"Ένας καθησυχαστικός μύθος" πάνω από τα κεφάλια μας

 

Πρόσφατα η γενετίστρια Ιντιθ Χέρντ, γενική διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Εργαστηρίου Μοριακής Βιολογίας, τόνισε τον πολύ σημαντικό ρόλο και την επίδραση που φέρουν οι περιβαλλοντικοί παράγοντες στην δημιουργία και εξάπλωση μιας πανδημίας.

Σημειώνει, λοιπόν: "Η γενετική κληρονομιά μας από τους γονείς μας είναι σαν ένα βιβλίο. Ωστόσο, δεν διαβάζονται όλα τα κεφάλαια ταυτόχρονα και μερικές φορές μπορούν να ερμηνευθούν με ελαφρώς διαφορετικούς τρόπους. 

Οι επιγενετικές αλλαγές εξαρτώνται από γενετικά κωδικοποιημένες πληροφορίες, μπορούν, όμως, να επηρεαστούν και από το περιβάλλον. Έτσι, η γενετική μας κληρονομιά χρησιμοποιείται διαφορετικά σε κάποιο βαθμό, προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο! Τι εννοώ: ο επιγενετικός μηχανισμός είναι απαραίτητος για την κανονική ανάπτυξή μας ή για την απενεργοποίηση του χρωμοσώματος Χ, αλλά, αν κάτι πάει στραβά, μπορεί επίσης να οδηγήσει στην εμφάνιση καρκίνου. (…) Και οι προηγούμενες επιδημίες του SARS (2002), του MERS (2013) και άλλων ιών θα μπορούσαν να έχουν εξελιχθεί σε πανδημίες. Ήταν θέμα χρόνου να συμβεί. Προσωπικά, ως επιστήμονα που ερευνά την Επιγενετική, οι δεσμοί μεταξύ του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας με ενδιέφεραν ανέκαθεν. 

Έχει γίνει προφανές εδώ και πολλά χρόνια ότι η εξάπλωση μολυσματικών μικροβίων από ζώα σε άλλα ζώα, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου (ζωονόσων), θα είναι ολοένα και πιο συχνή, ως αποτέλεσμα της «εισβολής» του ανθρώπινου είδους, που καταστρέφει τα φυσικά οικοσυστήματα –μέσω της αποψίλωσης, της αστικοποίησης, της εντατικής γεωργίας, της διασποράς χημικών ρύπων. Κι από την άλλη, η ταχεία εξάπλωση μολυσματικών νόσων ευνοείται από την παγκοσμιοποίηση και την αυξημένη διασυνδεσιμότητα. 

Είναι σίγουρο ότι στο μέλλον θα υπάρξουν περισσότερες επιδημίες και πανδημίες εάν δεν αλλάξουμε τον τρόπο που ζούμε κι αν δεν συνειδητοποιήσουμε τι συμβαίνει στον πλανήτη και γιατί. Όλοι πρέπει να δράσουμε, λοιπόν, καθένας στον τομέα του. Ως επιστήμονας και ως γενική διευθύντρια του μοναδικού οργανισμού βιοεπιστημών της Ευρώπης προσπαθώ να βοηθήσω μέσω της έρευνας: να κατανοήσω βαθύτερα και να εξηγήσω στους άλλους πώς δημιουργείται μια αναδυόμενη νόσος, πώς επιτυγχάνεται η εύθραυστη ισορροπία της ζωής σε ένα οικοσύστημα και ποιοι παράγοντες μπορούν να τη διαταράξουν. Τα εργαλεία που χρησιμοποιούν οι επιστήμονες για την αντιμετώπιση της COVID-19 είναι αποτέλεσμα της βασικής έρευνας των τελευταίων δεκαετιών και πολλά προέρχονται από το EMBL.»^[1]

