Οι θεωρίες συνωμοσίας και η αληθινή τους διάσταση

"Δεν πρέπει, λοιπόν, να αποκαλύπτουμε μια δολοπλοκία παρά μόνο όταν είναι πλέον επιβεβλημένο και είμαστε έτοιμοι να την εκτελέσουμε. Και τότε, ακόμη, θα πρέπει να την πούμε σ’ ένα, μόνον, άλλο άτομο, το οποίο πρέπει να γνωρίζουμε καλά ή να ελαύνεται και αυτό από τα ίδια κίνητρα. Είναι ευκολότερο να βρούμε ένα τέτοιο άτομο απ’ το να βρούμε πολλά και, προφανώς, λιγότερο επικίνδυνο.

Έτσι, επί πλέον, μπορείς να προφυλαχθείς αν κάνεις κάποιο λάθος, πράγμα δύσκολο όταν είναι αναμεμειγμένοι πολλοί στη συνομωσία. Διότι μπορείς να εκμυστηρευθείς τα πάντα σ’ ένα μοναδικό άτομο, αφού το «ναι» του ενός αξίζει όσο το «όχι» του άλλου, εκτός αν του εκμυστηρεύθηκες εγγράφως. Και στην αντίθεσή μας προς τα γραπτά πρέπει να είμαστε ακλόνητοι σαν βράχοι, διότι τίποτα δεν σε καταδικάζει περισσότερο, απ’ ό,τι τα ίδια τα γραφόμενά σου". Νiccolo Machiavelli, Οι συνωμοσίες

"Το κυνήγι των μαγισσών ήταν μια στρεβλή εκδήλωση του πανικού, που κυρίεψε όλες τις τάξεις, όταν η ισορροπία άρχισε να μετατοπίζεται προς μια μεγαλύτερη ατομική ελευθερία […] Το κυνήγι των μαγισσών δεν ήταν, ωστόσο, απλή καταστολή. Ήταν, επίσης, πράγμα εξίσου σημαντικό, μια αρκετά καθυστερημένη ευκαιρία για οποιονδήποτε ήταν τόσο πρόθυμος να εκφράσει δημόσια την ενοχή του και τις αμαρτίες του με πρόσχημα τις κατηγορίες εναντίον των θυμάτων". Άρθουρ Μίλλερ

 Στον επίσημο ιστότοπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει αναρτηθεί ένας στην κυριολεξία οδηγός περί του εντοπισμού θεωριών συνωμοσίας, στον οποίο περιλαμβάνονται σχετικά γραφήματα, που μας «ενημερώνουν» για το τι είναι οι θεωρίες συνωμοσίας, «για ποιο λόγο ανθούν», «για ποιους λόγους οι άνθρωποι μεταδίδουν τις θεωρίες συνωμοσίας», «ποιοι είναι οι τρόποι εντοπισμού τους», «πως προκαλούν ζημιά», ποιοι είναι οι τρόποι προληπτικής αντιμετώπισης, κατάρριψης και τελικά εξουδετέρωσής τους. Μάς παρέχονται, επίσης, ακόμη και οδηγίες αντιμετώπισης και απεύθυνσης στους ανθρώπους, που πιστεύουν ακράδαντα στις θεωρίες συνωμοσίας, ενώ «εξηγείται» και ποιος είναι ο σύνδεσμός τους με τον Covid-19.

Τονίζεται, μάλιστα, ότι πρέπει πάντα να θυμόμαστε ότι «κανένας δεν είναι υπεύθυνος για τη δημιουργία του ιού, αλλά όλοι μπορούμε να βοηθήσουμε να αναχαιτιστεί η πανδημία». Πριν λίγες ημέρες δημοσιεύματα ανέφεραν ότι σύμφωνα με την CIA υπάρχουν στοιχεία, ότι ο ιός «ξέφυγε» από το εργαστήριο της Ιολογίας της Γιουχάν, εξ αιτίας της μόλυνσης τριών εργαζομένων.

