Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και η χειραγώγηση

"Οι μάζες δεν διψούν για αλήθεια. Όποιος μπορεί να τις προμηθεύσει με ψευδαισθήσεις γίνεται εύκολα ο κυρίαρχός τους. Όποιος προσπαθήσει να διαλύσει τις ψευδαισθήσεις τους γίνεται εύκολα θύμα τους". Gustave Le Bon, 1841-1931, Γάλλος ανθρωπολόγος.

Όλο και περισσότερο επικρατεί η άποψη, πως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν έναν χώρο ελεύθερης έκφρασης, όπου το άτομο μπορεί να αναπτύξει τις απόψεις του και πως μέσω αυτών μπορούν να οργανωθούν κοινωνικές αντιστάσεις απέναντι στις εκάστοτε κυβερνήσεις, το κράτος και την εξουσία.

Αυτή είναι η μια πλευρά, η θετική, αλλά πιστεύουμε πως η ελευθερία της άποψης, της μη χειραγωγούμενης άποψης θα μπορούσαμε να πούμε, δεν είναι και τόσο δεδομένη, όπως παρουσιάζεται, ακόμα και στον «ασφαλή» χώρο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Ακόμα και η οργάνωση κοινωνικών αντιστάσεων, από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ισχύει μόνο αν το επιθυμεί μια μεγάλη κυρίαρχη τάση, που θα σπρώξει και θα πριμοδοτήσει κοινωνικές αντιστάσεις για δικούς της, συνήθως εξουσιαστικούς ή στενά ωφελιμιστικούς λόγους. Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση, οι κοινωνικές αντιστάσεις μπορούν να χαρακτηριστούν αρνητικά και να σαμποταριστούν εν τη γενέσει τους. 

Στον κόσμο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, λοιπόν, μπορεί κάποιος να παρατηρήσει, σε μικρογραφία, κάποιους από τους τρόπους χειραγώγησης απόψεων και συνειδήσεων. Η ανάγκη του αυτοπροσδιορισμού του ατόμου πολλές φορές οδηγεί σε μια αυστηρή κατηγοριοποίηση, μέσω της οποίας το άτομο μαθαίνει να σκέφτεται μέσα από ένα πλήθος μοτίβων, που άτυπα «διδάσκονται» από συνεχείς επαναλήψεις. Τα μοτίβα μπορεί να περιλαμβάνουν «λέξεις κλειδιά», με τις οποίες το άτομο μπορεί να ξεκλειδώσει τον χώρο, που θέλει να βρίσκεται και φαντασιακά ή και ουσιαστικά να κατοικοεδρεύει ιδεολογικά εκεί που επιθυμεί.

Επίσης, οι «λέξεις κλειδιά» μπορεί να αποτελέσουν προϋπόθεση και παρασύνθημα προς τους κλειδοκράτορες και ηγέτες του εκάστοτε χώρου, ώστε να δεχτούν το άτομο στον χώρο τους. Εκτός από τις «λέξεις κλειδιά» μεγάλο ρόλο παίζουν τα σύμβολα, οι εικόνες και το ύφος του χρήστη, το οποίο του δίνει μια ιδιαίτερη ταυτότητα, χωρίς, όμως, να αποδεσμεύεται από το γενικό ύφος του χώρου, στον οποίο το άτομο θέλει να ενταχθεί ή ήδη έχει ενταχθεί. 

Στον γρήγορο και βασισμένο, κυρίως, στις εντυπώσεις, κόσμο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, γενικά δεν χρειάζονται πολλές λέξεις και ανάπτυξη απόψεων. Όσο λιγότερα κάποιος μπορεί να πει τόσο καλύτερα. Ακόμα και τα σημεία στίξης πολλές φορές είναι περιττά, ειδικά όταν ο χρήστης χρησιμοποιεί κάποια βαρύγδουπη επαναστατική βρισιά, που έχει νομιμοποιηθεί στο λεξιλόγιο με τις «λέξεις κλειδιά» και που πολύ συχνά τονίζεται με κεφαλαία γράμματα. 

Τότε σίγουρα δεν υπάρχει λόγος για την χρήση σημείων στίξης, αφού έχει χρησιμοποιηθεί στο μέγιστο η επιθυμητή «λέξη κλειδί». Επίσης, το άτομο μπορεί να συμμετέχει σε όποια συζήτηση θέλει και να κόψει την συζήτηση ή να παρακάμψει όποιο σκέλος επιθυμεί, όποτε βρει δυσκολία. Με αυτό τον τρόπο η αρχική «άποψη» λαμβάνει την μορφή ψήφου, δεν κατατίθεται για να αντιπαρατεθεί, αλλά για να μην «ηττηθεί» απογοητεύοντας έτσι τον ίδιο τον χρήστη, αλλά και τον χώρο στον οποίο ανήκει ή θέλει να ανήκει. 