Δεν επιδέχεται, λοιπόν, καμμία αμφισβήτηση ότι η «εισβολή» του εξουσιαστή-ανθρώπου σε φυσικά οικοσυστήματα ευνοεί την εξάπλωση των επιδημιών. Και αυτό έχει σημασία γιατί δεν εκφράζεται από ένα εναλλακτικό επιστημονικό δίκτυο ή μία πρωτοβουλία κατοίκων αλλά από την Νο1 διευθύντρια του EMBL, του αποκαλούμενου και CERN της μοριακής βιολογίας. Ακόμη ηχούν στα αυτιά μας η απαξίωση και η ειρωνεία, που δέχονται από τα κυρίαρχα μέσα απόψεις όπως οι παραπάνω, αλλά εκφρασμένες από κάποιον πολίτη που αντιτίθεται στην εγκατάσταση ανεμογεννητριών για παράδειγμα. Το «ψεκασμένος» πάει και έρχεται… Όμως, η Ι. Χέρντ αναφέρεται σε έννοιες όπως αποψίλωση, αστικοποίηση, εντατική γεωργία, οι οποίες άμεσα δεν δείχνουν το σκληρό τους πρόσωπο. Δεν είναι μια καμινάδα που εξάγει ρύπους –άκρως οξειδωμένους και καρκινικούς σύμφωνα με τελευταίες μελέτες– αλλά καταστρέφει με πιο ύπουλο τρόπο και περισσότερο μαζικό. Διότι σε ένα αποψιλωμένο δάσος μπορεί ο Χ ή Ψ επιχειρηματίας να εγκαταστήσει και να παράξει πράσινη ενέργεια μέσω των φωτοβολταϊκών και των ανεμογεννητριών και να εισπράξει πακτωλό επιδοτήσεων από το πράσινο ευρωπαϊκό ταμείο και να διαφημιστεί ως κάτι πολύ «καθαρό» για το περιβάλλον.

Όμως, όπως είπαμε, όποιος μιλήσει σαν την Χέρντ αλλά δεν φέρει τους βαρύγδουπους τίτλους της είναι «κολλημένος», «ψεκασμένος» κ.λπ. Όχι ότι τέτοιοι τύποι δεν υπάρχουν γύρω μας, πάντα υπήρχαν και θα υπάρχουν, αλλά τα χέρια βαμμένα με αίμα είναι αυτών που λαμβάνουν τις αποφάσεις από τους δερμάτινους θώκους τους διεθνώς.

Ας δούμε τι έγραψε μια άλλη κάτοικος του πλανήτη μας, η οποία δεν φέρει την επιστημοσύνη της Χέρντ: «Σας γράφω αυτό το γράμμα γιατί οι φωτιές συνεχίζουν να κατακαίνε το δάσος. Γιατί οι εταιρείες μολύνουν με πετρέλαιο όλα τα ποτάμια μας. Γιατί οι μεταλλευτές κλέβουν τον χρυσό (όπως έκαναν και πριν από 500 χρόνια) αφήνοντας πίσω τους ανοιχτούς λάκκους και τοξίνες. Γιατί οι καταπατητές της γης αποψιλώνουν πρωτογενή δάση για να βόσκουν βοοειδή, για να εγκαθιστούν φυτείες ώστε να έχει ο λευκός άνθρωπος να φάει. Γιατί οι γηραιοί του λαού μου πεθαίνουν από κοροναϊό, ενώ εσείς σχεδιάζετε τις επόμενες κινήσεις σας για την κατάτμηση των εδαφών μας προκειμένου να αναζωογονήσετε μια οικονομία που εμάς ουδέποτε μας ωφέλησε. Γιατί εμείς οι αυτόχθονες ιθαγενείς δίνουμε μάχες για να προστατεύσουμε ό,τι αγαπούμε –τον τρόπο ζωής μας, τους ποταμούς μας, τα ζώα, τα δάση μας, τη ζωή πάνω στην Γη– και ήρθε πλέον η ώρα να μας ακούσετε(…) 

