«H Ολλανδία ταΐζει τον πλανήτη» και άλλα εναλλακτικά παραμύθια

Ο «πόλεμος» μαίνεται. Ανταγωνιστικές αλυσίδες super market έχουν στη κυριολεξία ακονίσει τα μαχαίρια τους. Τα οικονομικά δεδομένα της τελευταίας δεκαετίας και ο περιορισμός στη χρηματοδότηση επιχειρήσεων από τον τραπεζικό τομέα έχουν οδηγήσει στη συγκέντρωση όλο και μεγαλύτερων μεριδίων αγοράς σε λιγότερα εταιρικά σχήματα. Λιγότερες αλυσίδες με περισσότερα καταστήματα, αφού απορροφούν μικρότερες εμπορικές.

Στην παρούσα χρονική περίοδο, βάσει μελέτης του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ), οι τιμές των αγαθών είναι κατά 1,5% μικρότερες από το 2012. Και εάν υπολογιστούν και οι εκπτώσεις από τις προσφορές, η μείωση στις τιμές είναι της τάξεως του 7,2%. Οπότε, παρ’ ότι εμφανίζεται ως παράδοξο να υπάρχει μείωση της τιμής σε περίοδο με σημαντική αύξηση της φορολογίας, η απάντηση που δίνεται είναι ότι αυτό συμβαίνει επειδή ταυτόχρονα συντελείται μείωση του εργατικού κόστους, πίεση στις τιμές αγοράς και επιταγές μακράς διάρκειας στους προμηθευτές.

Το συγκεκριμένο διεθνοποιημένο μοντέλο είναι εκείνο που έχει συνθλίψει αρκετές παραγωγικές εταιρείες, που προμηθεύουν μεγάλες αλυσίδες super market, και είναι δεδομένο ότι θα συνθλίψει πολλές περισσότερες στο προσεχές μέλλον. Οπότε τα αδηφάγα fund θα πιάσουν δουλειά και δεν θα είναι καθόλου οξύμωρο οι νυν αλυσίδες μέσω των fund να «πιάνουν θέση» και στις προμηθεύτριες εταιρίες.

Επί πλέον, η κατανομή των πωλήσεων στην αγορά τροφίμων στην Ελλάδα διαμορφώνεται ως εξής: 60% στα σούπερ μάρκετ και παντοπωλεία και 40% στα εξειδικευμένα καταστήματα (κρεοπωλεία, αρτοποιεία, ιχθυοπωλεία, οπωροπωλεία), όταν ο μέσος όρος στην Ε.E. είναι 77% για τα σούπερ μάρκετ και παντοπωλεία και στις ανεπτυγμένες αγορές των χωρών της Βόρειας Ευρώπης πλησιάζει ή και ξεπερνάει το 90%. Στόχος είναι, λοιπόν, το 60% να γίνει 80% και 90% μερίδιο αγοράς και τότε τα φαινόμενα υπερσυγκέντρωσης, που ήδη εμφανίζονται στην ελληνική αγορά, θα πάρουν «σάρκα και οστά».

Όμως, πέρα από τις ανισότητες που διαμορφώνονται μέσα στο κοινωνικό και οικονομικό πεδίο, που διαρκώς και αμετάβλητα εντείνονται, ανακύπτουν διαρκώς ζητήματα «αξιακής» απόχρωσης και γι’ αυτό πρωτίστως πιστεύουμε ότι οι «κρίσεις» που βιώνουμε είναι κατ’ εξοχήν αξιακές και όχι οικονομικές.

Αναφέραμε παραπάνω την συγκέντρωση που συντελείται στην παρούσα φάση στο τομέα των super market, όμως αυτό δεν συνεπάγεται ότι η πρώτερη πιο ομοιόμορφη κατανομή μεριδίων λειτουργούσε προς όφελος της κοινωνίας σε αξιακό και απελευθερωτικό επίπεδο. Και αυτό γιατί το φαινόμενο του «μικροαστισμού», θράφηκε και αναπτύχθηκε όταν πολλοί θέλαν να γίνουν χονδρέμποροι αλλά βολεύονταν και μπακάληδες, θέλαν να γίνουν βιομήχανοι αλλά βολεύονταν και μικροβιοτέχνες και γενικώς και αορίστως θέλαν να είναι αφεντικά παντός τύπου.

