Δυστοπία

Δυστοπία (από το ελληνικό δυς+τόπος) ονομάζεται η περιγραφή ενός φανταστικού κόσμου απόλυτης δυστυχίας. Όπως οι ουτοπίες, έτσι και οι δυστοπίες αποτελούν προϊόν φαντασίας και χρησιμοποιήθηκαν με την πάροδο του χρόνου εκτός λογοτεχνίας για να περιγράψουν ένα αρνητικά θεωρούμενο κοινωνικό ή πολιτικό σύστημα.


Οι δυστοπίες στην τέχνη υπερτονίζουν συγκεκριμένα αρνητικά γνωρίσματα των υπαρχουσών κοινωνιών για να καταδείξουν το ενδεχόμενο κακό, χωρίς ωστόσο να αντιπροτείνουν ένα θετικό πρότυπο. Γνωστά παραδείγματα αυτού του είδους είναι η αλληγορία του σπηλαίου από την «Πολιτεία» του Πλάτωνα (380 - 371 π.Χ.), «Τα ταξίδια του Γκιούλιβερ» του Τζόναθαν Σουίφτ (1726), ο «Θαυμαστός Καινούριος Κόσμος» του Άλντους Χάξλεϋ, το «1984» του Τζορτζ Όργουελ (1949), το Blade Runner καθώς και η κινηματογραφική τριλογία Μάτριξ

 Ευτοπία VS Δυστοπία

http://eagainst.com/articles/%CE%B5%CF%85%CF%84%CE%BF%CF%80%CE%AF%CE%B1-vs-%CE%B4%CF%85%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%80%CE%AF%CE%B1/

http://en.wikipedia.org/wiki/Dystopia

 https://athens.indymedia.org/post/1486771/
Η δυστοπία αποτελεί ένα παρακλάδι της επιστημονικής φαντασίας που το διακρίνει το έντονο πολιτικό στοιχείο. Η σχέση βέβαια πολιτικής και επιστημονικής φαντασίας είναι πολύ ισχυρή. Η μοντέρνα πολιτική και η επιστημονική φαντασία μοιάζουν με παιδιά που μεγάλωσαν μαζί (αν και σε αυτούς που οι γνώσεις τους για επιστημονική φαντασία περιορίζονται σε χολιγουντιανές παραγωγές αυτό φαντάζει απίθανο). Από τo ξεκίνημα της επιστημονικής φαντασίας και συγκεκριμένα από τα μέσα του 19ου αιώνα, όπου το συγκεκριμένο λογοτεχνικό ρεύμα κάνει την εμφάνιση του σαν διακριτός κλάδος του φανταστικού, οι πολιτικές αναφορές που συναντάμε στα κλασσικά έργα αυτού του ρεύματος δεν είναι αμελητέες.

Πιο συγκεκριμένα ο κατά πολλούς παιδικός συγγραφέας (λαθεμένα κατά την προσωπική μου άποψη) και πατέρας της επιστημονικής φαντασία Ιούλιος Βερν αφήνει να διαφανούν στο έργο του κάποιες πολιτικές απόψεις. Ήταν ανθρωπιστής δημοκράτης με συμπάθεια για τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα της εποχής του. Η συμπάθεια με την οποία παρουσιάζει στο «Είκοσι χιλιάδες λεύγες κάτω από τη θάλασσα» τον κλασσικό αρνητικό ήρωα του, τον κάπτεν Νέμο είναι ενδεικτική. Ο εκδικητής καπετάνιος που πολεμά λυσσαλέα και μέχρι το τέλος τον αγγλικό ιμπεριαλισμό είναι ένα φουτουριστικό (μην ξεχνάμε ότι εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν υποβρύχια) κράμα ατομικού μηδενισμού (υπάρχει η θεωρία ότι ο Νίτσε είχε επηρεάσει τον Ιούλιο Βέρν στη δημιουργία αυτού του ήρωα) και αντιμπεριαλιστικών απόψεων. Πάραυτα ο Βερν είναι υπεραισιόδοξος για το μέλλον της ανθρωπότητας και πιστεύει ότι η τεχνολογία και η επιστήμη οδηγούν την ανθρωπότητα σε ένα χρυσό μέλλον.
 

Ο πατέρας της σκοτεινής επιστημονικής φαντασίας όμως είναι ο G.Wells. Ένας ουτοπικός σοσιαλιστής βαθιά ανθρωπιστής που προειδοποιεί με όλα τα έργα του τον πλούσιο δυτικό κόσμο για τις συνέπειες που θα έχει η εκμετάλλευση των αδυνάτων από τους δυνατούς. Για παράδειγμα στο θρυλικό «Ταξίδι στο χρόνο» οι υποχθόνιοι που τρώνε τους χαζούς κατοίκους της μελλοντικής αυτής γης δεν είναι άλλοι από τους απογόνους της εργατικής τάξης που διωχτήκαν κάποτε στο παρελθόν από τους πλούσιους στον κάτω κόσμο. Αποτέλεσμα είναι αυτοί να γίνουν κανίβαλοι και να εκδικούνται φρικτά τους απογόνους της ανώτερης τάξης όταν επισκέπτονται την πάνω γη. Ο G.Wells μιλάει για ένα σκοτεινό μέλλον και ανοίγει το δρόμο για να αναδυθεί το λογοτεχνικό ρεύμα της δυστοπίας.
 

Η δυστοπία είναι το είδος επιστημονικής φαντασίας που ασχολείται με τον μελλοντικό θρίαμβο του κράτους εις βάρος της ελευθερίας των πολιτών και την πλήρη αποδόμηση της κοινωνίας από τον φόβο της εξουσίας. Πολλοί συγγραφείς έχουν ασχοληθεί με το είδος με πιο επιφανείς τον Philip Dick και τον Βallard. Το πρώτο έργο δυστοπίας είναι ουσιαστικά το «We» (1921) του Ρώσου Υevgery Zamyatin. Είναι το έργο το οποίο επηρέασε το αριστούργημα του είδους «1984» του Όργουελ. 

 

Πιστεύω ότι είναι ίσως το μόνο είδος λογοτεχνίας που έχει τόσο πολύ δικαιωθεί από τις ιστορικές εξελίξεις τις οποίες με έμμεσο ή άμεσο τρόπο προέβλεψε. Η «δημοκρατία» του καπιταλιστικού παραδείσου (με τα γκέτο των απόκληρων και την αυξανόμενη αστυνομοκρατία) λίγο απέχει από τη μελλοντική κοινωνία του «1984» ή του «Brave new world».
 

Η δυστοπία αποτελεί την κατεξοχήν πολιτική κατάληξη της επιστημονικής φαντασίας. 

Προσεχώς η συνέχεια...

Lemmy