Αλλά για τους αυτόχθονες είναι σαφές ότι όσο λιγότερο γνωρίζετε κάτι τόσο λιγότερη αξία έχει για εσάς και τόσο πιο εύκολο σας είναι να το καταστρέψετε. Και όταν λέω εύκολο, εννοώ: χωρίς ενοχές, τύψεις, ανηλεώς, ανόητα και ακόμη, χωρίς αίσθηση δικαίου. Μας πήρε χιλιάδες χρόνια για να γνωρίσουμε το τροπικό δάσος της Αμαζονίας. Για να κατανοήσουμε τους τρόπους, τα μυστικά του, να μάθουμε πώς μπορούμε όχι μόνο να επιβιώνουμε αλλά και να προκόβουμε μέσα του. Όσον αφορά τον λαό μου, τους Waorani, δεν είναι παρά μονάχα τα τελευταία 70 χρόνια που σας γνωρίζουμε (πρωτοήρθαμε σε επαφή τη δεκαετία του 1950 με Αμερικανούς Ευαγγελικούς μισθοφόρους), αλλά μαθαίνουμε γρήγορα και δεν είστε τόσο περίπλοκοι όσο το τροπικό δάσος. Όταν λέτε ότι οι πετρελαϊκές εταιρείες έχουν εξαιρετικές νέες τεχνολογίες που μπορούν να ρουφήξουν το πετρέλαιο από τα έγκατα των εδαφών μας όπως ρουφούν τα κολιμπρί νέκταρ από ένα λουλούδι, ξέρουμε ότι λέτε ψέματα γιατί εμείς ζούμε δίπλα στο μολυσμένο από τις πετρελαιοκηλίδες ποτάμι. 

Όταν λέτε ότι ο Αμαζόνιος δεν καίγεται, εμείς δεν χρειαζόμαστε δορυφορικές λήψεις για να αποδείξουμε πόσο λάθος κάνετε. Γιατί εμείς πνιγόμαστε από τον καπνό που βγαίνει από τους οπωρώνες που καίγονται, οπωρώνες που οι πρόγονοί μας φύτεψαν αιώνες πριν. Όταν λέτε ότι ψάχνετε απεγνωσμένα λύσεις για το κλίμα, αλλά συνεχίζετε να χτίζετε μια παγκόσμια οικονομία που βασίζεται στις εξορύξεις και τη ρύπανση, ξέρουμε ότι λέτε ψέμματα, αφού εμείς είμαστε οι κοντινότεροι συγγενείς της γης και είμαστε οι πρώτοι που ακούμε τις κραυγές της. Δεν μου δόθηκε ποτέ η ευκαιρία να πάω στο πανεπιστήμιο, να γίνω γιατρός ή δικηγόρος ή πολιτικός ή επιστήμονας. Οι γηραιοί της φυλής μου είναι οι διδάσκαλοί μου. Το δάσος είναι ο δάσκαλός μου. Και έμαθα αρκετά (και συμφωνούμε με τους αυτόχθονες αδερφούς και αδερφές μου σε όλο τον κόσμο) για να ξέρω πως έχετε χάσει τον δρόμο σας, ότι αντιμετωπίζετε μεγάλα προβλήματα (παρ’ ότι δεν έχετε πλήρη επίγνωση ακόμη) και ότι τα προβλήματά σας είναι απειλή για κάθε μορφή ζωής πάνω στη Γη. Μας επιβάλατε τον πολιτισμό σας και τώρα δείτε πού βρισκόμαστε: παγκόσμια πανδημία, κλιματική κρίση, αφανισμός των ειδών και πάνω από όλα, μια τεράστια διασπορά πνευματικής φτώχειας».^[2]

Υπάρχει από κάποιον αμφιβολία ότι η επιστήμων Χέρντ και η αμόρφωτη, μη-ειδική –κατά τους δυτικούς– Νενκίμο περιγράφουν το ίδιο πρόβλημα με τους ίδιους όρους; Απλούστατα η επιστήμη πιστοποιεί την αρχέγονη γνώση των αυτόχθονων.