Επίσης, ένα άλλο χαρακτηριστικό της στενής ιδεολογικής ομαδοποίησης, είναι η αναπαραγωγή των απόψεων των παραγόντων του χώρου, που θέλει να ενταχθεί το άτομο και του οποίου την αναγνώριση επιδιώκει. Οποιαδήποτε μομφή προς τους ηγέτες, συνήθως δεν αντιμετωπίζεται από τους ίδιους τους ηγέτες, καθώς οι ίδιοι είναι επιφορτισμένοι με ανώτερα επαναστατικά καθήκοντα και αξιώματα, αλλά από τους ακόλουθούς τους. 

Μέσα σε όλο αυτό τον ορυμαγδό, δεν γίνεται να μην υπάρχουν και τα άτομα, που ενώ είναι ενταγμένα ιδεολογικά σε ένα συγκεκριμένο χώρο, χρησιμοποιούν τα σύμβολα, τις «λέξεις κλειδιά», ακόμα και το ύφος του εναλλακτικού ή αντεξουσιαστικού χώρου, τελικά, παίζουν έναν «χαλαρό» αντιπολιτευτικό ρόλο στο πλάι λόγου χάριν του Συριζα με τα γνωστά κινηματικά φληναφήματα. Τα συγκεκριμένα άτομα είναι χρήσιμα για τον «χώρο» και τους παράγοντές του, αφού εκφράζουν έναν, επιδερμικό βεβαίως, πλουραλισμό απόψεων απέναντι στις κυρίαρχες κινηματικές απόψεις. 

Βέβαια, κόρακας κοράκου μάτι δεν βγάζει, που λέει και η σοφή λαϊκή παροιμία και γι’ αυτό όταν σε μια συζήτηση, στην οποία συμμετέχουν άτομα μεταξύ της κυρίαρχης τάσης και της αντιπολίτευσης εμφανιστεί άποψη, που υποστηρίζει ουσιαστικά τον αντιπολιτευόμενο, αλλά το στίγμα είναι μη αποδεκτό από τον «χώρο», τότε η άποψη αυτή απομονώνεται από όλους, αποφεύγεται η απάντηση ή η οποιαδήποτε διάδραση με το άτομο, που την εκφέρει.
Σαν να μην ειπώθηκε ποτέ ένα πράγμα! 

Όλα τα παραπάνω επαναλαμβάνονται μονότονα με την ίδια και την ίδια τεχνική και δεν αποτελούν πρωτόγνωρες καταστάσεις για όσους σχέσεις με μέσα κοινωνικής δικτύωσης παρ’ ότι ίσως ποτέ να μην έχουν δώσει βάση σε όλα αυτά. Οι παραπάνω τεχνικές διαπνέονται από μια βαθιά κομματική λογική και ουδεμία σχέση έχουν με ελευθεριακές, αναρχικές και ανεξούσιες αντιλήψεις.

Τα σύμβολα ή οι αυτοπροσδιορισμοί που παραπέμπουν στην αναρχία χρησιμοποιούνται ξεκάθαρα ως κράχτες για την είσοδο σε μια βαθιά κομματίλα, η οποία ακόμα και στον «ελεύθερο» κόσμο των κοινωνικών δικτύων υποχρεώνει τους «οπαδούς» να ακολουθούν πιστά τις εκάστοτε κινηματικές γραμμές. Εννοείται, βέβαια, πως μέσα από αυτές τις κομματικές πρακτικές όχι μόνο δεν ενισχύεται και προχωρά η ιδέα της αναρχίας, αλλά μεθοδικά ευτελίζεται και ταυτίζεται με την αριστερά και τον κομμουνισμό και τα τελευταία χρόνια, ακόμα και με τις απαγορεύσεις, τις απολύσεις, τις αναστολές αλλά και όλες τις μεθόδους Απαρτχάιντ, που εφαρμόζουν οι τωρινοί διαχειριστές των κρατικών υποθέσεων. 