Ακολούθησε δημοσίευμα της βρετανικής εφημερίδας Dail Mail, που επικαλείται μια έκθεση 22 σελίδων του Βρετανού καθηγητή Angus Dalgleish και του Νορβηγού επιστήμονα Birger Sørensen, η οποία πρόκειται να δημοσιευτεί σε επιστημονικό περιοδικό (Quarterly Review of Biophysics Discovery), σύμφωνα με την οποία ο κορωναϊός προήλθε από Κινέζους επιστήμονες σε συνεργασία με αμερικάνικα πανεπιστήμια σε εργαστήριο στην Ουχάν, όπου πραγματοποιήθηκαν πειράματα σε έναν ιό που εντόπισαν σε νυχτερίδες, αυξάνοντας την μεταδοτικότητά του (Gain of function research), με σκοπό να μπορέσουν να προετοιμαστούν καλύτερα για μια πιθανή πανδημία. Οι δύο ερευνητές επικεντρώθηκαν στην αμφιλεγόμενη έρευνα «Gain of Function», η οποία απαγορεύτηκε στις ΗΠΑ υπό την κυβέρνηση Ομπάμα, καθώς με αυτήν την διαδικασία οι επιστήμονες προσπαθούν να τροποποιήσουν ιούς που εντοπίζονται στη φύση, κάνοντάς τους περισσότερο μολυσματικούς, ώστε να μπορούν να αναπαραχθούν σε ανθρώπινα κύτταρα σε ένα εργαστήριο, με σκοπό να κατανοήσουν καλύτερα την πιθανή επίδρασή τους στους ανθρώπους. Και προφανώς για μετέπειτα χρησιμοποίησή τους επί των ανθρώπινων πληθυσμών!

Ο επικεφαλής Αμερικανός επιδημιολόγος Άντονι Φάουτσι επιβεβαιώνει την «μικρή συνεργασία» και την αμερικανική χρηματοδότηση του εν λόγω πειράματος, δηλαδή της εργαστηριακής κατασκευής του ιού.

Οι συγκεκριμένοι γιατροί, λοιπόν, εντόπισαν «αποτυπώματα» που, όπως υποστηρίζουν οι ίδιοι, δείχνουν ότι ο ιός έχει εργαστηριακή προέλευση. Τόνισαν, μάλιστα, ότι προσπάθησαν να δημοσιεύσουν τα ευρήματά τους, αλλά συνάντησαν την αντίδραση μεγάλων επιστημονικών περιοδικών, καθώς η κυρίαρχη άποψη ήταν ότι ο ιός έχει φυσική προέλευση.

Τελικά, είναι κάποιος υπεύθυνος για την κατασκευή του ιού ή όχι; Και ενώ, προφανώς, η αμερικανική διοίκηση και οι μυστικές της υπηρεσίες, οι συγκεκριμένοι γιατροί, αλλά και ο ίδιος ο Φάουτσι, θα πρέπει να κατηγορηθούν, σύμφωνα πλέον και με τους ισχυρισμούς τους, για κατασκευή του ιού και για «επικίνδυνη διάδοση θεωριών συνωμοσίας», κάτι τέτοιο δεν γίνεται για άλλο τόσο προφανείς λόγους.

 

Η δήθεν αποκάλυψη είναι μια ακόμη παράσταση. Γιατί η βρώμικη δουλειά, ή τουλάχιστον ένα σημαντικό μέρος της, σχεδόν έχει τελειώσει. Ένα απίστευτο κυνήγι μαγισσών πραγματοποιήθηκε ενάντια σ’ όσους αμφισβήτησαν την «φυσική» προέλευση του ιού, ενώ από την πρώτη στιγμή αμερικανικά πανεπιστήμια, μυστικές υπηρεσίες, ανατολικά και δυτικά κράτη γνώριζαν για την κατασκευή του ιού, όπως πλέον περίτρανα αποδεικνύεται.

Όσοι με σθένος μίλησαν για κατασκευασμένο ιό, λοιδορήθηκαν, λογοκρίθηκαν, διώχθηκαν, απομονώθηκαν με κάθε τρόπο, χαρακτηρίστηκαν ύποπτοι και «ψεκασμένοι», κατηγορήθηκαν για «διασπορά ψευδών ειδήσεων». Η πάση θυσία άρνηση του γεγονότος της κατασκευής του ιού ήταν τεράστιας σημασίας για το κυριαρχικό συνάφι. Και ο λόγος είναι απλούστατος.

