Ολόκληρη η «Οδύσσεια» στο κεφάλι μιας καρφίτσας!

(Λόγω της χτεσινής επίσκεψής μας στον Δημόκριτο στην "Βραδιά Ερευνητή"

Το μοναδικό στα Βαλκάνια σύστημα λιθογραφίας ηλεκτρονικής δέσμης νέας γενιάς λειτουργεί εδώ και λίγους μήνες στον τομέα Μικροηλεκτρονικής του Ινστιτούτου Προηγμένων Υλικών, Φυσικοχημικών Διεργασιών, Νανοτεχνολογίας και Μικροσυστημάτων του Κέντρου Ερευνών «Δημόκριτος».
Οι ερευνητές δεν απέχουν πολύ από το να επιβεβαιώσουν την πρόβλεψη που είχε κάνει το 1959 ο γνωστός φυσικός Richard Faynman σε ομιλία του με τίτλο «There is plenty of room at the bottom» (μτφρ. «Υπάρχει αρκετός χώρος εκεί κάτω»), ότι δηλαδή στο άμεσο μέλλον κάποιος θα μπορούσε να γράψει ολόκληρη τη Βρετανική Εγκυκλοπαίδεια στην επιφάνεια της κεφαλής μιας καρφίτσας!
Με το σύστημα λιθογραφίας ηλεκτρονικής δέσμης νέας γενιάς, ολόκληρη η «Οδύσσεια», το έπος των 12.110 στίχων του Ομήρου, το οποίο μαζί με την απόδοσή του στη νεοελληνική έχει έκταση 303 σελίδων, καλύπτει μια επιφάνεια 0,05 τετραγωνικών χιλιοστών και έχει μέγεθος όσο μια τελεία γραπτού λόγου. Αξίζει να σημειωθεί ότι το πάχος της γραμμής ενός μολυβιού είναι 15 νανόμετρα (ένα νανόμετρο είναι ένα δισεκατομμυριοστό του μέτρου)!
Νανοδιάσταση
Το εν λόγω σύστημα ουδεμία σχέση έχει με την κλασική δημιουργία εντύπων. Μπορεί να συμβάλει στην κατασκευή ολοκληρωμένων κυκλωμάτων, αποτελούμενο από στοιχεία σε νανοδιάσταση. Τα ολοκληρωμένα κυκλώματα χρησιμοποιούνται για τη λειτουργία ηλεκτρικών συσκευών. Τα στοιχεία που αποτελούν ένα ολοκληρωμένο κύκλωμα κατασκευάζονται πάνω σε ένα λεπτό στρώμα πυριτίου, όπου με διάφορες τεχνικές διαμορφώνονται και συνδέονται μεταξύ τους, χωρίς να χρειάζεται να κολληθούν σε πλακέτα, όπως συμβαίνει με τα λεγόμενα «διακριτά» στοιχεία (πυκνωτές, αντιστάσεις κ.λπ.). Στα στάδια της κατασκευής των ολοκληρωμένων κυκλωμάτων χρησιμοποιείται μια διαδικασία αποτύπωσης που ονομάζεται λιθογραφία, κατ' αντιστοιχία με την τυπογραφική μέθοδο.

Το σύστημα λιθογραφίας ηλεκτρονικής δέσμης νέας γενιάς χρησιμοποιεί μια εστιασμένη δέσμη ηλεκτρονίων για να «γράψει» πάνω σε μια επιφάνεια με πάχος γραμμής μικρότερο και από 10 νανόμετρα. Σύμφωνα με το διευθυντή ερευνών του ινστιτούτου, Νίκο Γλέζο, για να αντιληφθεί κάποιος τις δυνατότητες του συγκεκριμένου μηχανήματος, ο επιστημονικός συνεργάτης του ινστιτούτου, Αντώνης Ολζιέρσκυ, έκανε σμίκρυνση του κειμένου της «Οδύσσειας» πάνω σε μια επιφάνεια πυριτίου με την ίδια τεχνική που χρησιμοποιείται για την κατασκευή των ολοκληρωμένων κυκλωμάτων.
Η χρηματοδότηση για την προμήθεια του συστήματος έγινε από ευρωπαϊκό πρόγραμμα αριστείας. Πρόκειται να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή πρότυπων ηλεκτρονικών διατάξεων, καθώς και για οπτικές διατάξεις σε διάφορες εφαρμογές, από τα ηλεκτρονικά μέχρι την ανίχνευση βιολογικών υλικών, όχι αποκλειστικά από τον «Δημόκριτο», καθώς το ινστιτούτο επιδιώκει συνεργασία με πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα και εταιρείες από τον ελληνικό χώρο.