Το μαρτύριο των δυνατών ανθρώπων (και γιατί το συντηρούν)

Σε κάθε παρέα υπάρχουν οι άνθρωποι που ξέρεις ότι μπορείς να βασιστείς επάνω τους. Είναι εκείνοι που θα σε στηρίξουν στα δύσκολα. Σε αυτούς θα τρέξεις όταν χρειαστείς μια συμβουλή και θα έχουν πάντα κάτι χρήσιμο να σου πουν. Είναι άραγε η ζωή τόσο εύκολη όσο φαίνεται για αυτούς;

Είναι οι άνθρωποι που φαίνεται να τα καταφέρνουν στη ζωή, παρά τις αναποδιές που τους έρχονται και συνεχίζουν να κοιτούν μπροστά. Αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και αποπνέουν δύναμη και σιγουριά.

Απολαμβάνουν τον ρόλο αυτό, η αλήθεια είναι. Το ρόλο του «δυνατού» στις σχέσεις τους. Τους αρέσει το πώς τους αντιλαμβάνονται οι άλλοι και ο θαυμασμός που εισπράττουν. Στο κάτω κάτω σε ποιον δεν αρέσει να τον θαυμάζουν;

Η παγίδα

Έτσι όμως πέφτουν στην μεγαλύτερη παγίδα. Πέφτουν στον λάκκο που μόνοι τους έχουν σκάψει. Ή μάλλον δεν σκάβουν το λάκκο τους, αλλά χτίζουν τον πύργο τους. Ένα πύργο ψηλό και απροσπέλαστο. Και μετά αυτο-φυλακίζονται εκεί μέσα. Αιχμάλωτοι της εικόνας τους. Της εικόνας που ασυνείδητα έχουν δημιουργήσει στους άλλους αλλά κυρίως στον εαυτό τους.

Γιατί όχι κι εγώ;

Από μικροί άκουγαν τη φράση: «Δεν έχεις ανάγκη εσύ» και συνεχίζουν να την ακούν ακόμα και τώρα. Τους τη δίνει στα νεύρα όταν τους το λες. Γιατί μέσα τους ξέρουν ότι κι εκείνοι έχουν ανάγκες. Το νιώθουν. Κάποιες στιγμές μάλιστα πολύ έντονα. Τους πιάνει το παράπονο τότε και αναρωτιούνται:

«Γιατί κανείς δε με βοηθάει εμένα; Γιατί να πρέπει πάντα εγώ να τα κάνω όλα; Γιατί να πρέπει πάντα εγώ να στηρίζω τους άλλους; Να είμαι εδώ για κάθε τους ανάγκη; Εμένα ποιος θα με φροντίσει επιτέλους;»

Ένα βαθύ κομμάτι τους λαχταρά τη φροντίδα, ταυτόχρονα όμως το «δυνατό» κομμάτι τους την απεχθάνεται. Του είναι άγνωστη σαν έννοια. Έτσι την αποφεύγουν όσο μπορούν.

«Πώς είσαι, χρειάζεσαι τίποτα; Είσαι καλά;» θα τους ρωτήσει κάποιος αν κάτι τους συμβεί.

«Όχι, μωρέ εντάξει. Δεν είναι τίποτα. Θα περάσει. Ευχαριστώ. Μια χαρά είμαι» θα απαντήσουν.
Και έτσι έμμεσα απαγορεύουν στους άλλους να τους φροντίσουν. Δε συνειδητοποιούν ότι η δική τους συμπεριφορά είναι καθοριστικός παράγοντας στη διαμόρφωση της στάσης των άλλων ανθρώπων.

Νομίζουν ότι απλά οι γύρω τους δεν τους καταλαβαίνουν και δεν ασχολούνται μαζί τους. Ότι δεν μπορούν να τους φροντίσουν. Αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα όμως, είναι ότι για να τους φροντίσει κάποιος θα χρειαστεί να επιμείνει πάρα πολύ για να κάμψει τις εσωτερικές τους αντιστάσεις.

Κατά συνέπεια είναι συνήθως μόνοι. Συναισθηματικά μόνοι, γιατί κατά τ’άλλα συχνά έχουν πολλούς ανθρώπους γύρω τους. Ανθρώπους οι οποίοι τους χρειάζονται. Ανθρώπους τους οποίους στηρίζουν, αλλά στους οποίους δεν μπορούν να στηριχτούν.
Γιατί δεν επιτρέπουν σε κάποιον να τους φροντίσει;

Στον ασυνείδητο κόσμο τους μεγάλο μέρος της αυταξίας τους είναι επενδεδυμένο στο να είναι ισχυροί και ανεξάρτητοι. Στο να είναι ικανοί και αυτάρκεις. Έχουν μάθει να μπορούν και μόνοι τους και τους έχει εντυπωθεί από πολύ μικρή ηλικία η σημασία του να είσαι «δυνατός». Την έχουν υιοθετήσει σε ένα πολύ βαθύ, πυρηνικό επίπεδο.

Συνεπώς, αν κάποιος τους προσφέρει βοήθεια η ανακλαστική αντίδρασή τους θα είναι να πουν ‘όχι’. Εκείνη τη στιγμή νιώθουν ματαιωμένοι και άκυροι. Νιώθουν οι αδύναμοι, αφού είναι οι δέκτες της φροντίδας κι αυτό δεν μπορεί να το διαχειριστεί εύκολα ο ψυχισμός τους. Ο ασυνείδητος κόσμος τους νομίζει ότι το να δεχτούν τη συνδρομή κάποιου ισοδυναμεί με το να είναι άχρηστοι αφού έχουν ανάγκη κάτι το οποίο δε θα έπρεπε να χρειάζονται.

