Το κλασικό «άντε να τα δώσεις και να φύγεις» αντιμετωπίζεται με την επιμονή παρουσίας δικηγόρου (2), ο οποίος γνωρίζει τον χειρισμό ανάλογων καταστάσεων σε νομικό επίπεδο. Αν πάλι απαγγελθούν οι κατηγορίες, τότε η επιμονή για συνεννόηση με κάποιον δικηγόρο, πέρα από «δικαίωμα», αποτελεί και ανάγκη, για να γίνει τουλάχιστον γνωστή η κατάσταση ομηρίας παραέξω.
Στο μυαλό του κάθε ανθρώπου πρέπει να υπάρχει ένα πράγμα. Ότι αυτοί είναι ΑΠΕΝΑΝΤΙ του και δεν είναι για καλό. Όσο δύσκολη ή πιεστική και αν φαίνεται πως είναι μια κατάσταση, το λιγότερο που μπορεί να κάνει κάποιος είναι να διατηρεί την ψυχραιμία του. Άλλωστε και όσον αφορά κυρίως τις «προσαγωγές υπόπτων», τις «εξακριβώσεις στοιχείων» κ.λπ., αν πραγματικά υπάρχουν στοιχεία ενοχής, όλα τα παραπάνω θα έπαιρναν απλά γραφειοκρατική μορφή. Η εμπειρία έχει δείξει, πως όσο περισσότερη λύσσα δείχνουν, όσο περισσότερη πίεση ασκούν, τόσο λιγότερα πράγματα έχουν στα χέρια τους.
Θα πρέπει να ξεκαθαριστεί, πως όλα τα παραπάνω δεν αποτελούν κάποιο είδους «κανόνων συμπεριφοράς». Άλλωστε, ο κάθε άνθρωπος είναι και αυτός που θα επιλέξει τη στάση που θα κρατήσει. Σημασία έχει, όμως, να γίνει κατανοητό, πως η «προσαγωγή υπόπτου για εξακρίβωση στοιχείων» ή η «προσαγωγή μάρτυρα» (όπως αρέσκονται να την ονομάζουν τελευταία) στοχεύει στην τρομοκράτηση του ανακρινόμενου. Μέσα από την «επιλογή» του να συμμετάσχει στην όλη διαδικασία, καταγράφεται ο ίδιος, δίνει την δυνατότητα στις διωκτικές αρχές, να έχουν μια πληρέστερη εικόνα κάποιων πραγμάτων και σε κάποιες περιπτώσεις, να στοιχειοθετούνται κατηγορίες ενάντια του.
Όλα τα παραπάνω, είναι απλά μια απόπειρα καταγραφής της εμπειρίας από ανάλογες καταστάσεις, βασισμένης σε δύο σημεία: Αφ’ ενός στην προστασία του ανθρώπου που τελεί υπό ομηρία και (κυριολεκτικά μόνος του) αντιμετωπίζει το κράτος σε μια από τις σκληρότερες μορφές του και αφ’ ετέρου στο –έστω και με αυτό τον τρόπο– σαμποτάρισμα κρατικών λειτουργιών.
————————–
(1) Έχει κάποια σημασία, να αναφερθούν κάποια πράγματα σε σχέση με τα αποτυπώματα, τη στιγμή που λέγονται πολλά και έχουν ακουστεί ακόμη περισσότερα. Κατ’ αρχήν, κανείς δεν υποχρεώνεται σε νομικό επίπεδο –και τη στιγμή που δεν έχουν απαγγελθεί κατηγορίες– να δώσει τα αποτυπώματα του. Από την στιγμή που αυτές απαγγέλλονται, τα πράγματα είναι λίγο μπερδεμένα, με δεδομένο του ότι η κάθε περίπτωση / δικηγόρος / κατηγορούμενος είναι διαφορετικά. Έχει αναφερθεί για παράδειγμα περίπτωση όπου κατηγορούμενος αρνήθηκε να δώσει αποτυπώματα, με το αιτιολογικό ότι έχει ξαναδώσει, και όντως (με τον δικηγόρο να βάζει το… χεράκι του, στην επεξήγηση του… Κώδικα Ποινικής Δικονομίας) να μην δίνει. Όπως επίσης έχουν αναφερθεί περιπτώσεις, όπου χρησιμοποιείται βία προκειμένου να αναγκαστεί ο «ύποπτος» και όχι κατ’ ανάγκη κατηγορούμενος να δώσει τα αποτυπώματα του, χωρίς φυσικά την… παρουσία κάποιου δικηγόρου. Σ’ αυτή την περίπτωση, η δημοσιοποίηση του γεγονότος αποτελεί και μια πρώτη μορφή αντίδρασης. Η αλήθεια πάντως, είναι πως εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, με κυριότερους τη φύση της υπόθεσης, την εμπειρία και τη θέληση του «υπόπτου» ή κατηγορούμενου και την ικανότητα του δικηγόρου, στο να βρεθούν «παραθυράκια» ακόμη και αποφυγής αυτής της… μελανής διαδικασίας.
(2) Εννοείται φυσικά, πως σε κάθε περίπτωση ανακρινόμενου ή κατηγορούμενου, ο δικηγόρος θα είναι άνθρωπος εμπιστοσύνης, που δεν θα κάνει τα… δικά του, «για το καλό» του κατηγορουμένου.
Σημαντική σημείωση:
Καλό θα είναι επίσης να αποφεύγονται οι διάφορες προσφορές και τα κεράσματα καφέδων, σάντουιτς κλπ. Ακόμα και το νερό που θ’ αναγκαστεί να πιεί κάποιος (αναγκαστικά μετά από πολυήμερη παραμονή) θα πρέπει προηγουμένως να βεβαιωθεί πως δεν έχει υποστεί επεμβάσεις. και αλλοιώσεις. Για να μη βρεθεί στη δυσάρεστη θέση όπου δεν θα μπορεί να εξηγήσει μια «ευκοίλια λόγου», που ενδεχομένως θα του προκύψει…
Από την ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ. 8, Νοέμβριος 2002
https://anarchypress.wordpress.com/2017/02/09/%cf%84%ce%b7%ce%bd-%cf%8e%cf%81%ce%b1-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%b1%ce%bd%ce%ac%ce%ba%cf%81%ce%b9%cf%83%ce%b7%cf%82/Lemmy
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Αποποίηση ευθυνών: Το ιστολόγιο δεν παρέχει συμβουλές, προτροπές και καθοδήγηση.
Εισέρχεστε & εξέρχεστε με δική σας ευθύνη :)