Η θεολογία της Απελευθέρωσης

Συντάκτης: Περικλής Κοροβέσης

Μπορεί κανείς να φανταστεί κάποιον μητροπολίτη που με εγκύκλιό του να απαγορεύει τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου και ακόμα κάθε επιμνημόσυνη δέηση για τους ήρωες της Επανάστασης του 1821; Και ακόμα να εξορίζει κληρικούς που τόλμησαν να μνημονεύσουν στην εκκλησία τον Κολοκοτρώνη ή τον Καραϊσκάκη;

Μοιάζει λιγάκι με σκηνή επιστημονικής φαντασίας αν πούμε πως η περιφορά του Επιταφίου έπρεπε να σταματήσει και να αποδώσει φόρο τιμής στον κυβερνήτη; Επιπλέον να συνεργάζεται στενά με την αστυνομία και να χαφιεδώνει ιερείς και να τους οδηγεί σε εξορία, φυλακή ή θάνατο; Ενας από τους εκτελεσμένους ιερείς ήταν ο Γρηγόριος Νοδάρος, που αφού τον κούρεψαν και τον ξύρισαν, αποσχηματισμένος πια, προχωρούσε προς την αγχόνη χωρίς παπά.

Και έψαλλε ο ίδιος τη νεκρώσιμη ακολουθία του. Και δεν είναι ο μόνος κληρικός που απαγχονίστηκε. Ποιο ήταν το έγκλημά τους; Τρεις λέξεις: Ελευθερία, Ορθοδοξία, Ελλάδα. Ολα αυτά στη διάρκεια της Αγγλικής Κατοχής της Επτανήσου. Το όνομα του μητροπολίτη ήταν Σπ. Κοντομίχαλος, που τον είχαν χρίσει οι αγγλικές αρχές.

Και εδώ μια μικρή παρένθεση. Μιλάμε και λέμε για τα τετρακόσια χρόνια της Τουρκοκρατίας (βέβαια τότε Τουρκία δεν υπήρχε. Εγινε κράτος μετά την πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας). Αλλά δεν μιλάμε ούτε για Ενετοκρατία ούτε για Αγγλοκρατία αλλά ούτε για Γαλλοκρατία, έστω και αν ήταν λιγόχρονη. Μήπως το «ανήκομεν εις την Δύσιν», το γνωστό απόφθεγμα του Εθνάρχη, έχει αναδρομική ισχύ; Μήπως κάθε ευρωπαϊκή κατοχή της Ελλάδας σημαίνει πρόοδος και εκσυγχρονισμός της χώρας;

Αν και ο ακόλουθος παραλληλισμός δεν ισχύει, δεν παύει να είναι πειρασμός για κάποιον που αρέσκεται να θέτει ερωτήματα: Μήπως ζούμε σε μια Ευρωκρατία; Αν ισχύει αυτό, τότε εθνικοί ήρωες θα έπρεπε να είναι οι εγκληματίες-δωσίλογοι που υπηρέτησαν πιστά μια ευρωπαϊκή δύναμη. Τη ναζιστική Γερμανία.

Να ξαναγυρίσουμε στο θέμα. Τι σχέση έχει ο χριστιανισμός με αυτόν τον εγκληματία μητροπολίτη που σκότωνε τους παπάδες του (και λαϊκούς βέβαια); Ή να πάμε πιο μακριά. Η Ιερά Εξέταση που έκανε τα βασανιστήρια επιστήμη, ένας πρόδρομος του Αουσβιτς, ήταν έργο Θεού; Και για να πάμε στα δικά μας. Ποια θέση κράτησε η Ιεραρχία της δικής μας Εκκλησίας στην Κατοχή;

Ή πώς δέχτηκε τα φασιστικά καθεστώτα του Μεταξά και του Παπαδόπουλου; Συνεργάστηκαν σαν υποτακτικοί χαφιέδες. Παράλληλα υπήρχαν μητροπολίτες στην Αντίσταση, ένοπλοι κληρικοί στα βουνά. Και στο Πολυτεχνείο υπήρχαν πολλοί που όλοι μας τους έχουμε ξεχάσει.