Εάν από την πρώτη στιγμή ομολογούσαν την κατασκευή του ιού στα εργαστήρια, είναι σίγουρο ότι θα ήταν αδύνατο να επιβάλλουν τα ανήκουστα απαγορευτικά μέτρα στον παγκόσμιο πληθυσμό, θα ήταν αδύνατο να πείσουν ακόμα και τους πιο ένθερμους υποστηρικτές τους για την αξιοπιστία κάθε υπόδειξης, κάθε σχεδιασμού, κάθε φαρμάκου ή εμβολιασμού.

Πόσοι άνθρωποι θα δέχονταν να έχουν, όχι μόνο τα κράτη αλλά και οι φαρμακοβιομηχανίες, τον απόλυτο έλεγχο των ζωών τους εξ αιτίας του φόβου και της «εξαιρετικής» κατάστασης; Πόσοι εξαιρετικοί νόμοι και διατάγματα θα γίνονταν αποδεκτά αναίμακτα, για ποιά «μεγάλη επανεκκίνηση» θα κόμπαζαν οι κυρίαρχοι και κάθε κολαούζος των συμφερόντων τους; Ποιό πρόσχημα θα έβρισκαν τόσοι και τόσοι αριστεροί και κινηματίες για να μην αμφισβητήσουν τις απαγορεύσεις ούτε στο ελάχιστο;

Η ανύψωση των «ειδικών» σ’ ένα απλησίαστο βάθρο για το πόπολο, η απαίτηση να απολαμβάνει το ιερατείο τους της απόλυτης εμπιστοσύνης δισεκατομμυρίων φοβισμένων ανθρώπων θα ήταν ένα φτηνό ανέκδοτο. Η οργή που θα έβρισκαν απέναντί τους δύσκολα θα ήταν αντιμετωπίσιμη, και σίγουρα άνευ προηγουμένου, από την στιγμή, που πλέον θα ήταν ευνόητο να αμφισβητηθεί σφόδρα και η δικαιολογία περί «ατυχήματος». Ο χρόνος που δημοσιοποιείται η αλήθεια περί της εργαστηριακής κατασκευής του ιού εξασφαλίζει και το ανώδυνο της «αποκάλυψης».

Η είδηση, έτσι κι αλλιώς, κατάλληλα συσκευασμένη από τα ΜΜΕ, ασχολίαστη, ασύνδετη με το ψεύδος που επιβλήθηκε συστηματικά και συντονισμένα εδώ και ενάμισι χρόνο θα καλυφθεί, όπως συνήθως, από ένα τόνο ειδήσεων-σκουπιδιών. Παλιά τους τέχνη κόσκινο.

Θα χαρακτηρίσει μήπως οποιοσδήποτε δημοσιογραφίσκος ως «συνωμοσία» την απόκρυψη της κατασκευής του ιού, θα κατακεραυνώσουν τους υπεύθυνους; Θα ζητήσουν να αναλάβουν τις ευθύνες τους; Πώς, αφού το κύριο γρανάζι της απόκρυψης ήταν τα ίδια τα ΜΜΕ. Και θα παραμείνουν! Η είδηση, όπως, είπαμε θα τοποθετηθεί στο «σωρό». Ξέρουν αυτοί. Περασμένα ξεχασμένα. Η απόσπαση της προσοχής, θα οδηγήσει γρήγορα σε ασφαλή «λιμάνια» για να ξεχαστεί ή να υποβαθμιστεί όσο πρέπει το γεγονός, ότι οι «σωτήρες» κατασκεύασαν το πρόβλημα και κατόπιν ήρθαν να προσφέρουν την «λύση».

