Ανανεώνοντας την τέχνη του Καραγκιόζη

"Η Τέχνη Σου είναι στη βάση της λαϊκής ψυχής και ζωής και μακάριος που την αντικρύζει με τη σοβαρότητα που της οφείλεται μέσα της δεν κατασταλάζει μόνο η λαγαρή θυμοσοφία του λαού μας μπρος στ’ ανάποδα του κόσμου, αλλά ξεσκεπάζεται κι η πηγαία δύναμη πόχει μέσα του και με την οποία υπερνικά αυτά τα ανάποδα με ψυχισμό ασύγκριτο, ανεβαίνοντας απ’ τα σκαλιά της θείας του εξυπνάδας ως με τις κορφές του ηρωισμού, κι αυτό με μια ανθρωπιά και μ’ ένα ανώτερο πολιτισμό που έχουν το ταίρι τους μονάχα στην αληθινά μεγάλη Τέχνη και που βρίσκονται σε ¨διαπασών" μαζί της".


Απόσπασμα από γράμμα του Άγγελου Σικελιανού στον Σωτήρη Σπαθάρη*.
Ο Καραγκιόζης είναι ο κεντρικός χαρακτήρας του παραδοσιακού ελληνικού θεάτρου σκιών που έδωσε το όνομά του σε αυτό. Η παλαιότερη μαρτυρία για αυτόν χρονολογείται το 1809 και το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα από την Πάτρα αρχίζει να εξαπλώνεται σε όλο τον ελλαδικό χώρο.

Ο Μίμαρος (καλλιτεχνικό ψευδώνυμο του Δημητρίου Σαραντούνη /1865-1912) είναι αυτός ο οποίος έδωσε τη βασική μορφή του Καραγκιόζη που γνωρίζουμε μέχρι σήμερα, μέσα από τις καινοτομίες τις οποίες εφάρμοσε, και κατόρθωσε όχι μόνο να τον διαδώσει, αλλά να του δώσει τη θέση που του αξίζει μέσα στον λαϊκό πολιτισμό της χώρας μας.

Είναι επίσης αυτός ο οποίος ανέβασε για πρώτη φορά την παράσταση «Ο Μεγαλέξανδρος και το Φίδι», συνδέοντάς τον άμεσα με τη λαϊκή παράδοση του τόπου μας. Σταδιακά επέκτεινε αυτή τη σύνδεση προσθέτοντας παραστάσεις όπου βασικοί ήρωες ήταν ήρωες του 1821. Ο αξιαγάπητος πρωταγωνιστής κουβαλά μέσα στις περιπέτειές του την πείνα και τη φτώχεια του, μαζί με μια ιδιαίτερη λαϊκή θυμοσοφία, αλλά και την κριτική απέναντι στην εξουσία.

Είναι αυτά, ανάμεσα σε άλλα, που τον μετέτρεψαν βασικό λαϊκό ήρωα τα χρόνια που ακολούθησαν, καθιστώντας τον στον βασικό τομέα ψυχαγωγίας, παιδιών αλλά και ενηλίκων, για πολλές δεκαετίες. Η εισβολή του κινηματογράφου και της τηλεόρασης τον οδήγησαν σταδιακά στο περιθώριο, όμως τα τελευταία είκοσι χρόνια άρχισε μια σταδιακή επανεμφάνισή του, δείχνοντας τις βαθιές ρίζες που έχει με τον λαό μας.

Ο Δήμος Αβδελιώδης είναι ένας από τους σημαντικούς σκηνοθέτες τόσο του κινηματογράφου όσο και του θεάτρου. Τα θέματα που επιλέγει προέρχονται από τη σχέση που έχει με την παράδοση αυτού του τόπου, είτε στη λόγια έκφρασή της (βλέπε την παράσταση Ελένη, του Γιάννη Ρίτσου) είτε στη δημώδη (όπως είναι αυτή η παράσταση του Καραγκιόζη). Μάλιστα, σε μια προσπάθεια να εμβαθύνει ακόμη περισσότερο, το επόμενο χρονικό διάστημα σκοπεύει να ανεβάσει την Ιλιάδα του Ομήρου, ένα αρκετά δύσκολο, είναι αλήθεια, εγχείρημα.

Τις μέρες αυτές στο Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά παρουσιάζει την παράσταση «Ο Μεγαλέξανδρος νικάει τον Δράκο». Η συγκεκριμένη παράσταση αποτελεί μια ανανεωμένη εκδοχή του «Ο Μεγαλέξανδρος και ο Καταραμένος Δράκος», που είχε ανεβάσει το 2007. Η παλαιότερη παράσταση είχε τύχει ενθουσιώδους υποδοχής τόσο από το κοινό όσο και από τους κριτικούς. Καθόλου τυχαία. Ο Δήμος Αβδελιώδης δείχνει να κατέχει το τι σημαίνει παράδοση σε αυτό τον τόπο και, συνδυάζοντάς το με την ενδελέχεια και την εργατικότητα που τον διακρίνει, η επιτυχία του αποτελέσματος είναι σχεδόν βέβαια.