Να αναφέρουμε μερικά ονόματα: ο παπα-Γιώργης Πυρουνάκης, ο Νίκος Ψαρουδάκης, εκδότης της εφημερίδας «Χριστιανική», ο διάκονος Τιμόθεος Λαγουδάκης και ο νυν αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος Γιαννουλάτος. Από αυτά τα λίγα δεδομένα φαίνεται πως υπάρχουν δύο σαφή αντιτιθέμενα ρεύματα του χριστιανισμού. Το ένα είναι στην υπηρεσία των τυράννων και της κάθε εξουσίας για να υποδουλώνει τον κόσμο. Και το άλλο απελευθερώνει και μάχεται την αδικία και την τυραννία.

Είναι αλήθεια πως και οι τρεις μονοθεϊστικές θρησκείες είναι βαθύτατα διχασμένες. Ενώ και οι τρεις στον ίδιο, έναν και μοναδικό Θεό που είναι η αλήθεια πιστεύουν, δεν μπορούν να βρουν άκρη μεταξύ τους.

Αλλά και στο εσωτερικό της κάθε Ομολογίας υπάρχει ένας άτυπος εμφύλιος πόλεμος (και μερικές φορές πραγματικός: σιίτες-σουνίτες) που έχουν να κάνουν με την ερμηνεία των Ιερών Γραφών (Τορά, Βίβλος, Ευαγγέλια, Κοράνι). Και από την εποχή που γράφτηκαν αυτά τα κείμενα που θεμελίωσαν θρησκείες, έχουν περάσει δεκάδες αιώνες, έχουν γραφτεί εκατοντάδες χιλιάδες βιβλία μέχρι σήμερα και ακόμα ερμηνεύονται.

Και πιθανότατα θα ερμηνεύονται μέχρι την πιθανή καταστροφή του πλανήτη από την υπερθέρμανσή του. Πρόκειται για ένα χάος που όποιος το προσεγγίσει ή παραμένει στο χάος ή βγαίνει πιο χαοτικός.

Αλλά υπάρχει και μια άλλη προσέγγιση, πιο απλή, που την εξέφρασε με δυο λέξεις ο αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος: Ο Θεός είναι αγάπη και ειρήνη. Δηλαδή, έργα των ανθρώπων που ο χριστιανισμός τούς οπλίζει με πίστη εναντίον του Μαμωνά-Κεφαλαίου και της Τυραννίας. Δηλαδή έχουμε τη Θεολογία της Απελευθέρωσης, που κατά την άποψή μου είναι πιο έγκυρη ερμηνεία των Γραφών.

Ο διαπρεπής θεολόγος Θανάσης Ν. Παπαθανασίου, σε ένα μικρό βιβλίο (Η ρήξη με το μηδέν, εκδόσεις Αρμός) εξετάζει τα πράγματα από τη σκοπιά της πολιτικής θεολογίας. Τα κείμενα τα λέει σφηνάκια.

Με μια απλή γραφή, αλλά με διεισδυτική ματιά, μας εξηγεί τα μυστήρια και ακατανόητα των Γραφών, με απλό αφήγημα που μοιάζει σαν κουβέντα σοφού φίλου. Ολα είναι μπροστά μας και χειροπιαστά.

Και η Ανάσταση του Χριστού δεν είναι ένα μεταφυσικό φαινόμενο, αλλά η ίδια η ζωή που νικάει τον θάνατο. Η ζωή όλων μας βέβαια, αν είμαστε ακόμη ζωντανοί. Γιατί δεν είναι σίγουρο ότι όλοι αυτοί που βλέπουμε να περπατούν δίπλα μας είναι ζωντανοί. Σήμερα και τα πτώματα περπατούν. Κατά την άποψή μου αυτό το βιβλίο πρέπει να διδάσκεται στα σχολεία.

ΥΓ.: Πηγή για την Κεφαλονιά είναι η εξαίρετη μελέτη του ιστορικού Πέτρου Πετράτου «Ο ριζοσπαστισμός στην Κεφαλονιά» (εκδόσεις Καρούσος).

http://www.efsyn.gr/arthro/i-theologia-tis-apeleytherosis