Στην Αρχαία Ελλάδα οι πεταλούδες ονομάζονταν 'ψυχές", καθώς πιστευόταν ότι είναι οι ψυχές των νεκρών.

Η πεταλούδα στους παραδοσιακούς πολιτισμούς ήταν σύμβολο
της ψυχής, επειδή αλλάζει από γήινη κάμπια, μέσω διάλυσης σε ουράνιο φτερωτό πλάσμα. Υποδηλώνει αναγέννηση και ανάσταση και όπως και ο διπλός πέλεκυς είναι ένα σύμβολο της Μεγάλης Θεάς.

Οι Ελληνες απεικόνιζαν την Ψυχή των νεκρών σαν μικρά φτερωτά όντα, ως πτηνά, νυκτερίδες, χρυσαλλίδες, τα οποία καλούνται και "ψυχές".
Στην Ινδία μία άσπρη πεταλούδα είναι ένα πνεύμα νεκρού, ενώ στον Χριστιανισμό ήταν σύμβολο Ανάστασης, επειδή τα στάδια της ανάπτυξής της είναι ζωή, θάνατος και Ανάσταση.

Μερικές φορές απεικονίζεται στο χέρι του Χριστού. Από τις Μυκήνες του 1500πΧ, προέρχεται αυτή η πεταλούδα, που αντιπροσωπεύει την Μεγάλη Μητέρα. Οπως και εκείνη, έτσι και η πεταλούδα, περιέχει μέσα της όλες τις προηγούμενες ενσαρκώσεις, και την υπόσχεση των μελλοντικών γεννεών. Το σχήμα θυμίζει τον Μινωικό διπλό Πέλεκυ.

Η ΠΕΤΑΛΟΥΔΑ ΣΤΟΥΣ ΜΥΘΟΥΣ ΤΩΝ
ΙΝΔΙΑΝΩΝ

Εξαιτίας της ομορφιάς τους, της δύναμης της πτήσης και της πλήρους μεταμόρφωσής τους οι πεταλούδες απαντώνται συχνά και στους μύθους των Βορειοαμερικανών Ινδιάνων.
Σε ένα από τα πρώιμα ανθρωπολογικά άρθρα του, ο Grinnell, αναφέρεται σε μια βασική πεποίθηση των Μπλάκφουτ, ότι τα όνειρα έρχονται στον ύπνο με μια πεταλούδα.
Το σύμβολό τους για την πεταλούδα ήταν ένα σχέδιο που έμοιαζε με μαλτέζικο σταυρό με έναν βραχίονα οριζόντιο και το άλλο κάθετο.
Το σύμβολο ζωγραφιζόταν σε ένα οίκημα για να δείξει ότι το ύφος και η μέθοδος διαμόρφωσης του οικήματος διδάχθηκαν στον ιδιοκτήτη σε ένα όνειρο.

Ήταν επίσης η συνήθεια των γυναικών της φυλής να φτιάχνουν τα μαλλιά τους κότσο έτσι ώστε να μοιάζουν με φτερά πεταλούδας.

Ακόμα κεντούσαν το σύμβολο της πεταλούδας σε ένα μικρό κομμάτι δέρματος ελαφιού και το έδεναν στα μαλλιά του μωρού τους, όταν ήθελαν να το κοιμήσουν. Ταυτόχρονα ψιθύριζαν ένα νανούρισμα, ζητώντας από την πεταλούδα να έλθει και να κοιμήσει το παιδί τους.

Η καθαρή ομορφιά της πεταλούδας ερμηνεύεται σε ένα μύθο των Παπάγκο. Σύμφωνα με τον μύθο, ο δημιουργός ένιωσε θλίψη για τα παιδιά, όταν συνειδητοποίησε ότι το πεπρωμένο τους ήταν να γεράσουν και να γίνουν αδύναμα πλάσματα. Μάζεψε, λοιπόν, τα όμορφα χρώματα από διάφορες πηγές όπως το φως του ήλιου, τα φύλλα, τα λουλούδια, και ο ουρανός.

Έβαλε τα χρώματα σε ένα μαγικό σακκούλι και το παρουσίασε στα παιδιά. Όταν εκείνα το άνοιξαν, οι χρωματισμένες πεταλούδες πέταξαν έξω ελεύθερες, γοητεύοντας τα παιδιά που δεν είχαν δει ποτέ τίποτα τόσο όμορφο.
Οι πεταλούδες τραγούδησαν κι έκαναν τα παιδιά ακόμα πιο ευτυχισμένα.
Όμως, τα πουλιά παραπονέθηκαν στο δημιουργό γιατί οι πεταλούδες ήταν τόσο όμορφες και μπορούσαν να τραγουδούν όπως τα πουλιά.
Για αυτό ο δημιουργός απέσυρε από τις πεταλούδες τη δυνατότητα να τραγουδούν. Από τότε, αν και όμορφες, παραμένουν σιωπηλές.

 

Επίσης, και στον ιαπωνικό μύθο της λευκής
πεταλούδας είναι εμφανής η άποψη πως η λευκή πεταλούδα είναι η ψυχή της γυναίκας του γέροντα, που πέθανε νέα και έφυγε νωρίς από τη ζωή του.
Η ψυχή επιστρέφει να οδηγήσει τον αγαπημένο της στο πέρα κόσμο, όταν εκείνος δεν μπορεί πια να περιποιηθεί τον τάφο της και να της τραγουδήσει, όπως είχε ορκιστεί.
Η πεταλούδα εδώ δε συμβολίζει απλά την ψυχή αλλά και τη δυνατότητα επικοινωνίας της με τον αισθητό κόσμο. Πρόκειται λοιπόν για ένα σύμβολο που με την αλλεπάλληλη παρουσία του στο παγκόσμιο πλέγμα των μύθων υποδηλώνει μια σχέση ανάμεσα σε αυτή τη ζωή και την άλλη και τα στάδια μιας εξελικτικής μεταμόρφωσης.
"Ήμουν πριν άνθρωπος που ονειρεύτηκε ότι ήταν πεταλούδα ή μήπως είμαι τώρα πεταλούδα που ονειρεύεται ότι είναι άνθρωπος";

 Τσουάνγκ Τζου
 

lolek