Είναι σαν να πηγαίνεις στο σπίτι της Βέφας Αλεξιάδου και της λες: «έλα να σου κάνω ένα παστίτσιο».

Κατά συνέπεια, θα λάβουν βοήθεια μόνο αν είναι η τελευταία τους επιλογή. Αν το σώμα ή το πνεύμα τους, τους έχει προδώσει.

Αν πας να τους φροντίσεις νομίζουν ότι υποχρεώνονται, ότι σου γίνονται βάρος. Και αυτό τους είναι αφόρητο. Δεν αντιλαμβάνονται τη χαρά που σου δίνουν εσένα που τους βοηθάς. Τη χαρά που νιώθουν και οι ίδιοι εξάλλου όταν βοηθούν κάποιον. Υπάρχει ένα βαθυθέλω τους το οποίο λέει ότι δεν αξίζουν την φροντίδα. Δεν την αξίζουν. «Πρέπει» να την κερδίσουν. «Πρέπει» να δώσουν για να πάρουν.

Έτσι απολαμβάνουν πολύ να βοηθούν εκείνοι. Είναι πολύ δοτικοί σαν χαρακτήρες γιατί το βαθύ θέλω τους υπαγορεύει ότι μόνο έτσι θα δικαιούνται την προσοχή και την αποδοχή των άλλων. Ταυτόχρονα είναι πολύ αυστηροί με τον εαυτό τους και δε συγχωρούν τις «αδυναμίες» τους.
 
Η λύση

Εδώ βρίσκεται και το κλειδί για να καταφέρουν να αφεθούν στην φροντίδα ενός άλλου.

Να συνειδητοποιήσουν ότι δεν είναι απαραίτητο να κερδίσουν την αποδοχή. Μπορεί κάποιος να τους αποδέχεται μόνο επειδή είναι αυτοί που είναι. Δικαιούνται τη φροντίδα όπως και όλοι οι άνθρωποι τους οποίους εκείνοι στηρίζουν. Είναι κι εκείνοι άνθρωποι όπως όλοι οι άλλοι. Είναι εντάξει να δεχτούν και τις πιο ανθρώπινες πλευρές τους. Όλοι τις έχουμε. Δεν πειράζει.

Μια ενδιαφέρουσα πρόταση είναι: Καθώς είναι δοτικοί, ας αναλογιστούν το πόση χαρά παίρνουν οι ίδιοι όταν βοηθούν κάποιον. Την ίδια χαρά δίνουν και στους άλλους όταν αφήνονται να βοηθηθούν. Αν αρχικά τους είναι δύσκολο να δεχτούν φροντίδα με εσωτερικά κίνητρα, ας το κάνουν για τους άλλους. Με γνώμονα να κάνουν τους άλλους χαρούμενους. Δεν πειράζει. Μετά θα έχουν το βίωμα ότι είναι «εντάξει» να σε φροντίζουν. Δε γίνεσαι βάρος. Η αρχή έχει μεγάλη σημασία.
 
Η πρόκληση

Η αποδοχή ότι αξίζουν τη φροντίδα δεν είναι απλή υπόθεση γι αυτούς, όμως. Στο μυαλό τους, το να δεχτούν περιποίηση είναι βαμμένο με μελανά χρώματα.

Δυστυχώς η κοινωνία ενισχύει τα πιστεύω τους. Ο «δυνατός» άνθρωπος θεωρείται επιτυχημένος και ένα πρότυπο προς μίμηση. Δεν ακούμε να λένε μπράβο σε αυτόν που πήρε βοήθεια αλλά σε αυτόν που έδωσε. Διαβάζουμε να λένε μπράβο σε αυτόν που ακόμα και στα δύσκολα αντέχει και γελάει και όχι σε αυτόν που φυσιολογικά ξεσπάει και κλαίει.

Ο αγώνας αυτών των ανθρώπων, λοιπόν, είναι διπλά δύσκολος. Χρειάζεται να υπερνικήσουν την εσωτερική τους αποστροφή προς το να είναι αδύναμοι και ταυτόχρονα να απαρνηθούν την γλύκα που τους δίνει η κοινωνική αποδοχή την οποία η «δύναμή» τους, τους εξασφαλίζει. Έχουν ασυνείδητα στηρίξει τον κόσμο τους σε μια ψευδαίσθηση «παντοδυναμίας» και είναι εξαιρετικά δύσκολο ψυχικά να την εγκαταλείψουν.

Φαντάζει όμορφος ο ψηλός πύργος τους, όμως είναι και πολύ μοναχικός. Ο μόνος τρόπος να παίξουν με τα άλλα παιδιά είναι να κατέβουν κάτω στην αυλή και να τα συναντήσουν. Να έρθουν στο ίδιο επίπεδο με εκείνα.
 
Αν σου αρέσει να είσαι δυνατός…

Αν σου αρέσει να είσαι δυνατός τότε αναλογίσου πόση δύναμη θα χρειαστείς για να ζητήσεις βοήθεια. Πόσο κουράγιο θα χρειαστείς για να αφεθείς να σε φροντίσουν. Πόσο πιο όμορφη θα είναι η ζωή σου αν απαλλαχθείς από το βάρος της «δυνατής» εικόνας σου.

Το αξίζεις!

Δημήτρης Φλαμούρης

Μαθηματικός / Ψυχολόγος

 via