Φιλήσυχοι και αδρανείς. Βούτυρο στο ψωμί της πολιτικής εξουσίας που κατέστρεφε τον πρωτογενή αγροτικό τομέα συνειδητά, για να δημιουργήσει τριτογενή τομέα και καταναλωτικά πρότυπα. Ταυτόχρονα, όμως, αυτή η πληθώρα καναλιών διακίνησης και πώλησης προϊόντων επέτρεπε μια καλύτερη και αμεσότερη σχέση παραγωγού-λιανοπωλητή-καταναλωτή, σε αντίθεση με την αποξενωμένη και στείρα συναλλαγή που συντελείται στις μεγάλες αλυσίδες. Αλλά αυτή είναι η μια παράμετρος, η περισσότερο, ας πούμε, συναισθηματική. Υπάρχει, όμως, και η πλέον βασική παράμετρος που αφορά την ποιότητα τροφίμου που παράγεται, διακινείται και καταναλώνεται μέσω των μεγάλων αλυσίδων super market. Και σε αυτό το ζήτημα τα πράγματα είναι πολύ σοβαρά.

Πριν από λίγο καιρό, στο περιοδικό National Geographic (Σεπτέμβριος 2017) δημοσιεύθηκε κείμενο με τίτλο: «Η μικρή χώρα που ταΐζει τον πλανήτη»/«This Tiny Country Feeds the World»). Σ’ αυτό το άρθρο ο συντάκτης του, Frank Viviano, αναφέρεται στη πρόοδο, την καινοτομία και την ανάπτυξη της Ολλανδίας στο σκέλος της αγροτικής παραγωγής. Εξαίρει τις πρωτιές της στις εξαγωγές πατατών και κρεμμυδιών, την δεύτερη θέση παγκοσμίως στο εμπόριο λαχανικών και τέλος στο ότι κατέχει και διακινεί το 1/3 των σπόρων λαχανικών.

Παράλληλα, αναφέρεται στο πανεπιστήμιο του Wageningen και στην Food Valley, όπου η τεχνολογία και η καινοτομία αποτελούν σταθερές αιχμές για την ανάπτυξη της γεωργίας και κτηνοτροφίας. Δεν χωρά καμμία αμφιβολία ότι το μοντέλο που προάγει η Ολλανδία (και η Γερμανία), σε ευρωπαϊκό επίπεδο, είναι η βιομηχανοποίηση της γεωργίας και μάλιστα σε απίστευτα μεγάλα μεγέθη. Σε τέτοια σημεία, μάλιστα, που οι γεωργοί με 80-100 στρέμματα να θεωρούνται «μικροί» και ασύμφοροι για τις λεγόμενες «οικονομίες κλίμακας».

Στο συγκεκριμένο δημοσίευμα απάντησαν ολλανδοί αγροπεριβαλλοντικοί επιστήμονες σε κείμενό τους στην εφημερίδα de Volkskrant, όπου επισημαίνουν πληθώρα αρνητικών επιπτώσεων που έχουν υποστεί τα οικοσυστήματα της ολλανδικής επικράτειας. Συγκεκριμένα, έχει εξαλειφθεί το 70% των πτηνών σε τρία είδη, η βιοποικιλότητα έχει υποβαθμιστεί σημαντικά και οι «μικροκαλλιεργητές» έχουν καταβροχθισθεί από τις μεγάλες εταιρείες.