Μια λέξη κλειδί, που αποτελεί κοινό παρονομαστή όσων υποστηρίζουν τα μέτρα Απαρτχάιντ της κυβέρνησης, τον υποχρεωτικό ή τον καθολικό (sic) εμβολιασμό, τις απολύσεις, τις αναστολές εργασίας και ουσιαστικά την ίδια την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, δηλαδή τα ΜΜΕ, τα κόμματα και μέρος του λεγόμενου α/α χώρου είναι η λέξη «ψεκασμένος». Με το που εμφανίζεται η λέξη «ψεκασμένος» τότε σύσσωμο το σώμα των ακολουθητών σπεύδει να επιβραβεύσει και να συμφωνήσει.
Συνήθως για να δοθεί περαιτέρω έμφαση και για δυνάμωμα του διαδικτυακού «συναγερμού», κοτσάρεται δίπλα στο «ψεκασμένος» και η λέξη «φασίστας». Η απόφαση έχει ήδη βγει από την «κεντρική επιτροπή». Αυτός ο μηχανισμός προπαγάνδας, συκοφάντησης, αλλά και κινηματικού μακαρθισμού, στηρίζεται κυρίως στην απουσία ανάλυσης και σκέψης, ενώ προσπαθεί να συνδέσει εικόνες και δράσεις με το επιθυμητό αφήγημα που πρέπει να περαστεί στους ακολουθητές, άσχετα αν οι εικόνες αυτές και οι δράσεις όχι μόνο μπορεί να είναι αντίθετες αλλά να είναι και εχθρικές η μια απέναντι στην άλλη. 

Όσο συχνότερα, λοιπόν, εμφανίζεται η λέξη «ψεκασμένος» για να χαρακτηρίσει οποιονδήποτε πάει κόντρα στους αποκλεισμούς περιοχών, στους εκβιασμούς, την ιατρική τρομοκρατία και τις ναζιστικές μεθόδους του κράτους, τόσο καλύτερο αποτέλεσμα έχει η προπαγάνδα ενάντια του.
Ουσιαστικά πρόκειται για την εφαρμογή στην πράξη της φράσης, που αποδίδεται στον Γκαίμπελς «πες, πες, πες ένα ψέμα, στο τέλος κάτι θα μείνει», που οι κομματικοί μηχανισμοί και όσοι κάνουν πολιτική, την εφαρμόζουν πιστά. 

Ένα εξαίσιο παράδειγμα για το πώς λειτουργεί η κομματίλα απέναντι σε κάτι που αισθάνεται απειλή, είναι η αντιμετώπιση που επιφυλάχθηκε για την αφίσα του συλλαλητηρίου της 2ας Οκτωβρίου για τις μεθόδους Απαρτχάιντ του κράτους, τους αποκλεισμούς περιοχών, τις απολύσεις, τους εκβιασμούς, την ιατρική τρομοκρατία και τις ναζιστικές μεθόδους του κράτους. Δεξιοί, αριστεροί και αναρχιστές, ουσιαστικά υπερασπιστές όλων των παραπάνω, σήμαναν κομματικό συναγερμό για την αφίσα. 

Βέβαια, ο συναγερμός ουσιαστικά είχε να κάνει με την ίδια την δράση του συλλαλητηρίου και όχι τόσο για το τι έλεγε η αφίσα. Χωρίς πολλά πολλά η «Συσπείρωση Αναρχικών» χαρακτηρίστηκε «ψεκασμένη», όπως και η «Πρωτοβουλία ενάντια στο υγειονομικό Απαρτχάιντ». 

Μάλιστα, ανταρσιώτης συνδικαλιστής γιατρός χαρακτήρισε τα μέλη της ομάδας ως «alt- right “αναρχικούς”». Ακόμα, δηλαδή και ένας κομματικός συστημικός γιατρός, που η σχέση που έχει με την αναρχία είναι άκρως ανταγωνιστική και που λούφαξε στις αναστολές εργασίας των συναδέλφων του, θεώρησε ότι μπορεί να παρουσιαστεί ως τιμητής και αξιολογητής αναρχικών απόψεων και πρακτικών!!
Από κοντά και προς επιβεβαίωσή του έσπευσαν ορισμένοι πραγματικά αξιοθρήνητοι αριστεροί και «αντιεξουσιαστές» ακόλουθοί του, στήνοντας στο πόδι μια ιδιότυπη κεντρική κομματική επιτροπή. Μάταια κάποιοι προσπάθησαν να εξηγήσουν στην «κεντρική επιτροπή» του ανταρσιώτη γιατρού, πως δεν βλέπουν κάτι «ψεκασμένο» στην αφίσα. Η γραμμή είχε ήδη περάσει και προσπαθούσε να δουλέψει. Porca kinimatiki miseria… 

Κάποιοι άλλοι κυριολεκτικά κλαυσίγευλοι έσπευσαν να σημειώσουν πως η αναφορά της αφίσας για «παγκόσμιο πείραμα υποταγής», είναι «ψέκασμα», λες και είναι κάτι συνηθισμένο ιστορικά, εν καιρώ «ειρήνης» σε παγκόσμια κλίμακα τα κράτη να κλειδώνουν και να ξεκλειδώνουν τεράστιους πληθυσμούς κατά το δοκούν ή να περιορίζουν ώρες κυκλοφορίας και μάλιστα χωρίς να ανοίξει ρουθούνι. Λες και τα ίδια τα κράτη δεν ομολογούν ότι εξαναγκάζουν παγκόσμια σε ιατρικές πράξεις με αντάλλαγμα την «ελευθερία». 

