Αποστολή στα σύνορα της τρέλας

Άρης Χατζηστεφάνου
Συνεχίζοντας την αποστολή στη Βενεζουέλα, επιβιβαζόμαστε σε ένα λεωφορείο με μετανάστες που θα μας μεταφέρει από το Καράκας στην πόλη Κούκουτα της Κολομβίας.
Και για άλλη μια φορά διαπιστώνουμε ότι η πραγματικότητα απέχει πολύ από την εικόνα που μας μεταφέρουν τα διεθνή μέσα ενημέρωσης

Καθώς η κυβέρνηση στο Καράκας προσφέρει σχεδόν δωρεάν τη βενζίνη στους πολίτες της, τοπικές μαφίες, με την ανοχή ή τη συνεργασία των τοπικών αρχών, τη μεταφέρουν κρυφά στην Κολομβία, θησαυρίζοντας από την τεράστια διαφορά τιμής.

ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΗΝ ΚΟΛΟΜΒΙΑ

Μια μεγάλη πέτρα θρυμμάτισε ολοκληρωτικά το παράθυρο του επιβάτη που καθόταν ακριβώς μπροστά μου στο λεωφορείο. Αρκετά συχνά το σπάσιμο ενός τζαμιού στη Βενεζουέλα είναι «προανάκρουσμα» ένοπλης ληστείας. Αυτή τη φορά όμως δεν συνέβη τίποτα. «Σας έχω πει να κρατάτε τις κουρτίνες κλειστές για την ασφάλειά σας. Τι τις έχουμε;» φώναξε βαριεστημένα ο οδηγός. Ο επιβάτης μπροστά μου τίναξε νωχελικά τα τζάμια από πάνω του, έδεσε τις κουρτίνες με ένα καλώδιο φόρτισης κινητού για να μην μπαίνει (πολύ) νερό από τη βροχή και ξανακοιμήθηκε.

Μάλλον ήμουν ο μόνος που θεώρησε το περιστατικό ελαφρώς ανησυχητικό. Οι υπόλοιποι σκέφτονταν απλώς ότι για να φτάσουμε στο Σαν Κριστομπάλ, τη μεγαλύτερη πόλη πριν από τα σύνορα με την Κολομβία, είχαμε ακόμη 900 χιλιόμετρα δρόμο. Συνυπολογίζοντας δηλαδή τις τέσσερις μηχανικές βλάβες που ακολούθησαν (λόγω της χρόνιας έλλειψης ανταλλακτικών), μας έμεναν άλλες 18 ώρες ταξίδι.

Ορισμένοι από τους συνεπιβάτες μου δεν ξέρουν αν και πότε θα επιστρέψουν στο Καράκας. Ανήκουν στο μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα που εγκαταλείπει τη Βενεζουέλα εδώ και δύο χρόνια αναζητώντας καλύτερες συνθήκες σε γειτονικές χώρες της Λατινικής Αμερικής. Σύμφωνα με την Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, περίπου 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι εγκατέλειψαν τη Βενεζουέλα μετά το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης.

Ο αριθμός είναι ιδιαίτερα μεγάλος ακόμη και για μια χώρα 24 εκατομμυρίων (η Ελλάδα των 11 εκατομμυρίων έχασε 450.000 σύμφωνα με ορισμένες στατιστικές), αλλά σε καμία περίπτωση πρωτάκουστος, όπως θέλουν να τον παρουσιάζουν τα διεθνή ΜΜΕ. Στα χρόνια των ένοπλων συγκρούσεων και της οικονομικής κρίσης της Κολομβίας, τουλάχιστον 4 έως 5,5 εκατομμύρια άνθρωποι βρήκαν φιλόξενο έδαφος στη Βενεζουέλα. Αντίστοιχα, οι σεισμοί του Περού και άλλες φυσικές καταστροφές προκαλούν συχνά μετακινήσεις εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων μεταξύ των χωρών της Λατινικής Αμερικής.

Μόνο στη Βενεζουέλα όμως το μεταναστευτικό ρεύμα προκάλεσε φαινόμενα μιντιακού παροξυσμού αλλά και τόση πολιτική εκμετάλλευση από τις δεξιές κυβερνήσεις των γειτονικών χωρών. To πρακτορείο Ρόιτερς έφτασε σε τέτοιο σημείο δημοσιογραφικού κιτρινισμού ώστε να συγκρίνει τους μετανάστες της Βενεζουέλας με τη γενοκτονία των Ροχίνγκια στη Μιανμάρ, όπου διεθνείς οργανισμοί και ΜΚΟ έχουν καταγράψει φαινόμενα μαζικών βιασμών γυναικών και δολοφονιών παιδιών, ακόμη και βρεφών.

