Νίκος Σμυρναίος: Τα ΜΜΕ και το προφίλ του "παραβάτη"

Το Docville απευθύνθηκε στον αναπληρωτή καθηγητή Πολιτικής Οικονομίας της Επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο της Τουλούζης Νίκο Σμυρναίο για να καταγράψει την άποψή του σχετικά με τον δημόσιο χώρο, τη νεανική «παραβατικότητα» και την προβολή της από τα συστημικά ΜΜΕ
Τα τηλεοπτικά ΜΜΕ διαµορφώνουν και επιβάλλουν µια επίσηµη εκδοχή της πραγµατικότητας και του «κοινού συµφέροντος». Το προηγούµενο διάστηµα παρόµοια γεγονότα παρουσιάστηκαν από τα ΜΜΕ µε διαφορετικό τρόπο. Γιατί η συνάθροιση σε µια πλατεία επισείει κριτική από τα τηλεοπτικά κανάλια ενώ αυτά που συµβαίνουν σε άλλες πλατείες παραµένουν «αόρατα»; Στα ελληνικά ΜΜΕ η νεολαία αντιµετωπίζεται ως δυνάµει πηγή κινδύνου αναφορικά µε τον τρόπο διασκέδασης και συµπεριφοράς. Ειδικά όταν αυτή η νεολαία δεν εντάσσεται στα πρότυπα της κατανάλωσης που προάγουν τα κανάλια. 

Υπάρχουν νέοι άνθρωποι που δεν συγκεντρώνονται στα µαγαζιά για να καταναλώσουν επειδή έχουν συνειδητή άρνηση να ενταχθούν σε αυτό το µοντέλο ή δεν διαθέτουν αρκετά χρήµατα. Τα κυρίαρχα ΜΜΕ κατασκευάζουν αποδιοποµπαίους τράγους προκειµένου να δηµιουργήσουν κοινωνικούς αυτοµατισµούς, δηλαδή διχασµό του κοινωνικού σώµατος σε αντικρουόµενα µέρη ώστε να δικαιολογηθούν σκληρές πολιτικές αποφάσεις. Το κοινωνικό σώµα καλείται να αντιταχθεί σε αυτόν που «χαλάει» τη γενικότερη συµφωνία και συναίνεση και εµφανίζει «παραβατική» συµπεριφορά. Παίζεται δηλαδή και µια συµβολική µάχη για το ποιος θα ελέγξει τον δηµόσιο χώρο.

Υπάρχει όµως και ακόµη µια σηµαντική παράµετρος. Οι νέοι άνθρωποι όταν βρίσκονται υπό την απειλή της αστυνοµίας ανεβάζουν φωτογραφίες και βίντεο στα κοινωνικά δίκτυα για να δηµιουργήσουν µια διαφορετική οπτική που δεν υπάρχει στην ατζέντα των ΜΜΕ. Η καταστολή στις πλατείες δεν θα είχε αναδυθεί στον δηµόσιο διάλογο εάν δεν υπήρχαν δεκάδες µαρτυρίες και βίντεο στα κοινωνικά δίκτυα. ∆ιεξάγεται µια διαρκής διαπάλη για το πώς θα ερµηνευτεί το κάθε γεγονός και ποια θα είναι η κυρίαρχη οπτική γωνία. 

Ωστόσο όταν αναλύουµε τα ΜΜΕ έχουµε την τάση να τους αποδίδουµε πάντοτε πολιτική σκοπιµότητα. Τα Μέσα όµως είναι ταυτόχρονα και εµπορευµατικοί µηχανισµοί που υιοθετούν δικούς τους όρους λειτουργίας και αυτοµατισµούς που δεν είναι πάντοτε καθαρά πολιτικοί και σχετίζονται µε το κυνήγι της τηλεθέασης και του κλικ. Είναι µια δοκιµασµένη συνταγή που ακουµπάει στο κυρίαρχο αφήγηµα. Γι’ αυτό υπήρξαν εκτενή ρεπορτάζ για τα «πάρτι στις πλατείες» και την καθηµερινότητα του Νίκου Χαρδαλιά. 

Ο σκοπός τους είναι να στηρίξουν την καθεστηκυία τάξη και να χτίσουν παράλληλα µία λαϊφστάιλ όψη της πολιτικής ζωής. Η καµπάνια των 11 εκατοµµυρίων ευρώ δόθηκε στα ΜΜΕ ακριβώς για να εξασφαλίσει τη διευρυµένη συναίνεσή τους. Ποια Μέσα πήραν αυτά τα χρήµατα, µε ποια κριτήρια και ποιο είναι το ακριβές ποσό που δόθηκε στο καθένα; ∆εν υπήρξε καθαρότητα και διαφάνεια στις κυβερνητικές αποφάσεις, δεν δόθηκαν οι απαντήσεις. Αυτά τα χρήµατα είχαν στόχο να εδραιώσουν τη σχέση εξουσίας και ΜΜΕ. Αποτέλεσαν κοµµάτι ενός παιχνιδιού δούναι και λαβείν που εξασφάλισε στήριξη στην κυβέρνηση και οικονοµικούς πόρους για τα κυρίαρχα Μέσα.

via