Το μονοπάτι το φτιάχνεις περπατώντας.

Η καθημερινή εμπειρία ότι η κοινωνία μας είναι πιασμένη σε ένα δόκανο έλλειψης εναλλακτικών λύσεων και πολιτικών διεξόδων δημιουργεί μιαν αίσθηση ματαιότητας και μοιρολατρίας, η οποία συνήθως συνοψίζεται στη σκέψη "ό,τι και να κάνουμε, τα μέτρα θα περάσουν".

Είναι αυτό το αίσθημα κοινωνικοπολιτικής παραλυσίας που αφενός απενεργοποιεί τα ανακλαστικά της αντίστασης και ταυτοχρόνως τρέφει το κτήνος της κυρίαρχης πολιτικής, την οποία αναγκάζονται να εφαρμόσουν όλα τα κόμματα, ανεξαρτήτως απόχρωσης.

Βέβαια, ως συνέπεια, ακολουθεί από κοντά και η ενίσχυση των ακροδεξιών, ρατσιστικών και συντηρητικών δυνάμεων που υπόσχονται απατηλά ότι η λύση βρίσκεται στην εσωστρέφεια, στην ταυτότητα, στη φυλή, στο έθνος, στις «ένδοξες» μέρες, αλλά και στη μετάθεση όλων των ευθυνών στον «Αλλο».

Στην πραγματικότητα και -κατά βάθος το ξέρουμε όλοι - η μόνη λύση είναι η αντίσταση. Το περιγράφει εξαιρετικά ο Εντγκάρ Μορέν στο βιβλίο του «Τα δαιμόνιά μου»:

Η αντίσταση είναι που μπορεί να δημιουργήσει ένα ρήγμα στο πλεξιγκλάς της αδιαφορίας... η αντίσταση στη σκληρότητα του κόσμου πρέπει να προσπαθήσει να διατηρήσει την ένωση μέσα στον διαχωρισμό, να προσαρτήσει αυτό που είναι ελεύθερο, αφήνοντάς το όμως ελεύθερο... αυτή την αντίσταση είναι ακριβώς που θα ονομάσω ελπίδα

Αυτή η αναγκαία στάση δεν αφορά μόνο το πολιτικό πεδίο. Σε μια περίοδο γοργής φθοράς των κοινωνικών σχέσεων, παρακμής του ήθους και έλλειψης οραμάτων αφορά τα πάντα και κυρίως την καθημερινότητα της ζωής μας. Είναι ανάγκη αντίστασης στη μικρότητα, στον εγωιστικό υπολογισμό, στην αδιαφορία, στη σκληρότητα, στον κυνισμό, στην τάση για ευκολία και βόλεμα και -τελικά- σ’ ένα τρόπο ζωής βουτηγμένο στους συμβιβασμούς και στη συναλλαγή.

Ο λεγόμενος αστικός πολιτισμός έχει εκπέσει και περιοριστεί στον χαμηλότερο κοινό παρονομαστή, εκείνον του δούναι και λαβείν. Εχει εκμετρήσει τον βίον του και η αποφορά του δηλητηριάζει καθημερινά την κοινωνική ατμόσφαιρα και τις ατομικές ζωές των ανθρώπων. Το επίδικο σήμερα δεν είναι η οικονομική πολιτική.

Ούτε καν οι πολιτικές μας επιλογές. Είναι ένα ανθρωπολογικής και υπαρξιακής τάξης θέμα και εάν δεν το δούμε σαν τέτοιο, απλώς θα ανακυκλώνουμε τα αδιέξοδα.

Το ερώτημα είναι: Ποια κοινωνία θέλουμε για εμάς και για τα παιδιά μας; Πώς ανεχόμαστε οι επιλογές μας να περιορίζονται στο μέσο και στον τρόπο της σφαγής μας; Πώς μπορούμε να υπάρχουμε τόσο μισερά, τόσο μίζερα, τόσο περιορισμένα; Οι γνώσεις, η εμπειρία, οι εναλλακτικές, η φαντασία, η ποικιλομορφία του κόσμου είναι όλα εκεί. Ομως δεν υπάρχει ούτε Θεός ούτε αφέντης για να τα αξιοποιήσει και να τα συνθέσει.

Ο πλούτος της ανθρωπότητας κατακτήθηκε με ιστορικό τρόπο μέσω της συνεργασίας, της διαφορετικότητας και του πλουραλισμού. Οπως λέει ο Μορέν, τέσσερις είναι οι συνιστώσες: «η κοινότητα της γήινης προέλευσης, η κοινότητα της ανθρώπινης φύσης, η κοινότητα του πλανητικού πεπρωμένου και η κοινότητα της γήινης απώλειας».

Ή, με τα λόγια του Ισπανού ποιητή Αντόνιο Ματσάδο, «διαβάτη, δεν υπάρχει μονοπάτι, το μονοπάτι το φτιάχνεις περπατώντας».

Τάσος Τσακίρογλου

efsyn