Το λεωφορείο μάς άφησε στον Σαν Κριστομπάλ, από όπου οι οικογένειες των μεταναστών συνεχίζουν με αυτοκίνητα και ταξί μέχρι το συνοριακό πέρασμα του Σαν Αντόνιο. Δίπλα στον σταθμό, αντί για τις ουρές εξαθλιωμένων ανθρώπων που περιέγραφαν σχεδόν όλα τα δημοσιεύματα, αντίκρισα ένα άλλο είδος συνωστισμού: εκατοντάδες αυτοκίνητα ντόπιων περίμεναν μπροστά σε βενζινάδικα με μέσο όρο αναμονής από δύο έως πέντε ώρες.

Για μια χώρα που διαθέτει τα -αποδεδειγμένα- μεγαλύτερα (όχι όμως και εκμεταλλεύσιμα, στις σημερινές τιμές) αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο, η εικόνα ήταν τουλάχιστον κωμικοτραγική. Μπροστά μου όμως βρισκόταν μια από τις (πολλές) εξηγήσεις των ελλείψεων που παρατηρούνται στη Βενεζουέλα.

Καθώς η κυβέρνηση στο Καράκας προσφέρει σχεδόν δωρεάν τη βενζίνη στους πολίτες της, τοπικές μαφίες, με την ανοχή ή τη συνεργασία των τοπικών αρχών, τη μεταφέρουν κρυφά στην Κολομβία, θησαυρίζοντας από την τεράστια διαφορά τιμής. Και το λαθρεμπόριο δεν σταματά στα καύσιμα. Περνώντας τα σύνορα της Κολομβίας, πλανόδιοι πωλητές σού «σπρώχνουν» τα τρόφιμα που η κυβέρνηση της Βενεζουέλας προσφέρει δωρεάν στα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα.

Στην Κούκουτα καταλήγουν όμως και αρκετά ακόμη επιδοτούμενα προϊόντα της Βενεζουέλας, τα οποία ιδιώτες έμποροι κρύβουν στις αποθήκες τους - άλλοτε για να κερδοσκοπήσουν με τις ισοτιμίες της μαύρης αγοράς και άλλοτε για να προκαλέσουν τεχνητές ελλείψεις τροφίμων και να χτυπήσουν πολιτικά την κυβέρνηση. Το κράτος πρόνοιας του ενός γίνεται ο μηχανισμός αισχροκέρδειας του άλλου, με τελικό χαμένο τους κατοίκους της Βενεζουέλας, που αντιμετωπίζουν ελλείψεις προϊόντων ακόμη και σε περιόδους που η παραγωγή ή η εισαγωγή τους αυξάνεται.

Αν όμως η Βενεζουέλα στέλνει, παρά τη θέλησή της, απογοητευμένους μετανάστες και επιδοτούμενα προϊόντα προς τα δυτικά σύνορά της, η Κολομβία «ανταποδίδει» εξάγοντας ένοπλη βία. Παραστρατιωτικές ομάδες, που συνήθως προκύπτουν από τη διάλυση παλαιών ένοπλων οργανώσεων της Κολομβίας, λυμαίνονται την περιοχή και συχνά συγκρούονται με αστυνομικές και στρατιωτικές δυνάμεις, σε μάχες με δεκάδες νεκρούς. Λίγα 24ωρα πριν φτάσω στο Σαν Αντόνιο 11 άνθρωποι σκοτώθηκαν σε μια τέτοια σύγκρουση.

Ο οδηγός μου με ειδοποιεί ότι θα πρέπει να περάσουμε και πάλι στη Βενεζουέλα καθώς το συνοριακό πέρασμα θα κλείσει για πέντε ημέρες λόγω των επικείμενων εκλογών στην Κολομβία. Καθισμένος στη νεκρή ζώνη ανάμεσα στα δύο φυλάκια, βγάζω για αρκετή ώρα τις γνωστές φωτογραφίες εκατοντάδων ανθρώπων με βαλίτσες που εγκαταλείπουν τη χώρα τους.

Καθώς όμως σηκώνομαι για να φύγω, ο οδηγός μού φωνάζει: «Πού πας; Από εκεί είναι η Κολομβία». Επηρεασμένος μάλλον από την προπαγάνδα, είχα αποδεχθεί ότι όποιος έχει βαλίτσα θα πρέπει να εγκαταλείπει τη «δικτατορία του Μαδούρο». Εκείνη τη στιγμή ωστόσο έβγαιναν από τη Βενεζουέλα ακριβώς όσοι άνθρωποι επέστρεφαν από την Κολομβία. Περίεργο που τους τελευταίους δεν τους βγάζει κανένας φωτογραφία.

Η αποστολή στη Βενεζουέλα γίνεται στο πλαίσιο των γυρισμάτων του ντοκιμαντέρ «Make the economy scream». Μπορείτε να μάθετε περισσότερα και να ενισχύσετε, αν θέλετε, την παραγωγή στη διεύθυνση maketheeconomyscream.com

Πηγή: efsyn.gr