«Είναι μια προσπάθεια καταδικασμένη σε αποτυχία, όπως μας έχουν διδάξει οι απάτες, οι μαζικές θανατώσεις, η προληπτική χρήση αντιβιοτικών, οι ζωοτροφές που έχουν μολυνθεί από υπολείμματα φυτοφαρμάκων και η βαθιά απογοήτευση που έχουν εκφράσει οι ίδιοι οι Ολλανδοί αγρότες», υπογραμμίζουν οι συντάκτες του κειμένου. Σήμερα, λοιπόν, στην Ολλανδία οι μικρές φάρμες κλείνουν η μία μετά την άλλη, διότι η δομή του οικονομικού-εμπορικού-φορολογικού μοντέλου ευνοεί τις πολύ μεγάλες εταιρείες. Και είναι αυτό το μοντέλο που η κυριαρχία θέλει να μεταφέρει παντού, σε Ανατολή και Δύση. Μεγάλες εκτάσεις, μεγάλη παραγωγικότητα, μέγιστη χρήση της τεχνολογίας, εντατική χρήση λιπασμάτων που, όπως καλά γνωρίζουμε, επιφέρουν τεράστιες επιπτώσεις σε περιβάλλον και ανθρώπινη υγεία.

Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, το τελευταίο επίμονο μπαράζ δημοσιευμάτων για τη προώθηση της Γεωργίας Ακριβείας στον ελλαδικό χώρο μέσω της χρήσης προηγμένων ψηφιακών συστημάτων. Σε πρόσφατη εκδήλωση ο Ν. Παππάς, υπουργός Ψηφιακής Πολιτικής, δήλωσε: «η τεχνολογία αυτή θα δώσει τη δυνατότητα στον έλληνα αγρότη να αξιοποιεί δεδομένα, τα οποία θα προκύπτουν από ευρωπαϊκούς δορυφόρους, επίγειους σταθμούς και αισθητήρες. Έτσι θα μπορεί να παρεμβαίνει στη καλλιέργεια του, πώς και πότε θα ποτίσει, πόσο λίπασμα θα βάλει, πόσο φάρμακο κλπ». Οι στοχεύσεις από την πολιτική και οικονομική εξουσία είναι συγκεκριμένες και οροθετημένες και καλύπτουν όλο το φάσμα και το κανάλι παραγωγής-διακίνησης-πώλησης αγροτικών και μη προϊόντων, όπως είδαμε και στην αρχή.

Όμως, ισχύει ότι η μικρή Ολλανδία ταΐζει τον πλανήτη; Σύμφωνα με τους ολλανδούς ειδικούς «τα περισσότερα ολλανδικά σιτηρά δεν χρησιμοποιούνται για την παρασκευή ψωμιού αλλά για τη εκτροφή των εκτρεφόμενων ζώων. Ένα σημαντικό κομμάτι των εξαγωγών αποτελείται από προϊόντα πολυτελείας και έχουν ελάχιστη συμβολή στη καταπολέμηση της πείνας στον κόσμο. Η βιώσιμη σίτιση του παγκόσμιου πληθυσμού και η διαφύλαξη των φυσικών αποθεμάτων δεν θα εξαρτηθεί από τα επιπλέον κιλά παραγόμενων προϊόντων αυτής της μικρής χώρας, αλλά από την επιτυχία των προσπαθειών για τη βελτίωση της χαμηλής παραγωγικότητας στη γεωργία των αναπτυσσόμενων χωρών».

Ενδιαφέρον παρουσιάζει, όμως, η προβολή που είχε σε sites του ελλαδικού χώρου το δημοσίευμα του national geographic και μάλιστα από μέσα που λανσάρονται ως εναλλακτικά, τα οποία αναπαράγουν, κατ’ αποκοπήν, την κυρίαρχη ιδεολογία και προσέγγιση, παρ’ ότι είναι προφανές και γνωστό, μέσα από τη διαρκή και αδιάκοπη πληροφόρηση που παρέχεται από πληθώρα μέσων ενημέρωσης, ότι η εντατικοποίηση και βιομηχανοποίηση της γεωργίας βλάπτει σοβαρά το περιβάλλον.

