Μάγκνα Κάρτα

Η Μάγκνα Κάρτα (Μέγας Χάρτης) είναι ένας χάρτης δικαιωμάτων που αναγκάστηκε να παραχωρήσει στις 15 Ιουνίου ο βασιλιάς της Αγγλίας Ιωάννης ο Ακτήμονας στους ευγενείς, στον κλήρο και στην εμπορική και αγροτική τάξη.

Είναι γραμμένος στα λατινικά, και γι’ αυτό έχει γίνει γνωστός με τη λατινική ονομασία του. Ο βασιλιάς δεν σεβάστηκε τις υποσχέσεις που είχε δώσει το 1213, οπότε το Πάσχα του 1215 μια ομάδα βαρόνων συμμάχησε για να τον υποχρεώσει να αποκηρύξει τις αυθαιρεσίες του.

Η ενέργεια αυτή είχε ως αποτέλεσμα να εγκαταλείψουν τον βασιλιά όλοι σχεδόν οι ευγενείς, ο κλήρος και ο λαός και να τον αναγκάσουν να υπογράψει τον Ιούνιου 1215, στο Ρουνιμέντε του Ουίνδσορ, το κείμενο που του πρότειναν οι βαρόνοι.

Από τις σημαντικότερες διατάξεις της Μάγκνα Κάρτα είναι αυτές που αναφέρονται στον σεβασμό της προσωπικής ελευθερίας του ατόμου, την απαγόρευση δηλαδή της φυλάκισης, εξορίας ή τιμωρίας χωρίς προηγούμενη δικαστική απόφαση, στην υποχρέωση του βασιλιά να ζητά τη συγκατάθεση του Μεγάλου Συμβουλίου για την επιβολή φόρων και, τέλος, στην αναγνώριση των εξουσιών του Μεγάλου Συμβουλίου (που εξελίχτηκε στο σημερινό Κοινοβούλιο).

Αρχικά η Μάγκνα Κάρτα ήταν ένα συμβιβαστικό κείμενο για την ισοστάθμιση των δικαιωμάτων του βασιλιά και των φεουδαρχών, αλλά σταδιακά, με μια αργή και επίμοχθη διαδικασία, τα ευεργετήματα που καθιέρωνε επεκτάθηκαν σ’ ολόκληρο τον λαό. Θεωρείται το πρώτο συνταγματικό κείμενο της Αγγλίας και η βάση των ελευθεριών της.

Το κείμενο αποτελεί αποτέλεσμα πολλών διαπραγματεύσεων. Οι περισσότεροι όροι του αφορούν μάλλον συγκεκριμένα και μακροχρόνια παράπονα παρά γενικές νομικές αρχές. Μερικά από αυτά τα παράπονα είναι προφανή, αλλά μπορούμε να τα κατανοήσουμε μόνο μέσα στο πλαίσιο της φεουδαρχικής κοινωνίας στην οποία προέκυψαν.

Η Μάγκνα Κάρτα θεωρείται ως ένα από τα πλέον σημαντικά νομικά έγγραφα στην εξέλιξη της σύγχρονης δημοκρατίας και αποτέλεσε ένα σημείο καμπής στην μάχη για την θεμελίωση της ελευθερίας.