Σκοτώνουν πεταλούδες και μέλισσες

Τάσος Σαραντής

Εγκρίθηκε στις ΗΠΑ δεκαπενταετής παράταση της χρήσης συγκεκριμένου φυτοφαρμάκου, που έχει περιοριστεί σε άλλες χώρες, το οποίο εξοντώνει και πληθυσμούς μη επιβλαβών εντόμων με ανυπολόγιστες συνέπειες στο περιβάλλον.

Η Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (EPA) αναμένεται να εγκρίνει πρόταση για παράταση της χρήσης τεσσάρων νεονικοτινοειδών για τα επόμενα 15 χρόνια. Τα νεονικοτινοειδή είναι δραστικές ουσίες που χρησιμοποιούνται σε φυτοπροστατευτικά προϊόντα για τον έλεγχο επιβλαβών εντόμων, είναι δηλαδή εντομοκτόνα.

Κυριολεκτικά το όνομά τους σημαίνει «νέα εντομοκτόνα που μοιάζουν με νικοτίνη», καθώς είναι χημικά παρόμοια με τη νικοτίνη. Αυτά τα φυτοφάρμακα είναι γνωστό ότι είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα για βασικούς επικονιαστές, όπως οι μέλισσες και οι πεταλούδες, και έχουν συνδεθεί με την ευρεία μείωση των πληθυσμών των εντόμων.

Τα νεονικοτινοειδή είναι πλέον τα πιο ευρέως χρησιμοποιούμενα παρασιτοκτόνα στον κόσμο. Αναπτύχθηκαν τη δεκαετία του 1990 και μπορούν να στοχεύσουν σε αρκετά παράσιτα. Είναι επίσης λιγότερο τοξικά για τα σπονδυλωτά από τα παλαιότερα κοινά παρασιτοκτόνα. Αυτά τα οφέλη συνέβαλαν στην ευρεία χρήση τους στη γεωργία και τις οικιστικές περιοχές.

Παρά την αναφορά των νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων ιμιντακλοπρίντ, θιαμεθοξάμη, κλοθειανιδίνη και δινοτεφουράνη ως «οικολογικών κινδύνων που προκαλούν ανησυχία, ιδιαίτερα για τους επικονιαστές και τα υδρόβια ασπόνδυλα», η EPA είναι έτοιμη να εγκρίνει τη χρήση τους στη γεωργία για τουλάχιστον ακόμη 15 χρόνια. Τα νεονικοτινοειδή είναι εντομοκτόνα που προορίζονται να σκοτώνουν έντομα στις καλλιέργειες, αλλά σκοτώνουν ακούσια επίσης και έντομα γενικώς.

Αυτά τα φυτοφάρμακα δεν εφαρμόζονται μόνο στην επιφάνεια των φυτών. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα νεονικοτινοειδή είναι συστηματικά φυτοφάρμακα, κάτι που σημαίνει ότι απορροφώνται από τα φυτά και διανέμονται σε όλους τους ιστούς τους, συμπεριλαμβανομένων των μίσχων, των φύλλων, των λουλουδιών, του νέκταρος και της γύρης.

Σε 120 χώρες

Τα νεονικοτινοειδή είναι τοξικά για τα ασπόνδυλα και βλάπτουν το νευρικό τους σύστημα. Οταν επηρεάζουν το κεντρικό νευρικό σύστημα των εντόμων, τα οδηγούν σε ολική παράλυση και θάνατο. Οπως έχει διαπιστωθεί σε αρκετές έρευνες, έχουν την ικανότητα να διοχετεύονται στο περιβάλλον εξαιτίας της υψηλής υδατοδιαλυτότητάς τους και άρα μετακινούνται εύκολα σε ένα φυτό καθώς αυτό απορροφά νερό και το μεταφέρει στους ιστούς του, σύμφωνα με το Κολέγιο Γεωργίας και Επιστημών της Ζωής του Πανεπιστημίου Κορνέλ.