Το enallaktikos.gr με τίτλο: «Αυτή η μικρή χώρα τρέφει ολόκληρο τον πλανήτη», ουσιαστικά αναπαράγει το δημοσίευμα του n.geographic, επισημαίνοντας παράλληλα(!) τα οφέλη της χρήσης των θερμοκηπίων ως βέλτιστων συνθηκών παραγωγής. Είναι οι περιπτώσεις που η εναλλακτική ενημέρωση δεν διαφοροποιείται ούτε στο ελάχιστο με την κυρίαρχη προπαγάνδα, μια διαδικασία που διαρκώς κάνει αισθητή την παρουσία της προσφέροντας μερικές και αποσπασματικές αναλύσεις και διαπιστώσεις που τόσο είναι χρήσιμες για την κυριαρχία.

Στο ζήτημα της πείνας, το θέμα δεν είναι να λύνεται το πρόβλημα (που δεν λύνεται άλλωστε) αποσπασματικά, δηλαδή οι παραγωγές χώρες να προμηθεύουν τις καταναλώτριες ή φτωχές χώρες, αλλά ολιστικά. Και σε αυτή τη περίπτωση, οι παράμετροι κράτη, σύνορα, ελίτ θα πρέπει να εξαφανιστούν από την εξίσωση διαφορετικά θα πρέπει να μιλάμε για τη βελτιστοποίηση μιας δεδομένης κατάστασης και όχι την επίλυσή της. Πιο συγκεκριμένα, από τις φτωχές χώρες που μαστίζονται από τη πείνα, το 70% των κατοίκων τους ζουν σε αγροτικές περιοχές, που όμως λόγοι πολιτικού κεντρικού σχεδιασμού, περιβαλλοντικοί, πόλεμοι κ.ά. δεν επιτρέπουν την επιβίωση. Δεδομένων των κλιματικών αλλαγών και των περιβαλλοντικών διεργασιών, που βρίσκονται σε εξέλιξη, η ανατροπή του κυρίαρχου μοντέλου αγροδιατροφής είναι επιτακτική, όχι μονάχα για λόγους ισοκατανομής και δικαιοσύνης αλλά και για λόγους βιωσιμότητας των όντων πληθυσμών.

Στην εποχή, λοιπόν, της επί πλέον γιγάντωσης των ήδη γιγάντιων εταιρειών που εμπορεύονται ή εμπλέκονται με την αγροδιατροφή, όπως η Amazon, η Monsanto, η Nestlé, οι αλυσίδες super market, οι εναλλακτικές λύσεις δεν υφίστανται παρά μονάχα ως χάπι μιας πρόσκαιρης κρίσης. Το σχέδιο βρίσκεται σε πλήρη ανάπτυξη και περιλαμβάνει τον έλεγχο της αγροτικής παραγωγής σε όλα τα στάδια, από το σπόρο μέχρι τη συγκομιδή, τον έλεγχο της διακίνησης από συγκεκριμένα κανάλια διανομής και τον έλεγχο των σημείων της τελικής πώλησης.

Και, το σχέδιο αυτό υπάρχει για να προσφέρει ποσότητα και επιβίωση, και επ’ ουδενί ποιότητα και ζωή.

Αναρχικός Πυρήνας Χαλκίδας
Από την ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ. 181, Απρίλιος 2018

https://anarchypress.wordpress.com/2018/06/27/h-%ce%bf%ce%bb%ce%bb%ce%b1%ce%bd%ce%b4%ce%af%ce%b1-%cf%84%ce%b1%ce%90%ce%b6%ce%b5%ce%b9-%cf%84%ce%bf%ce%bd-%cf%80%ce%bb%ce%b1%ce%bd%ce%ae%cf%84%ce%b7-%ce%ba%ce%b1%ce%b9-%ce%ac%ce%bb%ce%bb/