Ν. Μιτζάλης*
Στη μηχανική, η ικανότητα των κραμάτων και των υλικών να επιδέχονται μεγάλες ή μικρές πλαστικές παραμορφώσεις, δηλαδή παραμορφώσεις παραμένουσες που οδηγούν στη θραύση, τα χαρακτηρίζει αντίστοιχα ως όλκιμα ή ψαθυρά.Η κοινωνία με τη σειρά της, ως ετερογενές σώμα, αποτελεί ένα ανθρωπολογικό κράμα που πάντα υπόκειται σε διαρκείς πιέσεις από τις εξουσιαστικές πρακτικές προκειμένου να ελεγχθούν και να αναδιαμορφωθούν οι αντοχές και οι ανοχές της. Και αυτό γιατί, όπως οι Φουκό και Αγκάμπεν ανέπτυξαν κυρίως, η εξουσία διαμορφώνει πολιτικές διαχείρισης του σώματος και εν γένει της ζωής του ανθρώπου με στόχο τον έλεγχο των «προβληματικών» -γι' αυτήν- καταστάσεων, δηλαδή των κοινωνικών αντιστάσεων που μπορεί να προκύψουν από ανακατατάξεις, αναδιατάξεις, απολύσεις, εκτοπίσεις και γενικά από τις όποιες συνέπειες των νεοφιλελεύθερων επιλογών.
Αναπτύσσει λοιπόν μια βιοπολιτική όπου η ρύθμιση, δηλαδή η κανονικοποίηση διαβαθμισμένων πειθαρχικών, ενσωματώνεται στην καθημερινότητα ως υποχρεωτική πρακτική για το «καλό του λαού». Τον 19ο αιώνα, λ.χ., ιδιαίτερα για την εργατική τάξη και τους «παρεκκλίνοντες», η κατανάλωση οινοπνεύματος ως ανθυγιεινή συνήθεια ποινικοποιήθηκε από τους «υγιεινιστές». Είχε μάλλον επίπτωση στην επιδιωκόμενη από τα αφεντικά παραγωγικότητα του εργάτη.
Το 1884, με τη επιδημία χολέρας στη Νάπολη, ο Μαλατέστα και άλλοι αναρχικοί, ενάντια στον στρατιωτικό νόμο περιορισμού των μετακινήσεων και ενεργοί στους δρόμους για την περίθαλψη των πληγέντων, εξήγησαν ότι η πραγματική αιτία της χολέρας ήταν η φτώχια και πως το πραγματικό φάρμακο για να μην ξανάρθει ήταν η κοινωνική εξέγερση.
Σήμερα, η εξουσία, με αφορμή την πανδημία, καλλιεργεί τον φόβο επιχειρώντας μια μεγάλη αφαίρεση. Πέρα από την αναστολή θεμελιωδών ελευθεριών, όπως π.χ. στις Φιλιππίνες και στην Ουγγαρία, επιχειρεί να αφαιρέσει από το κοινωνικό σώμα τους δημόσιους χώρους και τους χώρους πολιτισμού ποινικοποιώντας τη χρήση. Η διάλυση της συγκέντρωσης στη Νάπολη τον Οκτώβρη, τα επεισόδια στη Βαρκελώνη την ίδια περίοδο και τα αντίστοιχα και πιο πρόσφατα στην Πάτρα επιβάλλουν μια υποχρεωτική περιχαράκωση, μια αποχή από τον δημόσιο και κοινωνικό χώρο, με την υγεία να μετατρέπεται σε μια νομική υποχρέωση που πρέπει να τηρηθεί πάση θυσία επιχειρώντας να αφαιρέσει από τους πολίτες το πνεύμα για χάρη του σώματος. Η δημιουργία ζωντανών-νεκρών είναι ένα εγχείρημα-απόρροια του «δευτερεύοντος φόβου»[1] όπου η συμπεριφορά της ανθρώπινης ύπαρξης τροποποιείται ή μάλλον προσανατολίζεται με βάση τον φόβο της εξουσίας.
Η εξουσία υπάρχει με τη μόνιμη ανησυχία για τους υπηκόους της και τους εξαναγκασμούς που πρέπει να ασκεί συνεχώς προκειμένου να τους πειθαρχεί. Η εξουσία ζει σε έναν αέναο τρόμο [2] διακινδυνεύοντας συνεχώς να ενεργοποιήσει μια εντροπία ενός κύκλου κολάσεως. Ο φόβος λοιπόν βρίσκεται στην εξουσία και λιγότερο στον φόβο της εξουσίας, συνεπώς στη δυναμική αυτής και λιγότερο στη γένεση και νομιμότητά της. Καθώς ενυπάρχει σε αυτήν χρησιμοποιείται μαζικά ως εργαλείο επιβολής για την επίτευξη της απαραίτητης γι' αυτήν πολιτικής συναίνεσης. Η εξουσία άρα προσπαθεί συνεχώς να μετακυλήσει τον φόβο στους εξουσιαζόμενούς της.
Ο στόχος είναι η δημιουργία ενός νέου ανθρώπου/υπηκόου όπως έγραφε ο Μπονάνο[3]: ευέλικτου, με μέσες ιδέες, με θολές επιθυμίες, με μια σημαντική απομείωση του πολιτισμικού του επιπέδου, με εκπτωχευμένο λεξιλόγιο, με αναγνώσματα τυποποιημένα και περιορισμένα, ικανού να διαλέγει μονάχα μεταξύ δύο δυνατοτήτων. Ενας τέτοιος άνθρωπος, ζωντανός-νεκρός, θα της χρησιμεύσει για να διαχειριστεί καλύτερα τις αυριανές σχέσεις και για να μπορέσει να υλοποιήσει ευκολότερα τις αναδιαρθρώσεις του κεφαλαίου.
Η διαμόρφωση όμως μολυσματικών τόπων και μολυσματικών ανθρώπων, «τεράτων που γεννά η τυφλότητα της λογικής», όπως έλεγε ο Ζοζέ Σαραμάγκου, αναγκαστικά θα συναντήσει τις αντιστάσεις εκείνων που η «τυφλότητα» δεν θα μπορέσει να τους ακυρώσει «όλα τα ονόματα, όλες τις δουλειές, όλες τις σκέψεις». Εκείνων που η ολκιμότητά τους παραμένει μικρή και που θα συνεχίζουν να υποστηρίζουν ότι το πιο σημαντικό αγαθό είναι η ελευθερία.
Υποσημειώσεις
[1] Z. Bauman, 2008, Paura Liquida, Laterza
[2] G. Ferrero, 1959, Il Potere, Edizioni di Communita, Milano
[3] A.M. Bonanno, 2013, La tensione anarchica, Anarchismo
* δρ Αρχιτεκτονικής ΕΜΠ
πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Αποποίηση ευθυνών: Το ιστολόγιο δεν παρέχει συμβουλές, προτροπές και καθοδήγηση.
Εισέρχεστε & εξέρχεστε με δική σας ευθύνη :)