Πρόκειται για τους ίδιους «σωτήρες» που έκαναν τα πάντα για να ενοχοποιήσουν τον καθένα μας, να κουνήσουν το δάκτυλο υποδεικνύοντας και ορίζοντας την «ατομική ευθύνη» σπέρνοντας τον φόβο σε δισεκατομμύρια ανθρώπους. Πράγματι μπορούν να καμαρώνουν ότι τίποτα δεν είναι το ίδιο. Το άνευ προηγουμένου πείραμα με τις ζωές των ανθρώπων με τους νέους όρους επιβολής και καταναγκασμού δεν είναι πλέον πείραμα, αλλά η «νέα κανονικότητα».

Εμείς, όμως, ας θυμηθούμε, τώρα, την πράγματι διαφωτιστική απάντηση, που δίνεται στην επίσημη ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης εν προκειμένω στο ερώτημα πως ορίζεται μια θεωρία συνωμοσίας, και η οποία επί λέξει είναι η εξής:

«Η πεποίθηση ότι ορισμένα γεγονότα ή καταστάσεις αποτελούν αντικείμενο μυστικού και παρασκηνιακού χειρισμού από ισχυρές δυνάμεις με κακή πρόθεση». Ακριβώς στο ίδιο γράφημα παρατίθενται τα «έξι κοινά χαρακτηριστικά των θεωριών συνωμοσίας» τα οποία και είναι: 1) Μια υποτιθέμενη μυστική πλεκτάνη, 2) Μια ομάδα συνωμοτών, 3) «Στοιχεία» που φαίνεται να υποστηρίζουν τη θεωρία συνωμοσίας, 4) Δηλώνουν ψευδώς ότι τίποτε δεν συμβαίνει κατά τύχη και ότι δεν υπάρχουν συμπτώσεις· τίποτε δεν είναι αυτό που φαίνεται και τα πάντα συνδέονται, 5) Χωρίζουν τον κόσμο σε καλούς και κακούς, 6) Καθιστούν αποδιοπομπαίους τράγους ανθρώπους και ομάδες.

Εδώ το τρικ είναι πράγματι ευφάνταστο, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ευκολότερα η σύγχυση και βέβαια το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Ένας σύντομος, έστω και ατελής, ορισμός της συνωμοσίας μετατρέπεται στον ορισμό κάθε θεωρίας συνωμοσίας. Μ’ άλλα λόγια, ενώ δεν αμφισβητείται –και πως θα μπορούσε άλλωστε;– ότι υπάρχουν συνωμοσίες, όπως θα δούμε στην συνέχεια, ο ορισμός της συνωμοσίας ταυτίζεται με τις θεωρίες συνωμοσίας γενικά και αόριστα.

Η φτηνή κατά βάθος κουτοπονηριά και το δυσδιάκριτο με μια πρώτη ματιά της κατασκευής χάνονται ακόμη περισσότερο, καθώς ακολουθούν τα «έξι κοινά χαρακτηριστικά» με πρώτο απ’ όλα «μια υποτιθέμενη μυστική πλεκτάνη».

Προσέξτε τώρα την συνέχεια. Επειδή πολλές φορές οι πεποιθήσεις πολλών ανθρώπων, που βαπτίζονται «θεωρίες συνωμοσίας», όχι μόνο δεν έχουν να κάνουν με εξωγήινους σαυράνθρωπους, αλλά είναι και πλήρως αιτιολογημένες, ο οδηγός εντοπισμού, σπεύδει να μας ανοίξει τα μάτια:

«Συχνά εμφανίζονται ως η λογική εξήγηση δυσεξήγητων γεγονότων ή καταστάσεων και δημιουργούν μια ψευδή αίσθηση ελέγχου των πραγμάτων. Αυτή η ανάγκη για σαφή εξήγηση γίνεται εντονότερη σε καιρούς αβεβαιότητας, όπως σήμερα με την πανδημία COVID-19. Οι θεωρίες συνωμοσίας ξεκινούν συχνά από μια υπόνοια. Θέτουν ερωτήματα, όπως ποιος επωφελείται από το γεγονός ή την κατάσταση και, με τον τρόπο αυτό, εντοπίζουν συνωμότες. Κάθε «στοιχείο» το παρουσιάζουν τότε έτσι ώστε να ταιριάζει στη θεωρία. Μόλις ριζώσουν οι θεωρίες συνωμοσίας, εξαπλώνονται ταχύτατα. Είναι δύσκολο να τις αντικρούσει κάποιος, επειδή όποιος το επιχειρεί θεωρείται συμμέτοχος της συνωμοσίας. Οι περισσότεροι πιστεύουν ότι είναι αληθινές. Άλλοι επιθυμούν σκοπίμως να προκαλέσουν, να χειραγωγήσουν ή να στοχεύσουν άτομα για πολιτικούς ή οικονομικούς λόγους. Προσοχή: Μπορεί να προέρχονται από πολλές πηγές, όπως το διαδίκτυο, οι φίλοι, οι συγγενείς».