Να υπενθυμίσουμε, ακόμη, ότι η ευρωπαϊκή ήπειρος διαθέτει μόνον το 10% της ελληνικής φυσικής βιοποικιλότητας. Επομένως, οι συνέπειες από μια υποβάθμιση της βιοποικιλότητας δεν έχουν το ίδιο αντίκτυπο. Αλλά, ας δούμε ένα απλό παράδειγμα που αφορά τη λειτουργία του εδάφους στην αγροτική παραγωγή και μάς βοηθά να κατανοήσουμε ευρύτερες βιολογικές λειτουργίες. Από τη χρήση ενός βιολογικού λιπάσματος στόχος είναι η επάρκεια θρεπτικών συστατικών προκειμένου να καλυφθούν οι καλλιεργητικές ανάγκες. Να βελτιώσει, δηλαδή, τη δομή του εδάφους και να ενθαρρύνει την ανάπτυξη μικροβίων στο χώμα αλλά και στις ρίζες του φυτού. Η σημασία των μικροβίων είναι πολύ σημαντική εφ’ όσον αποτελούν παράγοντα ανοργανοποίησης των σύνθετων συστατικών του εδάφους, επειδή επιτρέπουν στο φυτό/δέντρο να απορροφήσει τα απαραίτητα μόνο θρεπτικά συστατικά μέσω του ριζικού συστήματος. Τα μικρόβια είναι σημαντικά τόσο στα εδάφη και στα φυτά όσο και στα ζώα. Στις τελευταίες συνθήκες προφύλαξης από τον SARS-CoV-2 περιορίζονται ταυτόχρονα και οι εκθέσεις μας σε όλα τα υπόλοιπα μικρόβια. Και αυτό δεν είναι ευεργετικό, ούτε για το ανοσοποιητικό σύστημα ούτε για τον εγκέφαλο που «τεμπελιάζει» και δεν προσαρμόζεται δυναμικά στις μικροβιακές συνθήκες ώστε να προφυλάσσεται. Και αυτή η αποστείρωση του περιβάλλοντος δημιουργεί ζητήματα άγχους, γνωσιακών διαταραχών και προδιάθεση νευροεκφυλιστικών νοσημάτων.

Επιμένουμε, ότι ο ανθρωποκεντρισμός είναι η ρίζα του κακού για την λεηλασία της φύσης και του περιβάλλοντος, από την ταυτόχρονη διάβρωση που επικρατεί μέσω του ατομικισμού και της αποθέωσης του τεχνολογικού πολιτισμού, από μια κυρίαρχη ελίτ που για το μόνο που ενδιαφέρεται είναι το πως θα παραμείνει ισχυρή, αλώβητη και επιβλητική. Και αυτή η προσέγγιση είναι απόλυτα εμφανής και στην παρασκευή και διακίνηση του εμβολίου anticovid. Έχουν γραφτεί πάρα πολλά και ενδιαφέροντα στοιχεία για τα εμβόλια, θα προσθέσουμε μόνο το εξής: Για τις μακροχρόνιες επιπτώσεις των εμβολίων νέας τεχνολογίας (Moderna και BioNTech) δεν γνωρίζουμε τίποτα.

