Οι διαγωνισμοί εκχώρησης φάσματος και οι χρόνιες παθογένειες στην ελληνική αγορά κινητής τηλεφωνίας

Την περασμένη Δευτέρα 13 Οκτωβρίου η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων ανακοίνωσε την ολοκλήρωση της διαγωνιστικής διαδικασίας για το ψηφιακό μέρισμα - και όχι μόνο. Με τον όρο ψηφιακό μέρισμα αναφερόμαστε σε εκείνο το φάσμα ραδιοσυχνοτήτων το οποίο απελευθερώνεται από την μετάβαση στην ψηφιακή τηλεόραση και τον τερματισμό λειτουργίας των αναλογικών σταθμών εκπομπής τηλεοπτικού σήματος. Το φάσμα αυτό, στα 800MHz, θεωρείται όχι τυχαία ιδιαίτερα ιδανικό για κινητές τηλεπικοινωνίες, κάτι το οποίο μεταφράζεται σε πολύ καλύτερο σήμα για τον μέσο καταναλωτή. Παράλληλα δημοπρατήθηκε και κομμάτι φάσματος στα 2.6GHz, το οποίο δεν διαθέτει τα θετικά χαρακτηριστικά του φάσματος των 800MHz, αλλά και πάλι είναι χρήσιμο για την κινητή επικοινωνία.

Είχε προηγηθεί, πάντα από την ελληνική ρυθμιστική αρχή, στις 14 Νοεμβρίου του 2011 άλλη διαγωνιστική διαδικασία εκχώρησης φάσματος η οποία αφορούσε το "κλασικό" φάσμα εκπομπής σήματος κινητής τηλεφωνίας στα 900MHz και στα 1800MHz. Τότε η ΕΕΤΤ είχε επιλέξει την διαδικασία του refarming: σε απλουστευτικούς όρους, η Επιτροπή επέλεξε να δημοπρατήσει όλο το διαθέσιμο φάσμα που είχαν τότε οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας στα χέρια τους (ή για να ακριβολογούμε: στις κεραίες τους) ανεξαρτήτως της ημερομηνίας λήξης ισχύος της προηγούμενης εκχώρησης του. Κατά συνέπεια, τον Νοέμβριο του 2011 δημοπρατήθηκαν κομμάτια φάσματος που η εκχώρηση τους έληγε το 2012, καθώς και το 2016 και το 2017. Γενικώς η επιλογή αυτή του ρυθμιστή δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως λανθασμένη, αφού με την συνολική αντιμετώπιση του ζητήματος του φάσματος εξασφάλισε ισοτιμία (απέναντι στους παρόχους) στον τρόπο εκχώρησης όλου του διαθέσιμου ραδιοφάσματος.

Στους δύο αυτούς διαγωνισμούς οι τρεις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας κατέβαλαν αντίστοιχα 380.5 και 381.1 εκατομμύρια ευρώ. Όσο όμως εντυπωσιακά και να ακούγονται τα ποσά αυτά (τα οποία αποδόθηκαν στο Υπουργείο Οικονομικών), οι δυο διαγωνιστικές διαδικασίας είχαν ένα κοινό αρνητικό χαρακτηριστικό: δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως πλειοδοσίες. Και στους δύο διαγωνισμούς το φάσμα εκχωρήθηκε ουσιαστικά στις αρχικές τιμές εκκίνησης, όπως αυτές είχαν εκτιμηθεί από την Επιτροπή, με την συνδρομή εξωτερικού συμβούλου. Συγκεκριμένα στην διαγωνιστική διαδικασία της περασμένης Δευτέρας -για το ψηφιακό μέρισμα- το κομμάτι φάσματος με κωδικό Α2 (2x5 στα 800MHz) και αρχική τιμή 51.500.000€ εκχωρήθηκε στην Vodafone με τελική τιμή 51.601.000€, δηλαδή μόλις 101.000 ευρώ παραπάνω. Ομοίως το κομμάτι Α3 εκχωρήθηκε στην Wind στην τιμή των 51.513.000€, αρχική τιμή ίδια με το Α2. Η COSMOTE αγόρασε το Α1 ακριβώς στην αρχική του τιμή. Το ίδιο συνέβη και στα κομμάτια Β (2x5 στα 2.6GHz), όπου η COSMOTE αγόρασε τέσσερα τέτοια στην τιμή των 4.703.000€ όταν η αρχική τιμή ήταν μόλις 3.000€ λιγότερα.