Εάν είναι ένα πετυχημένο ή όχι πείραμα, μένει να αποδειχθεί, αλλά το ότι αποτελεί ένα γεγονός δίχως προηγούμενο, αυτό δεν χωρά αμφιβολία. Από εκεί και πέρα πράγματι μικρή αξία έχει για κάποιους και δη αναρχικούς να χαρακτηρίζονται «ψεκασμένοι» από εκπροσώπους του κινήματος-κόμματος που η υποστήριξη τους στους υποχρεωτικούς εμβολιασμούς ήδη έχει αποτυπωθεί σε νόμο του κράτους ο οποίος τυπώθηκε σε ΦΕΚ από την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας. Οπότε οι ιντερνετικές κραυγές και οι χαρακτηρισμοί πίσω από μια οθόνη, για «ψέκασμα», περί «αγκαλιάς με φασίστες» και «alt right αναρχίας» από άτομα που όχι μόνο αγκάλιασαν όλα τα περιοριστικά μέτρα του Κούλη, αλλά έστρωσαν το χαλί και για νέα μέτρα Απαρτχάιντ, επιστρέφονται με φόρα. 

Ο κινηματικός μακαρθισμός μάλιστα έφθασε στο σημείο να εγκαλεί την αφίσα εξαιτίας της αναφοράς της «στην παγκόσμια κυριαρχία». Λες και ο Κούλης, αυτός ο μεγάλος ηγέτης, εφαρμόζει από το πολυμήχανο μυαλό του, μόνος του τα όποια σχέδια Απαρτχάιντ και γίνεται παράδειγμα για τους απανταχού εξουσιαστές άλλων κρατών. 

Ω, μεγάλε λαοπρόβλητε παγκόσμιε ηγέτη! Λες και αυτοί οι εξουσιαστικοί σχεδιασμοί που υπερβαίνουν τα πλαίσια του ελλαδικού χώρου, θα πρέπει να ονομαστούν σύμφωνα με την αριστερίστικη μαρξιστική θεώρηση του «ιμπεριαλισμού» και όποιος δεν την ακολουθεί είναι «ψεκασμένος». Υπάρχει βέβαια και η πιθανότητα όλοι αυτοί να θεωρούν όντως τον Κούλη ως έναν παγκόσμιο υπερηγέτη και γι’ αυτό τον λόγο να τον στηρίζουν κάνοντας τουλάχιστον ησυχία τα δύο τελευταία χρόνια. 

Έτσι, λοιπόν, οι «λέξεις κλειδιά» από τα κατάλληλα άτομα με βαθιά κομματικές λογικές, μπορούν να προκαλέσουν συνειδησιακό κώμα στους ακολουθητές τους, δημιουργώντας ιδεολογικούς στρατούς με σαφή γραμμή, χωρίς να είναι επιθυμητή η όποια διαφορετική προσωπική πνευματική ανάπτυξη. Οι μειωτικοί χαρακτηρισμο, χωρίς κανένα ίχνος στοιχειώδους κριτικής, έχουν στόχο να πλήξουν την όποια αντίδραση απέναντι στους κρατικούς σχεδιασμούς και στις κρατικές πρακτικές. Όλοι αυτοί αποτελούν μέρος του συστήματος, συνδιαλέγονται, συμμετέχουν στην κρατική διαχείριση προτείνοντας νόμους και ποινές και στα δύσκολα είναι εκεί για να συκοφαντήσουν οτιδήποτε βρίσκεται είναι έξω από τα στενά κινηματικά και κομματικά τους πλαίσια και αντιδρά σε όλο αυτό το σύστημα, που είναι ενιαίο και διασχίζει τον χώρο της δεξιάς, της αριστεράς και των αντιεξουσιαστικών συνιστωσών της, σαν εξουσιαστικό σώμα με πολλά εξαρτήματα, που το καθένα εξυπηρετεί με τον τρόπο του το κράτος και την εξουσία. 

Δεν θα τους περάσει. Οι εποχές των ιδεολογικών συγγενειών έχουν περάσει, οι μάσκες είχαν πέσει καιρό, απλά τώρα είναι ηλίου φαεινότερον. Καιρός ο καθένας να λάβει θέση στο μετερίζι που εξυπηρετεί και εκτός από σύμβολα, λέξεις-κλειδιά, εικόνες και εντυπώσεις στον κόσμο των κοινωνικών δικτύων, να καταλαβαίνει τι διαβάζει, να έχει αντίληψη και να μην είναι άλλος ένας ακολουθητής πίσω από μια οθόνη.

Ελευθερόκοκκος

Δημοσιεύθηκε στην ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ. 219, Οκτώβρης 2021

πηγή