Τσίμπημα εντόμων: πρόληψη και θεραπεία

 
Μια απ’ τις πιο συνηθισμένες αιτίες επίσκεψης σε δερματολογικό ιατρείο την άνοιξη και το καλοκαίρι, είναι ο έντονος κνησμός και το βλατιτώδες εξάνθημα το οποίο προκαλείται από τσιμπήματα διαφόρων εντόμων. Οι δερματικές αντιδράσεις σε δείγματα εντόμων είναι φλεγμονώδεις και/ή αλλεργικές αντιδράσεις, που χαρακτηρίζονται από ένα έντονα κνησμώδες εξάνθημα το οποίο εμφανίζεται στις θέσεις των δηγμάτων, ώρες ή μέρες μετά από το τσίμπημα. Εκδηλώνεται με μονήρεις ή ομαδοποιημένες κνιδωτικές βλατίδες, βλατιδοφυσαλίδες και/ή πομφόλυγες (φουσκάλες) που επιμένουν επί μέρες έως εβδομάδες (οι ασθενείς συνήθως δε γνωρίζουν ότι έχουν υποστεί τα δείγματα).

Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να παρατηρηθούν συστηματικά συμπτώματα από ήπια έως σοβαρά, ενώ μπορεί να επέλθει θάνατος από αναφυλακτικό σοκ. Τα δείγματα των αρθροπόδων αποτελούν επίσης τη μέθοδο μετάδοσης πολλών συστηματικών και παρασιτικών λοιμώξεων. Τα συμπτώματα είναι ο κνησμός και μερικές φορές άλγος (πόνος) στη θέση του δείγματος. Κατά την κλινική εξέταση συνήθως βλέπουμε ερυθρές βλατίδες στην κορυφή των οποίων συχνά υπάρχει φυσαλίδα και οι βλάβες συνήθως είναι μικρότερες του 1cm. Πολλές φορές βλέπουμε κακοποιημένες βλάβες από τον ξεσμό και δευτεροπαθώς επιμολυσμένες. Οι βλάβες όταν ιαθούν αξήνουν συχνά υπέρ ή υπο μελόγχρωση.

Τι είναι αυτό όμως που μας τσιμπάει;
Υπάρχουν 5-9 τάξεις αρθροπόδων που προκαλούν με τα δήγματά τους τοπικές και συστηματικές αντιδράσεις (αραχνοειδή, χειλόποδα, διπλόποδα, έντομα κ.ά.)

Τα πιο συνηθισμένα τσιμπήματα γίνονται από:

Κουνούπια: τα δείγματα συνήθως εμφανίζονται ως βλατιδώδης κνίδωση σε εκτεθειμένες περιοχές. Οι αντιδράσεις μπορεί να είναι κνιδωτικές, εκζεματώδεις ή κοκκινοματώδεις.

Υμίπτερα (κοριοί): τα δείγματα των κοριών προκαλούν βλατιδώδη κνίδωση με χαρακτηριστική γαμμοειδή διάταξη.

Ψύλλοι: βλατιδώδης, κνισμώδης κνίδωση σε εκτεθειμένες περιοχές.

Οικιακές μύγες: οι προνύμφες εναποτίθενται σε οποιαδήποτε εκτεθειμένη δειγματική περιοχή και εξελίσσονται σε σκώληκες, οι οποίοι είναι ορατοί στη επιφάνεια της πληγής.

Μαύρες μύγες: εγχύουν αναισθητικό με αποτέλεσμα το αρχικό τους δείγμα να είναι ανώδυνο. Αργότερα γίνεται επώδυνο με κνησμό, ερύθημα και οίδημα.

Υμενόπτερα (μέλισσες, σφήκες): το κεντρί των θηλυκών μελισσών ή σφηκών προκαλεί άμεσο καύσο/άλγος, ακολουθούμενο από έντονη τοπική ερυθηματώδη αντίδραση με οίδημα και κνίδωση.

Μπορεί να προκληθεί αγγειοοίδημα, γενικευμένη κνίδωση και/ή αναπνευστική ανεπάρκεια λόγω οιδήματος του λάρυγγα και/η καταπληξία (shock)

Πως μπορούμε όμως να προστατευτούμε απ’ τα τσιμπήματα;
Η πρόληψη παίζει και εδώ πολύ σημαντικό ρόλο.
1) αποφυγή επαφής με αρθρόποδα
2) εφαρμογή εντομοκτόνων
3) εφαρμογή προληπτικών προστατευτικών μέτρων (δικτυωτά πλέγματα, κατάλληλα ενδύματα κ.ά.)
4) ψεκασμό του σπιτιού

Είναι γνωστό σε όλους μας ότι το κυριότερο και πιο ενοχλητικό σύμπτωμα ενός τσιμπήματος είναι ο κνησμός. Ο ξεσμός των βλαβών συνήθως οδηγεί σε δευτεροπαθή λοίμωξη της διαβρωμένης επιδερμίδας από στρεπτόκοκκο της ομάδας Α και/ή χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο με αποτέλεσμα μολυσματικό κήριο ή έκθυμα.

Θεραπεία:

1) αντισταμινικά: χορηγούμε για λίγες μέρες αντισταμινικά για να ανακουφιστεί ο ασθενής από τον έντονο κνησμό και να μειώσουμε την αλλεργική αντίδραση στο τσίμπημα.

2) κορτικοστεροειδή: τα τοπικά κορτίκοστεροειδή χορηγούμενα για σύντομο χρονικό διάστημα είναι χρήσιμα ειδικά στις έντονες κνησμώδεις φλεγμονώδεις βλάβες.

3) αντιμικροβιακοί παράγοντες: εάν υπάρχει δευτεροπαθής λοίμωξη, μπορούν να χορηγηθούν τοπικά αντιβιοτικά και εάν η λοίμωξη είναι εντεταμένη, τότε χορηγούμε το κατάλληλο αντιβιοτικό.



Άννα Παγούνη,
Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος Ευρωκλινικής Παίδων