Από τους 10 συνολικά γύρους της διαδικασίας οι μισοί αφορούσαν έναν πλειοδοτικό τσακωμό της COSMOTE και της Wind ο οποίος "εκτόξευσε" την τιμή των φασμάτων με κωδικό Β15 και Β16 (στα 2.6GHz) από την αρχική τιμή των 1.300.000 € στα 1.788.000€! Οι επικολυρικές δηλώσεις που ακολούθησαν την ολοκλήρωση του διαγωνισμού, η πανηγυρικά επαναληπτική παράθεση του εντυπωσιακού ποσού των 381.1 εκ. €, και το αναντίρρητο αδιάβλητο της διαδικασίας δεν μπορούν δυστυχώς να σκιάσουν επαρκώς την πραγματικότητα: η αρχική τιμή του φάσματος ήταν 380 εκ. € και η τελική τιμή μετά την δημοπρασία ήταν 381.1 εκ. €. Όταν σε μία διαδικασία δημοπρασίας η αύξηση είναι τόσο μικρή σίγουρα κανείς δεν μπορεί να πανηγυρίζει.

Είναι λοιπόν σαφές, ξεκάθαρο και αναντίρρητο πως οι δύο διαγωνιστικές διαδικασίες έγιναν για τυπικούς και μόνο λόγους. Οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας μοιράστηκαν το φάσμα ανάλογα με τις ανάγκες τους και ουδείς έδειξε ενδιαφέρον να πληρώσει παραπάνω χρήματα από την αρχική τιμή. Οι παίκτες, οι όροι, οι τιμές και το ίδιο το φάσμα παραπέμπουν σε προειλημμένες αποφάσεις. Οι δύο βασικοί λόγοι οι οποίοι ενισχύουν τον παραπάνω συλλογισμό είναι οι εξής:

• Οι χρόνιες δυσκολίες αδειοδότησης σταθμών βάσης. Παρά την νομοθετική μεταρρύθμιση του 2012, η αδειοδότηση μίας κεραίας αποτελεί ακόμα και σήμερα ένα χρονοβόρο και ιδιαίτερα κοστοβόρο εμπόδιο για την ανάπτυξη δικτύων κινητής τηλεφωνίας. Είναι λογικό λοιπόν αφενός η καφκική ελληνική γραφειοκρατία να αποθαρρύνει την είσοδο νέων παικτών στην αγορά (αφού μία νέα εταιρεία θα χρειάζονταν δύο και πλέον χρόνια για την ανάπτυξη ενός δικτύου) αφετέρου οι υπάρχουσες εταιρείες γνωρίζουν πως πχ από τα 20 χρόνια χρήσης φάσματος για τα οποία έχουν πληρώσει άνω των 700 εκ. ευρώ τα περίπου 2 είναι χαμένα σε αδειοδοτικές διαδικασίες.
• Το ρυθμιστικό πλαίσιο και η εφαρμογή του δεν ευνοούν τον ανταγωνισμό. Με δεδομένα ότι η Vodafone και η Wind αναπτύσσουν συνέργειες σε τεχνικό επίπεδο, ότι όλα τα πακέτα είναι παραπλήσια αν όχι ίδια, ότι ακόμα και οι μεταβολές στις τιμολογιακές πολιτικές γίνονται παράλληλα είναι σαφές πως η αγορά δεν είναι ανταγωνιστική. Είναι ενδεικτικό πως ο τελευταίος επικοινωνιακός πόλεμος μεταξύ των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας αφορούσε τις ταχύτητες πρόσβασης στο διαδίκτυο και όχι τις τιμές των υπηρεσιών.

Τούτων δοθέντων, όχι μόνο η ελληνική κυβέρνηση εκχώρησε ραδιοφάσμα σε τιμές ελάχιστα ανώτερες των αρχικών (κάτι που στην ουσία μετατρέπει την δημοπρασία σε απεύθειας πώληση φάσματος) αλλά η ελληνική αγορά κινητής τηλεφωνίας και κατά συνέπεια η ελληνική αγορά τηλεπικοινωνιών (σταθερών και κινητών) έχει κλείσει οριστικά για τα επόμενα 20 χρόνια και το καθεστώς των (σχεδόν) 3 εταιρειών έχει οριστικοποιηθεί. Ασφαλώς δεν είναι εύκολο να ισχυριστεί κανείς πως υπάρχει χώρος για τέταρτο παίκτη ή πως γενικότερα υπάρχει περιθώριο για ανταγωνισμό. Όμως είναι βέβαιο πως η ρυθμιστική αρχή δεν κατέβαλε καμία προσπάθεια (και ούτε μοιάζει να έχει την μελλοντική πρόθεση) να ευνοήσει τον ανταγωνισμό. Ξεκινώντας από την ελάχιστη χρέωση στην διάρκεια των κλήσεων, τις μοναδιαίες χρεώσεις στην φωνή και τα SMS (που είναι πιο ακριβές) και καταλήγοντας στις τιμές των συμβολαίων η εικόνα επιβεβαιώνει τα δεδομένα των δημοπρασιών στο φάσμα: κανένας ανταγωνισμός.

adslgr.com