 

Εδώ, λοιπόν, μιλάμε για ένα απροκάλυπτο κυνήγι «μαγισσών», στο οποίο καλούμαστε να συμμετάσχουμε όλοι και στ’ όνομα του εξορθολογισμού να εντοπίζουμε τις διαβολικές μεταμφιεσμένες θεωρίες συνωμοσίας που εμφανίζονται ως η λογική και σαφή εξήγηση για να μας μαγέψουν και να προλάβουμε πριν ριζώσουν και εξαπλωθούν ταχύτατα.

Το εν λόγω εγχειρίδιο, όπως και παρεμφερή εγχειρίδια αντιμετώπισης των θεωριών συνωμοσίας (βλ. και The conspiracy theory handbook, από τους Stephan Lewandowsky και John Cook) δεν διστάζουν να ομολογήσουν την ύπαρξη συνομωσιών: «Όντως υπάρχουν πραγματικές συνωμοσίες. Η Volkswagen συνωμότησε, για να εξαπατήσει με τις δοκιμασίες εκπομπής αερίων για τους κινητήρες πετρελαίου της. Η Εθνική Υπηρεσία Ασφάλειας των ΗΠΑ, κατασκόπευε κρυφά διαδικτυακούς χρήστες που ήταν πολίτες. Η βιομηχανία καπνού, εξαπάτησε το κοινό σχετικά με τις επιβλαβείς επιπτώσεις του καπνίσματος στην υγεία. Γνωρίζουμε για αυτές τις συνωμοσίες μέσω εσωτερικών βιομηχανικών εγγράφων, κυβερνητικών ερευνών ή πληροφοριοδοτών».

Συνωμοσίες, λοιπόν, υπάρχουν. Ποιός άλλωστε από το εξουσιαστικό στρατόπεδο θα μπορούσε να αρνηθεί λόγου χάριν τις επιδόσεις των αρμοδίων εξουσιαστών στην κρυφή διπλωματία και τις συνέπειες στις ζωές του παγκόσμιου πληθυσμού, που βέβαια αποκαλύπτονται πολλές φορές δεκαετίες αργότερα από την σύναψή τους;

Συμφωνίες που τίποτα και κανένας δεν εμποδίζει την προσαρμογή τους σε νέα δεδομένα ή και την εγκατάλειψή τους. Το φανερό, λοιπόν, στους κυριαρχικούς σχεδιασμούς ή τις συμφωνίες, συνυπάρχει με το κρυφό, με το αθέατο, αλληλοσυμπληρώνονται, αλληλοδιαδέχονται. Το φανερό, άλλοτε, ανήκει στον κόσμο της προσποίησης, το βάρος του ή η σημασία του στην πραγματικότητα είναι πολύ μικρότερο από εκείνο, που σχεδιάζεται ή προωθείται μυστικά και σε βάθος χρόνου, γιατί λόγου χάριν η επιβολή του δεν είναι εύκολη την συγκεκριμένη χρονική στιγμή και συμφέρει η σταδιακή εφαρμογή των αλλαγών, ή των συσχετισμών σε κάθε πεδίο κοινωνικό, πολιτικό οικονομικό.

