Τι λεει η ψυχολογια για το deja vu

Πόσες φορές έχει συμβεί να παρατηρείς μια σκηνή, ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα ή ένα τσακωμό μπροστά στα μάτια σου, τόσο ζωντανά και ριζοσπαστικά, αλλά να έχεις την αίσθηση πως το έχεις δει και στο παρελθόν;
Σύμφωνα με επιστημονική έρευνα που έλαβε χώρα το 2004, περίπου το 70% του ανθρώπινου πληθυσμού ανά τον κόσμο έχει έρθει σε άμεση επαφή με το φαινόμενο αυτό, που είναι ευρέως γνωστό με τον όρο deja vu, ένα φαινόμενο που δηλώνει, δηλαδή, το ήδη ιδωμένο.

Πρόκειται για μια ανωμαλία στο πλαίσιο της μνήμης του εγκεφάλου, που επηρεάζει τις αναμνήσεις και τις οπτικές εμπειρίες ευρύτερα, καθώς το άτομο αισθάνεται ότι βιώνει ξανά κάτι που έχει βιώσει και στο παρελθόν, πρόσφατο ή μη, ανεξαρτήτως εμπειρίας. Η αλήθεια είναι ότι δεν παρουσιάζεται ως βλαβερή ασθένεια, που θα συνέθλιβε το νου και την υπόσταση του παθόντα, αλλά ως μια σχετικά… χαρωπή εμπειρία, με την αναβίωση στιγμιαίων γεγονότων της καθημερινότητας, ωστόσο η πραγματικότητα διαφέρει.

Βέβαια, η πλειονότητά της συνδέεται άρτια με την ομαλή πορεία της μνήμης και είναι προϊόν και ταυτόχρονα ένδειξη της φυσιολογικής ροής του οργανισμού ενός υγιούς ατόμου. Όταν όμως τα στιγμιότυπα αυτά εμφανίζονται κατά κόρον, με την παρουσία διάφορων ημικρανιών και πονοκεφάλων, οι συνέπειές τους είναι αρκετά βλαβερές και προϊδεάζουν κάποια νευρολογική ασθένεια, ακόμα και επιληψία ή τυχόν ψυχολογικές διαταραχές.

Deja vu

Παρά την όποια δημοτικότητα της προμνησίας, όπως είναι ο ελληνικός όρος, τα αίτια δεν καταγράφηκαν τόσο γρήγορα, με σειρά αποτυχημένων εικασιών να διαδέχονται λανθασμένες εκτιμήσεις του ιατρικού επιτελείου. Η αρχική εντύπωση που είχε καλλιεργηθεί ήταν αυτή της σύνδεσης ανάμεσα στο deja vu και το άγχος ή τη σχιζοφρένεια, αλλά δεν ευσταθούσαν αποδείξεις και ασφαλή συμπεράσματα για μια τέτοια ένδειξη. Μια ακόμα απορριφθείσα εκτίμηση έχρηζε υπεύθυνη την καθυστέρηση που επικρατεί προκειμένου μια οπτική πληροφορία να ταξιδέψει από τα μάτια στον εγκέφαλο, σύντομα όμως διαγράφηκε από τα πρακτικά, μετά και τις μαρτυρίες τυφλών ανθρώπων, που είχαν γίνει επίσης κοινωνοί του εν λόγω φαινομένου.

Η επικρατούσα εκδοχή και η μάλλον, πιο υπαρκτή αιτία σχετίζεται με την προσωρινή επιληψία του λοβού, καθώς αποτελεί μια νευρολογική ανωμαλία που επηρεάζει, και το νου δημιουργώντας την αίσθηση ότι ξαναζεί κάτι με το οποίο έχει έρθει σε επαφή στο παρελθόν. Ουσιαστικά, αποτελεί ένα,σχετικά ήπιο επεισόδιο επιληψίας, χωρίς παρενέργειες και ριζικές μεταβολές στην υγιή διάσταση του οργανισμού, ενώ τα αίτια πρόκλησής του περιβάλλονται γύρω από τον ύπνο, με το ξαφνικό και απότομο ξύπνημα να δημιουργεί μια λανθασμένη αντίληψη, μια λανθασμένη ανάμνηση.

Deja vuΠαράλληλα, όσον αφορά τη γενετική,το γονίδιο LGII, αν και δεν έχει άμεση σχέση με την προμνησία, φαίνεται πως θα μπορούσε να επιταχύνει τέτοια περιστατικά αναθύμησης παλαιότερων συμβάντων. Επιπρόσθετα, κάποιες φαρμακευτικές ουσίες, όπως η αμανταδίνη και η φαινυλπροπανολαμίνη (ναι, μου πήρε 5 λεπτά να το γράψω), που χρησιμοποιούνται για να εξανεμίσουν τη γρίπη αλλά και τα ναρκωτικά, κρίνονται ικανές να αυξήσουν την πιθανότητα εμφάνισης του φαινομένου, όπως αποκαλύφθηκε από την αντίστοιχη μελέτη των Taiminen και Jaaskelainen το 2001.

Πέρα από το ευρύτερο χάσμα της λογικής, όμως, και κυρίως σε παλαιότερες εποχές, κάποιοι ισχυρίστηκαν πως η μετενσάρκωση είναι αυτή που ευθύνεται για την αναβίωση παλαιότερων αναμνήσεων, αναμνήσεων μιας άλλης εποχής, μιας εμπειρίας που βίωσε σε μια προηγούμενη ζωή του. Οι απανταχού επιστήμονες, βέβαια, δε δέχονται τον παραπάνω ισχυρισμό, αρνούμενοι οποιαδήποτε προφητεία ή πρόβλεψη τέτοιου είδους, θεωρώντας πως απλά δημιουργείται η εντύπωση της ανάμνησης, με τα πλαίσια του χρόνου, του τόπου αλλά και του τρόπου να μην ευσταθούν πάντα.

Εν κατακλείδι, το γενικό πόρισμα που προκύπτει αναφέρει πως δεν είναι απαραίτητο για το άτομο να βιώσει κάτι στην πραγματικότητα, απλά η ομοιότητα ανάμεσα στην παραπλάνηση και στη ρεαλιστική απεικόνιση, δημιουργεί σύγχυση στο νου, και εν τέλει την υπεροχή της προμνησίας. Επίσης, η αδυναμία ενθύμησης κάποιου γεγονότος, αναμένεται να οδηγήσει, αργά ή γρήγορα, στη δημιουργία του φαινομένου.

maxmag