Τέλος, ο καθηγητής Γενικής Βιολογίας στην Ιατρική Σχολή Ιωαννίνων, Σπύρος Γεωργάτος, έχοντας επισημάνει την ευεργετική δράση των μικροβίων, τονίζει επί πλέον, σε πρόσφατη συνέντευξη του, σχετικά με τον μαζικό εμβολιασμό του πληθυσμού και την γεωπολιτική διάσταση του θέματος: «… ο εμβολιασμός είναι ένα πολύ σημαντικό όπλο, αλλά όχι το μόνο. Υπάρχει και η προοπτική των αντιϊκών φαρμάκων και της θεραπείας μέσω κοκτέιλ αντισωμάτων (…) Σημασία έχουν τα «σκληρά» οικονομικά στοιχεία και τα γεωπολιτικά δεδομένα. Η Κίνα εξήγγειλε από το 2012 σαρωτικές μεταρρυθμίσεις, με στόχο να δημιουργηθούν οι υποδομές που θα προωθήσουν «τη νέα μορφή παγκοσμιοποίησης». Μέρος αυτής της στρατηγικής ήταν η δημιουργία προσβάσεων σε μια σειρά ευρωπαϊκές χώρες (το είδαμε και εδώ), αλλά και σε χώρες της Ασίας ή της Αφρικής. Το 2017, ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ δήλωσε ότι μέχρι το 2035 η Κίνα θα βρίσκεται στην κορυφή της κλίμακας στην Καινοτομία και μέχρι το 2050 θα έχει παγκόσμια επιρροή. Προφανώς, οι ΗΠΑ έχουν πολλά θέματα με αυτή την πολιτική, που τώρα εξελίσσεται αναγκαστικά εν μέσω πανδημίας (…) Ο καθένας από τους «μεγάλους παίκτες» σε αυτό το πλανητικό παιχνίδι (και να μην ξεχνάμε τη Ρωσία!) προσπαθεί, εκμεταλλευόμενος τις συνθήκες της πανδημίας, τόσο στο υγειονομικό επίπεδο όσο και στο επίπεδο της οικονομίας, να «πλασαριστεί» καλύτερα. Ωστόσο, και η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι αθώα περιστερά: συνεργάζεται τώρα λίγο περισσότερο στενά με τις ΗΠΑ, αλλά η πανδημία ήταν μια ευκαιρία για να δείξει τη «χειραφέτησή» της από τον ατλαντικό παράγοντα και τις δικές της (ηγεμονικές) φιλοδοξίες. Φοβάμαι ότι (…) όλη αυτή η ρητορική περί αγαστής συνεργασίας για την αντιμετώπιση της πανδημίας είναι όντως ένας καθησυχαστικός μύθος, πίσω από τον οποίο υποκρύπτονται μεγάλες γεωπολιτικές διαφορές και ανταγωνισμοί. Για τους πολιτικά και ιστορικά νοήμονες, συναίνεση και συμμόρφωση με τα βασικά υγειονομικά μέτρα (όπως π.χ. ο εμβολιασμός) δεν θα πρέπει να σημαίνει και άφεση αμαρτιών στις δυνάμεις εκείνες, που, εν μέσω πανδημίας, συνεχίζουν να ενεργούν με βάση ένα κυνικό σχέδιο παγκόσμιου ηγεμονισμού και στυγνής εκμετάλλευσης ανθρώπων και πλουτοπαραγωγικών πηγών».^[3]

Από την παράθεση αρκετών αποσπασμάτων –από ειδικούς και μη– γίνεται φανερό, ότι το «παιχνίδι» της παραπληροφόρησης για τις κυρίαρχες εξουσίες δεν έχει τα αποτελέσματα που θα ήθελαν. Ακόμη και από «συστημικά» μέσα ξεπροβάλλουν χαραμάδες φωτός και συνολικά κατατίθενται πληθώρα δημοσιευμάτων που είναι ανεξάρτητα και ακηδεμόνευτα. Τίποτα δεν είναι, έτσι ή αλλοιώς, εύκολο και τίποτα δεν είναι χαμένο. Απεναντίας, κερδίζουμε πολλά και πολλούς, γιατί ο αγώνας συνεχίζεται πολυεπίπεδα σε ευρύτερα πεδία ανέλεγκτα.

Αναρχικός Πυρήνας Χαλκίδας

Δημοσιεύθηκε στην ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ. 211, Ιανουάριος 2021

^[1].  Καθημερινή, 20.09.20.

^[2].  Νεμόντε Νενκίμο, ηγέτιδα φυλής Γουαοράνι (εφ. συν. 24.10.20).

^[3].  εφ. συν. 19.12.20.

πηγή