Στην παράσταση αυτών των ημερών, μια παράσταση για όλες τις ηλικίες, κατορθώνει να δώσει ζωή και διάσταση στις χάρτινες φιγούρες του λαϊκού θεάτρου σκιών και να μεταφέρει στη σκηνή ήρωες και χαρακτήρες σε μια οικειότητα και επαφή με το κοινό. Χρειάζεται όμως η φαντασία του σκηνοθέτη για να κάνει αυτή την παράσταση ιδιαίτερη. Μια φαντασία η οποία ξεκινά από τα σκηνικά και τα κοστούμια, συνεχίζεται στις κινήσεις και το στήσιμο των ηθοποιών επί σκηνής και βρίσκει τη δικαίωσή της στο κείμενο και στην όλη πρόταση την οποία καταθέτει.

Είναι αυτή η φαντασία η οποία αιχμαλωτίζει το ενδιαφέρον του θεατή στα όσα συμβαίνουν επί σκηνής και χωρίς την οποία η όλη πρόταση δεν θα μπορούσε να αποδώσει την μαγεία που συνόδευε τις παλιές παραστάσεις που όλοι μας, κάποια στιγμή της παιδικής μας ηλικίας, είχαμε παρακολουθήσει.

Οι ηθοποιοί του έχουν ενσωματώσει στους ρόλους τους την ψυχοσύνθεση των ηρώων που ενσαρκώνουν, τόσο στις κινήσεις και το παίξιμό τους όσο και στον λόγο τον οποίο εκφέρουν.

Η ζωντανή μουσική η οποία συνοδεύει την παράσταση είναι το τελικό στόλισμα σε αυτή την πρόταση, που παίρνει το νήμα που ξεκίνησε ο Μίμαρος πριν από 150 χρόνια και το φέρνει μέχρι τις μέρες μας. Μια θεατρική πρόταση για μικρούς και μεγάλους, επαναλαμβάνουμε, που δεν πρέπει να χάσουμε.

*Από το βιβλίο του Σ. Σπαθάρη: Απομνημονεύματα και η Τέχνη του Καραγκιόζη, εκδόσεις Οδυσσέας

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΠΕΙΡΑΙΑ / ΠΑΙΔΙΚΗ ΣΚΗΝΗ
«Ο Μεγαλέξανδρος Νικάει τον Δράκο»

Σκηνικός χώρος – χορογραφία – φωτισμοί – συγγραφή – σκηνοθεσία: Δήμος Αβδελιώδης
Μουσική-στίχοι τραγουδιών: Βαγγέλης Γιαννάκης
Κοστούμια-μάσκες: Μαρία Γεράλδη-Πασσαλή
Γλυπτά-μάσκες: Αριστείδης Πατσόγλου
Σκηνικά-σκηνικές κατασκευές: Νικόλας Χατζής
Διδασκαλία χορογραφίας: Μαριμύλλη Ασημακοπούλου
Επιμέλεια κοστουμιών: Νίκος Κόκκαλης
Ζωγραφική φόντων: Κώστας Τσώλης, Κυριακή Κάκου, Κωνσταντίνος Μουχταρίδης, Δήμητρα Σταυροπούλου
Προσαρμογή οθόνης: Γιώργος Κολώνης
Διανομή: Κωνσταντίνος Πασσάς, Δανάη Ρούσσου, Θεμιστοκλής Καρποδίνης, Γιώργος Νικόπουλος, Βερόνικα Αργέντζη.
Παίζουν επί σκηνής οι μουσικοί:
Αβδελιώδης Αλέξανδρος, πιάνο
Αβδελιώδης Γιάννης, τύμπανα, κρουστά, μεταλλόφωνο, μπουζούκι
Βιλιώτης Γιάννης, μπουζούκι, μαντολίνο, ηλεκτρική κιθάρα
Παπούλιας Μάριος, βιολί, φλάουτο
Επιμέλεια προγράμματος: Αφροδίτη Σπυροπούλου

Διάρκεια: 80’
Ώρες παραστάσεων: Κάθε Κυριακή στις 11:00 και 13:00
Κάθε Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή για σχολεία (κατόπιν συνεννόησης-έναρξη αποκλειστικά για σχολεία Τρίτη 21 Νοεμβρίου)
Τιμές εισιτηρίων: 10 € ενηλίκων/γονέων – 8 € παιδικό – 7 € σχολεία / ομαδικά

Του Κώστα Σαμάντηardin-rixi