Όπως έχουμε τονίσει επανειλημμένα, οι συνωμοσίες έχουν εμφανιστεί εδώ και χιλιάδες χρόνια και κάποιες απ’ αυτές είχαν επίσης τεράστιο αντίκτυπο στην ιστορία. Έχουμε υποστηρίξει ότι αυτή ακριβώς είναι η ουσία και όχι εάν μπορεί μια συγκεκριμένη ομάδα εξουσίας να φέρει κρυφά εις πέρας αποκλειστικά μόνη της ένα ενιαίο παγκόσμιο σχέδιο συνωμοσίας.

Θα επαναλάβουμε ότι η διασύνδεση ενός παγκοσμιοποιημένου κόσμου, όχι μόνο επιτρέπει, αλλά ευνοεί την διαδραστικότητα των επί μέρους σχεδίων. Έτσι, μπορεί οι διάφορες συνωμοσίες να συγκρούονται, όμως άλλες τόσες φορές επικοινωνούν και αλληλοεπηρεάζονται, όχι εν αγνοία, αλλά εν γνώσει των εμπνευστών τους, αφού εκφράζουν σε μεγάλο βαθμό και αλληλοεπικαλυπτόμενα συμφέροντα.

Το ζήτημα, όμως, για την κυριαρχία στην προκειμένη περίπτωση είναι και η καταγραφή των αντιδράσεων ή μάλλον οι λόγοι της μη καταγραφής σοβαρών αντιδράσεων και η άνετη επικράτηση του κυριαρχικού αφηγήματος.

Σύμφωνα με την καναδή Erica Lagalisse, ανθρωπολόγο, (χαρακτηρισμένης στους ακαδημαϊκούς κύκλος ως αναρχικής, κάτι που ούτε ίδια κρύβει με την επισήμανση της κριτικής που έχει κάνει στον αναρχισμό) η προτεραιότητα ανάμεσα στους ακτιβιστές είναι απλά να διαπρέψουν ως έχοντες «καλή πολιτική» και να προστατέψουν τον μικρό, ασφαλή κοινωνικό τους θύλακα.

Το αποτέλεσμα εκτός των άλλων; «Η διαπόμπευση και η εκδίωξη ατόμων, που μαρτυρούν ένα ενδιαφέρον σε μια «θεωρία συνωμοσίας» από χώρους του κοινωνικού κινήματος είναι επίσης κάτι αναμφίβολα προβληματικό σε βάθος χρόνου […] Όπως οι μαρξιστές πραγματεύονται την απόκρυφη φιλοσοφία ως «παρηγοριά σε αγχογόνες καταστάσεις, έτσι και οι κοινωνικοί επιστήμονες συχνά επαναλαμβάνουν την ηγεμονική λαϊκή κοινωνιολογία, όπου η «θεωρία συνομωσίας» παρέχει καθησυχαστικές, απλές εξηγήσεις για δυσάρεστα γεγονότα που είναι δύσκολα να εξηγηθούν […] Οι κοινωνικοί επιστήμονες πιθανώς θα μπορούσαν πιο συχνά να αναγνωρίσουν ότι οι «θεωρίες συνωμοσίας» υφίστανται, ακριβώς επειδή ο λαός παρατηρεί ότι μυστικοπαθείς κυβερνητικοί φορείς λένε ασταμάτητα ψέματα».

Εδώ, λοιπόν, η πολιτικοποίηση φιλτράρεται, όχι μόνο από την χρήση, αλλά και από την εμπέδωση του κυρίαρχου ορισμού της θεωρίας συνωμοσίας αναπαράγοντας τα εξουσιαστικά στερεότυπα, που αποδίδουν τον χαρακτηρισμό «συνομωσιολόγος» στα υποδεέστερα λαϊκά στρώματα.

Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, οι πολιτικοποιημένοι μεταμορφώνονται ουσιαστικά σε αρνάκια, που βελάζουν τον σκοπό ή τους σκοπούς του τσοπάνη, όσο και αν καμώνονται ότι σηκώνουν το φλάμπουρο της αντίστασης.

Δεν είναι άλλωστε παράξενο. Η πολιτική έχει τις υποχρεώσεις της.

Και ο νοών νοείτο…

Συσπείρωση Αναρχικών

Δημοσιεύθηκε στην ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ. 216, Ιούνιος 2021

πηγή