Επιπλέον η παρουσία τους έχει διαπιστωθεί σε γειτονικά λουλούδια και σε χόρτα (ακόμη και σε επίπεδα υψηλότερα από τις καλλιέργειες στις οποίες εφαρμόστηκαν) και σε κοντινές υδάτινες οδούς, ενώ παραμένουν στο έδαφος για μεγάλες χρονικές περιόδους. Η ικανότητα αυτών των εντομοκτόνων να διαφεύγουν στο περιβάλλον και να επηρεάζουν οργανισμούς-μη στόχους έχει προκαλέσει μεγάλο ερευνητικό ενδιαφέρον για την αξιολόγηση των επιπτώσεων και των κινδύνων τους.

Σήμερα αυτά τα φυτοφάρμακα χρησιμοποιούνται σε περισσότερες από 120 χώρες και ευρέως στη γεωργία των ΗΠΑ, όπου εφαρμόζονται σε πάνω από 150 εκατομμύρια στρέμματα γεωργικής γης στη χώρα. Ως εκ τούτου αυτές οι περιοχές έχουν γίνει 48 φορές πιο τοξικές από ό,τι ήταν μόλις πριν από 25 χρόνια. «Βλέπουμε ήδη κατάρρευση στους αριθμούς των εντόμων και δεν έχουμε άλλα 15 χρόνια για να χάσουμε» δήλωσε στον «Guardian» ο Νέιθαν Ντόνλεϊ, διευθυντής Επιστήμης Περιβαλλοντικής Υγείας στο Κέντρο Βιολογικής Ποικιλότητας.

«Είναι απογοητευτικό να βλέπεις την EPA να ακολουθεί αυτόν τον δρόμο. Είμαστε πραγματικά σε ένα σταυροδρόμι: μπορούμε να ακολουθήσουμε την επιστήμη και τον υπόλοιπο κόσμο ή μπορούμε να βγούμε μόνοι μας και να εξευμενίσουμε τη χημική βιομηχανία».

Μάρκετινγκ

Ορισμένες Πολιτείες, συμπεριλαμβανομένων του Κονέκτικατ και του Νιου Τζέρσεϊ, έχουν περιορίσει τη χρήση των νεονικοτινοειδών, αλλά η επέκταση της χρήσης τους από την EPA θα ενίσχυε τη χρήση αυτών των χημικών ουσιών σε εθνικό επίπεδο. Η EPA εξετάζει επί του παρόντος τους κινδύνους των νεονικοτινοειδών και αναμένει να δημοσιοποιήσει τα ευρήματά της μέχρι τα τέλη του 2022.

Ωστόσο, αν και διακηρύσσει ότι έχει δεσμευτεί να προστατεύει τους επικονιαστές, δεν είναι πιθανό για τις ΗΠΑ να υιοθετήσουν αυστηρές απαγορεύσεις για αυτά τα φυτοφάρμακα, όπως έχει πράξει η Ευρωπαϊκή Ενωση που ενέκρινε το πρώτο νεονικοτινοειδές το 2005 και που σήμερα έχει απαγορέψει τη χρήση τριών εξ αυτών ή όπως ο Καναδάς που έχει περιορίσει τη χρήση τους.

Τα νεονικοτινοειδή έγιναν γρήγορα δημοφιλή λόγω του μάρκετινγκ που πρόβαλε ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον έλεγχο των παρασίτων και την ενίσχυση των αποδόσεων των καλλιεργειών. Ωστόσο ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι αυτά τα φυτοφάρμακα παρέχουν ελάχιστα οφέλη στις καλλιέργειες, ενώ αφήνουν καταστροφικές επιπτώσεις στο περιβάλλον.

Η χρήση φυτοφαρμάκων, μαζί με την απώλεια οικοτόπων και την κλιματική αλλαγή, έχουν αναφερθεί ως οι κύριες αιτίες της θεαματικής μείωσης των εντόμων που καταγράφηκαν στις ΗΠΑ καθώς και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Σε όλο τον κόσμο υπολογίζεται ότι οι πληθυσμοί των εντόμων μειώνονται έως και 2% ετησίως, με τα Ηνωμένα Εθνη να προειδοποιούν ότι μισό εκατομμύριο είδη θα μπορούσαν να εξαφανιστούν αυτόν τον αιώνα.

πηγή

photo/pixabay