Το Μανιφέστο του Φουτουρισμού

Η ληξιαρχική πράξη γέννησης του Φουτουρισμού, ενός καλλιτεχνικού κινήματος, που εμφανίστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα στην Ιταλία και ταυτίστηκε πολιτικά με τον Φασισμό.
Δημιουργός του, ο Ιταλός ποιητής και εκδότης Φίλιπο Τομάσο Μαρινέτι (1876-1944), ο οποίος πρωτοδημοσίευσε το «Μανιφέστο του Φουτουρισμού» στην εφημερίδα Γκατζέτα Ντελ’ Εμίλια της Μπολόνια στις 5 Φεβρουαρίου 1909. Το ίδιο κείμενο αναδημοσιεύτηκε στις 20 Φεβρουαρίου 1909 στη μεγάλη γαλλική εφημερίδα Λε Φιγκαρό, οπότε έγινε παγκοσμίως γνωστό.

Ο «Φουτουρισμός» («Μελλοντισμός», όπως μεταφράστηκε ο όρος εκείνα τα χρόνια στην Ελλάδα) ανήγαγε σε φετίχ το μέλλον (futuro=μέλλον στα ιταλικά) και ύμνησε την τεχνολογική εξέλιξη, αποτελώντας το προανάκρουσμα για τις κατοπινές μορφές της καλλιτεχνικής πρωτοπορίας, όπως ο ντανταϊσμός και ο σουρεαλισμός.

Τα βασικά χαρακτηριστικά του συνοψίζονται στην ολοκληρωτική ρήξη με την παράδοση («…θέλουμε να καταστρέψουμε τα μουσεία, τις βιβλιοθήκες και τις ακαδημίες κάθε είδους…»), τον εκθειασμό της μοντέρνας βιομηχανικής πόλης, της μηχανής και της ταχύτητας («..ένα βρυχώμενο αυτοκίνητο[..] είναι πιο όμορφο από τη Νίκη της Σαμοθράκης»), της έντονης δράσης («…Θέλουμε να δοξάσουμε τον πόλεμο -μοναδική υγεία στον κόσμο- το μιλιταρισμό, τον πατριωτισμό, την καταστρεπτική στάση των αναρχικών, τις ωραίες ιδέες που γι’ αυτές παθαίνει κανείς, και την περιφρόνηση στη γυναίκα…») και της ανατροπής των λογικών συμβάσεων. Στο πολιτικό επίπεδο, μολονότι επιθυμούσαν να ανακουφίσουν την κοινωνική αδικία, ευθυγραμμίστηκαν με το αναφαινόμενο φασιστικό κίνημα του Μουσολίνι.

Μολονότι οι σημαντικότερες συνέπειες του φουτουρισμού εμφανίστηκαν στις εικαστικές τέχνες, εκδηλώσεις του κινήματος αυτού συναντώνται στη λογοτεχνία, το θέατρο και τη μουσική. Ιδιαίτερη έκφραση του ιταλικού προτύπου είναι ο «Ρωσικός Φουτουρισμός» (Μαγιακόφσκι, Χλέμπνικοφ), που ταυτίστηκε με την επανάσταση των Μπολσεβίκων το 1917.