Χειραγώγηση; Ευχαριστώ, δεν θα πάρω!

 

Τάσος Τσακίρογλου

"Ο μονοπωλιακός καπιταλισμός προάγει τη βιομηχανία της συνείδησης ταχύτερα και ευρύτερα από άλλους τομείς της παραγωγής και ταυτόχρονα είναι αναγκασμένος να την αλυσοδένει. Μια σοσιαλιστική θεωρία των μέσων επικοινωνίας θα πρέπει να επεξεργαστεί αυτή την αντίφαση".

Αυτό έγραφε το μακρινό 1981 ο σπουδαίος Γερμανός κοινωνιολόγος Χανς Μάγκνους Εντσενσμπέργκερ στο επίκαιρο μέχρι σήμερα βιβλίο του "Για μια θεωρία των μέσων επικοινωνίας" (εκδόσεις Επίκουρος).

Σε τι ακριβώς συνίσταται αυτή η αντίφαση; Στο ότι πλέον τόσο τα κλασικά ΜΜΕ (εφημερίδες, ραδιόφωνο, τηλεόραση, ιστοσελίδες) όσο και τα σόσιαλ μίντια (facebook, twitter, instagram κ.λπ.) ενσωματώνουν την υψηλότερη σύγχρονη τεχνολογία και σε ορισμένες περιπτώσεις ανοίγουν τον δρόμο τεχνολογικών καινοτομιών που χρησιμοποιούνται και σε άλλους παραγωγικούς κλάδους.

Την ίδια ώρα όμως η ανάγκη του κεφαλαίου για χειραγώγηση των πολιτών είναι τόσο μεγάλη, ώστε αυτό αναγκάζεται να φιμώνει, να λογοκρίνει και να αλλοιώνει τόσο πολύ το δημοσιογραφικό προϊόν που να το καθιστά πραγματικά αγνώριστο. Ή, καλύτερα, προσαρμοσμένο τόσο πολύ στις επιταγές των ιδιοκτητών των ΜΜΕ που στο τέλος καταλήγει να είναι απλή παραπληροφόρηση. Μια δημοσιογραφική ηχορύπανση, με την έννοια του «θορύβου» ή ενός «σύννεφου» που πλανάται στην ατμόσφαιρα αλλά δυστυχώς και στα μυαλά των καταναλωτών της ενημέρωσης.

Εκείνο που πρέπει να αναγνωρίσουμε στον Κυριάκο Μητσοτάκη είναι η επιτυχής «ευθυγράμμιση» της συντριπτικής πλειονότητας των ΜΜΕ στο κυβερνητικό αφήγημα. Υπάρχει μια εκκωφαντική «πολυφωνική μονοφωνία», καθώς τα περισσότερα μέσα αναπαράγουν αυτό το αφήγημα με διαφορετικές λέξεις. Σε αυτό και μόνο συνίσταται ο πολυδιαφημισμένος «πλουραλισμός της ενημέρωσης» που κάθε τόσο επικαλείται ο κυβερνητικός εκπρόσωπος. Στην πραγματικότητα ποτέ δεν υπήρξε (τουλάχιστον τα τελευταία σαράντα χρόνια) τέτοιος σφιχτός εναγκαλισμός κυβέρνησης - ΜΜΕ, σε βαθμό ασφυξίας (για τα ΜΜΕ φυσικά). Σ’ αυτό εννοείται ότι έχει συμβάλει η ροή εκατομμυρίων κρατικού χρήματος προς τους ιδιοκτήτες τους, πάντα με αδιαφανή και επιλεκτικά κριτήρια, όπως άλλωστε σε όλους τους τομείς συναλλαγής δημόσιου-ιδιωτικού τομέα.

Η κυβέρνηση θα μπορούσε να πάρει πραγματικά δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, καθώς μέχρι στιγμής έχει κατοχυρώσει διάφορες πατέντες. Πρώτη: οι «ειδήσεις-φαντάσματα» που δεν εμφανίζονται πουθενά, παρότι τα γεγονότα είναι μέχρι και κραυγαλέα. Ομως τα mainstream media (της κακόφημης ΕΡΤ περιλαμβανομένης) δεν τις αναφέρουν ποτέ και άρα «δεν υπάρχουν». Δεύτερη: οι «ειδήσεις-μασκαράδες», γεγονότα καμουφλαρισμένα και εξωραϊσμένα σε βαθμό που να είναι αγνώριστα, κυρίως όσα αφορούν τις επιδόσεις της κυβέρνησης και του πρωθυπουργού. Τρίτη: οι «ειδήσεις-στο-περίπου», οι οποίες δεν έχουν ακριβώς λογοκριθεί, αλλά κάτι... λείπει. Οπως η τελευταία του ΑΠΕ-ΜΠΕ, το οποίο «ξέχασε» να περιλάβει το κομμάτι της έκθεσης των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα που αφορούσε την κατάντια της ελευθερίας του Τύπου στη χώρα μας. Τέταρτη: οι «ειδήσεις-Πινόκιο» οι οποίες είναι απλώς προϊόν πολιτικής και δημοσιογραφικής φαντασίας, όπως για παράδειγμα ότι για την ακρίβεια ή τον Κατακλυσμό του Νώε ευθύνεται ο ΣΥΡΙΖΑ.

«Χειραγώγηση σημαίνει συνειδητή τεχνική επέμβαση σε ένα δοσμένο υλικό. Οταν πρόκειται για μια σχετική με την κοινωνία επέμβαση, η χειραγώγηση είναι πολιτική πράξη» λέει ο Εντσενσμπέργκερ. Η Αριστερά πρέπει επιτέλους να αναπτύξει «μια θεωρία των μέσων επικοινωνίας» και να σταματήσει να θεωρεί -όπως το κάνει εν γένει για το κράτος- ότι θα βρει έτοιμη μια μηχανή χειραγώγησης και θα την αξιοποιήσει προς όφελός της. Αυτό προϋποθέτει την καταστροφή της «μηχανής της χειραγώγησης» και την κατασκευή της από την αρχή. Σαν μια «πολιτική πράξη»!

πηγή